ღოზამი ყორყმელი
| ღოზამი ყორყმელი | ||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 |
||||||||||||||
| მენცარული კლასიფიკაცია | ||||||||||||||
|
||||||||||||||
| ლათინური ჯოხო | ||||||||||||||
| Hyaena hyaena (Linnaeus, 1758) | ||||||||||||||
| თხილუაშ სტატუსი | ||||||||||||||
 | ||||||||||||||
|
|
ღოზამი ყორყმელი (ლათ. Hyaena hyaena) — ბჟაშუმუ მახვამილაფარი ჩხოლარი ყორყმელიშობურეფიშ ფანიაშე. თიში რსხული უჩა დო ჩე ღოზეფით რე მოხანტილი. გაგაჩის 10-25 სმ სიმაღალაშ ბუვხი ფოფორი გოჸუნს, ნამუთ გორგალს უმოს ებუცხილი რე. რსხულიშ სიგჷნძა 120 სმ, სიმაღალა მინდაოს 70 სმ, ხარს — 55 სმ, წონა 50 კგ ონჭუ. უღჷ ბოძოძამი, 30 სმ-შახ სიგჷნძაშ კუდელი, კუნტა დო ფსქელი განთხეფი, ფსქელი კინჩხი, ჸვიბამი დუდი, ჸონიერი ღვალეფი დო კიბირეფი (ლექინას ტახუნს ჸონიერ ყვილეფს). დარე ბოწოწისშ გეშა ოხერეჭე შანულობა ვა უღჷ. თელარაშ ხანგჷნძალა ჭკორალას 13 წანა რე. ღოზამი ყორყმელი არძაშე მორჩილი რე ყორყმელეფს შქას. თინა ხე წყარშე 10 კილომეტრიშ მოჩილათათ. თიში ბოწოწი შქირუ ვარ-და ღილედინჩხფერიშ რე დო რუმე ღოზეფი გოჸუნს. არსულენს ორთაშ სანიტარიშ როლს, მარა შხირას გეთმიანთხჷ ჸუდეშ დო ტყარ მორჩილ ჩხოლარეფს, მუთმაჯალაგენს ფურინჯეფიშ ოგვაჯეეფს.
ხვენა
ხე: აფრიკას, არაბეთის, ირანს, ავღანეთის, ინდოეთის, მორჩილ აზიას დო შქა აზიაშ ობჟათე რაიონეფს, მოლენკავკაციას (სომხეთის, აზერბაიჯანს დო საქორთუოს). XIX ოშწანურაშ დალიაშე ონწჷდუ ქართიშ გალეგანობეფს. ხედჷ მახათაშ გვალას, ქორქიშ ტობაწკჷმა, კუკიას, მარტყოფის, ახმეტას (ბახტრიონწკჷმა), ანდა რდჷ შირაქის. თითოჟირო ეგზემპლარი ასეთ რე დოსქილადირი ალაზანიშ წყარპიჯის — უჩა გვალაშ ბოლოს დო სარქლისყურეშ გოხოლუას. ჭკომუნს ნძორს.
ხვენიშ ორენი
ყორყმელი ტიოზეფიშ დო გვერდო ტიოზეფიშ ტყა-ბართვამი არანეფიშ მოხვენი რე. უმენტაშო უდუხორუ თუნარე კირდეამ ღალუეფს „აკნალასეფს“, სოდე ტყა-ბართვონი, რობუ ართიანს რე მესვარილი დო ხვაშიეფს აკმოქიმინუნს, ნამუსთ ყორყმელი გითარინალო გჷმირინუანს.
გომიარაფა
ყორყმელი სქესობურ რინას იჭყანს 3 წანაშ ხანშე. ჯუალა გვიან დამორჩილს დო ზოთონჯის (უმოსო ქირსეთუთა-ფურთუთას) მეურს. მაკეობაშ განწეხანობა 90-94 დაშახ იგჷნძორებუ. ხანს 2-4 თოლწკურილ დო უქემუშე ლაკვის, ნამუეფთ თოლეფს 10-15 დღაშ უკული თოლეფს გუთმანჯანა. ლაქტაცია 3 თუთაშახ იგჷნძორებუ. ისორის ვეკეთენს. გამნარყის ჟირხოლო მასქერი ულუანს.
კონკურენტეფი, ნტერეფი
ჸორყომელიშ კონკურენტეფი რე თიშ ორენიშ ფართოთ მოხვენჯი ნგერი, მელა, ტურა, ტყარი კატუ, გეგია ძოღორი, ობრი დო ყურშუფი. ორთაშობურ ნტერო შილებე იკოროცხას ნგერქ.
ოთხილარო მეღებული ზჷმეფი
მიშაღალირი რე საქორთუოშ ჭითა კჷრბშა. ღოზამ ყორყმელშა მაჯინუა ვაშინერებული რე.
ლიტერატურა
- ჯანაშვილი ა., ქორთული სხუნუეფიშ ენციკლოპედია, ტ. 2, ხს. 16, ქართი, 1977 წანა.
- არაბული ა., ენციკლოპედია „საქორთუო“, ტ. 1, ხს. 246, ქთ., 1997 წანა.
- ჯანაშვილი ა., „საქართველოს ცხოვეთა სამყარო“, ტ. III, ხერხემლიანები. თბ., 1963
- არაბული ა., „საქართველოს სამონადირეო ფაუნა და მისი დაცვა“, თბ., 1978
- Сатунин К. А., «Млекопитающие Кавказского края», т. I, Тиф., 1915