פינסק
| ||||||||||||||||||||||||||||
פינסק (בעלארוסיש: Пінск פינסק; פּויליש: Pińsk; רוסיש: Пинск) איז א שטאט אין בעלארוס אינעם בריסקער וואבלאסט, פלאצירט 160 ק״מ מזרח פון בריסק און 222 ק״מ דרום־מערב פון דער הויפטשטאט מינסק. געאגראפיש געפינט זיך די שטאט אין פאלעסיע, איינער פון די גרעסטער זומפ געגנטן אין אייראפע.
די שטאט ליגט אויף די ברעגן פונעם טייך פריפעט (וואס גיסט אין דעם דניעפער אריין נאנט צום דרום גרענעץ פון בעלארוס מיט אוקראינע).
היסטאריע
די שטאט ווערט דערמאנט צום ערשטן מאל אין 1097 מיטן נאעמן פינעסק, וואס געהערט צום פירשט פון קיעוו, סוויאטאפאלק פון טוראוו. אין יאר 1320 האבן די הערשער פון נאווהארדאק איינגענומען פינסק וואס איז פון דעמאלסט געווארן א טייל פון דער גרויסהערצאגשאפט פון ליטע. אין יאר 1569, נאך דער פאראייניקונג פון ליטע מיט פוילן, איז פינסק געווארן דער צענטער פון דעם בריסקער פראווינץ אין דער פויליש-ליטווישער קאמאנוועלט. אין 1581 האט דער פוילישער קעניג געגעבן פינסק מאגדעבורג רעכטן.
אין יאר ה'ת' ביי דעם אויפשטאנד פון די קאזאקן אונטער באגדאן כמעלניצקי קעגן דעם פוילישן מלך יאן קאזימיר דער צווייטער, האבן די קאזאקן איינגענומען פינסק און אויסגעפירט א פאגראם קעגן די יידן.
דער שוועדישער מלך קארל דער צוועלפטער האט איינגענומען די שטאט אין 1706 און האט זי פארברענט. טראץ דעם האט זיך די שטאט ווידערגעשטעלט אויף די פיס. ביי דער צווייטער טיילונג פון פוילן אין 1793 איז פינסק געפאלן צו דער רוסלענדישער אימפעריע.
לויטן רוסישן צענזוס פון 1897 האבן געוואוינט אין פינסק 28,400 מענטשן, 74% פון זיי יידן; פינסק איז געווען כמעט די מערסט יידישע שטאט אונטער צארישער הערשאפט.אין 1900 האבן געוואוינט אין פינסק 21,065 יידן.[1]
20סטער יארהונדערט
די דייטשע אימפעריע האט איינגענומען פינסק דעם 15טן סעפטעמבער 1915 במשך דער ערשטער וועלט-מלחמה.
אין 1920 איז פינסק געווארן א טייל פון דעם נייעם פוילן. פינסק איז געווען לכתחילה די הויפטשטאט פון דער פאלעסיער גובערניע אבער נאך א גרויסער שריפה דעם 7טן סעפטעמבער 1921 האט מען אריבערגעפירט די הויפטשטאט צו בריסק.
נאך דער אפעראציע בארבאראסע איז פינסק געווען אקופירט דורך נאצי דייטשלאנד פון דעם 4טן יולי 1941 ביזן 14טן יולי 1944. רוב פון די יידן האבן זיי אויסגעהרגעט אין 1942 ווען זיי האבן ליקווידירט די פינסקער געטא. אין איין טאג האבן זיי געהרגעט 10,000 יידן.
זייט 1991 איז פינסק א טייל פון אומאפהענגיקן בעלארוס.
באקאנטע מענטשן פון פינסק
- רבי לוי יצחק, דער ״קדושת לוי״, איז געווען רב אין פינסק
- רבי ברוך עפשטיין, מחבר פון ״תורה תמימה״ און נאך ספרים
- רבי חיים קאניעווסקי, א פירער פון דעם ליטווישן עולם, געבוירן אין פינסק
- גאלדא מאיר, פרעמיער מיניסטער פון ישראל, האט געוואוינט צוויי יאר אין פינסק
זעט אויך
וועבלינקען
