Dauphin van Frankryk

Wapenskild van die Dauphins van Frankryk.

Die Dauphin van Frankryk (Frans: Dauphin de France) — streng gesproke, Dauphin van Viennois (Dauphin de Viennois) — was die titel wat aan die kroonprins van die troon van Frankryk gegee is van 1350 tot 1791, en van 1824 tot 1830.

Wapenskild van die voormalige Franse provinsie, die Dauphiné

Guy VIII, Hertog van Vienne, het 'n dolfyn op sy wapenskild gehad en het die bynaam le Dauphin gehad, Frans vir dolfyn. Die titel Dauphin de Viennois is in sy familie oorerf tot 1349 toe Humbert II sy signeurie, genaamd die Dauphiné, aan Koning Filips VI verkoop het onder die voorwaarde dat die kroonprins van Frankryk die titel le Dauphin sou aanneem. Die vrou van die Dauphin het as la Dauphine bekend gestaan.

Die eerste Franse prins wat le Dauphin genoem is was Karel V. Die titel kom rofweg ooreen met die Engelse titel Prins van Wallis. Die amptelike titel van 'n Dauphin van Frankryk, voor 1461, was par la grâce de Dieu, dauphin de Viennois, comte de Valentinois et de Diois ("Met die Genade van God, Dauphin van Viennois, graaf van Valentinois en van Diois"). 'n Dauphin van Frankryk sou die wapenskild van die Dauphiné, wat dolfyne vertoon het, met die Franse fleurs-de-lys verenig, en kon, waar gepas, dit verder met ander wapens verenig (b.v. François, seun en Dauphin van Frans I, was die heersende Hertog van Bretagne en het dus die wapenskild van die provinsie met die tipiese wapen van 'n Dauphin van Frankryk verenig; Frans II, wat terwyl hy 'n Dauphin was ook deur sy huwelik Koning van Skotland was en het dus die wapenskild tot die van die Dauphin van Frankryk toegevoeg.

Lodewyk van Frankryk, wat die bynaam Le Grand Dauphin gehad het.

Oorspronklik was die Dauphin persoonlik verantwoordelik vir die regering van die Dauphiné, wat geregtelik deel van die Heilige Romeinse Ryk was, en wat die keisers, toe hulle die heerskappy van die provinsie aan hulle Franse erfgename gelaat het, bepaal het nooit met Frankryk verenig mag geword het nie. As gevolg hiervan het die Dauphiné aan anargie gelei in die 14de en 15de eeue aangesien die Dauphins van Frankryk baiekeer kinders was wat hulle met ander sake bemoei het.

Wapenskild van Frans II as Dauphin en Koning-gade van Skotland.

Die provinsie is met Frankryk verenig deur Lodewyk XI. Tydens sy tydperk as Dauphin, het Lodewyk sy vader, Karel VII, verontagsaam deur langer in die provinsie te bly as wat die koning toegelaat het en deur in persoonlike politiek betrokke te raak wat meer voordelig vir die Dauphiné was as vir Frankryk. Lodewyk het byvoorbeeld teen sy vader se voorkeur in die huwelik getree met Charlotte van Savoye. Savoye was 'n tradisionele bondgenoot van die Dauphiné, en Lodewyk wou die alliansie versterk om van rowers en rebelle in die provinsie ontslae te raak. Lodewyk is deur Karel VII se soldate in 1456 uit die Dauphiné gedryf wat die gebied in wanorde laat verval het. Na sy opvolging in 1461 het Lodewyk die Dauphiné met Frankryk verenig en dit daarmee permanent onder koninklike beheer geplaas.

Die titel Dauphin is outomaties by geboorte aan die volgende kroonprins toegeken, by troon bestyging van die ouer of die dood van die vorige Dauphin, anders as die Engelse titel Prins van Wallis; wat volgens die wil van die monarg toegeken is eerder as wat dit 'n outomaties geboortereg is.

Die titel is deur die Franse Grondwet van 1791 waarvolgens Frankryk 'n grondwetlike monargie geword het afgeskaf. Onder die grondwet is die kroonprins, op daardie stadium Dauphin Lodewyk-Karel, Prince Royal genoem. 'n Prince du sang (bloedprins) sou hernoem word na prince français (Franse prins). Dit het van krag geword by die Wetgewende Vergadering van 1 Oktober 1791. Die titel is in potentia herstel onder die Bourbon Restorasie van Lodewyk XVIII; daar was egter nie nog 'n Dauphin tot met sy dood nie. Met die troonbestyging van sy broer Karel X, het Karel se seun en erfgenaam, Lodewyk-Antoine, Hertog van Angouleme, outomaties die Dauphin geword. Met die einde van die Bourbons, het die titel egter weereens in onbruik verval. Die erfgename van Lodewyk-Filips is Prince Royal (koninklike prins) genoem. Na die dood van Henri, comte de Chambord, Carlos, hertog van Madrid het die erfgenaam van die legitimistiese aanspraakmaker, Juan, Graaf van Montizón, van die titel gebruik gemaak as troonpretendent, soos wat ook daarna deur die Spaanse legitimistiese aanspraakmakers gedoen is.

Lys van Dauphins van Frankryk

Beeld Naam Erfgenaam van Geboorte Dauphin geword Opgehou om Dauphin wees Sterfte Ander titels voor of terwyl Dauphin Regnal Naam Dauphine
Karel, 1ste Dauphin van Frankryk Jan II 21 Januarie 1338 22 Augustus 1350 8 April 1364
het koning geword		 16 September 1380 Hertog van Normandië Karel V Johanna van Bourbon
Jan, 2de Dauphin van Frankryk Karel V 7 Junie 1366 21 Desember 1366 – –
Karel, 3de Dauphin van Frankryk Karel V 3 Desember 1368 16 September 1380
het koning geword		 21 Oktober 1422 Karel VI –
Karel, 4de Dauphin van Frankryk Karel VI 26 September 1386 28 Desember 1386 – –
Karel, 5de Dauphin van Frankryk Karel VI 6 Februarie 1392 13 Januarie 1401 Hertog van Guyenne – –
Lodewyk, 6de Dauphin van Frankryk Karel VI 22 Januarie 1397 13 Januarie 1401 18 Desember 1415 Hertog van Guyenne – Margareta van Boergondië
Jan, 7de Dauphin van Frankryk Karel VI 31 Augustus 1398 18 Desember 1415 5 April 1417 Hertog van Touraine – Jacqueline van Hainaut
Karel, 8ste Dauphin van Frankryk Karel VI 22 Februarie 1403 5 April 1417 21 Oktober 1422
het koning geword		 22 Julie 1461 Hertog van Ponthieu Karel VII –
Lodewyk, 9de Dauphin van Frankryk Karel VII 3 Julie 1423 22 Julie 1461
het koning geword		 30 Augustus 1483 Lodewyk XI Margareta van Skotland;
Charlotte of Savoy
François, 10de Dauphin van Frankryk Lodewyk XI 1466 – –
Karel, 11de Dauphin van Frankryk Lodewyk XI 30 Junie 1470 30 Augustus 1483
het koning geword		 7 April 1498 Karel VIII –
Karel-Orland, 12de Dauphin van Frankryk Karel VIII 11 Oktober 1492 16 Desember 1495 – –
Karel, 13de Dauphin van Frankryk Karel VIII 8 September 1496 2 Oktober 1496 – –
François, 14de Dauphin van Frankryk Karel VIII Julie 1497 – –
François, 15de Dauphin van Frankryk Francis I 28 September 1518 10 Augustus 1536 Hertog van Bretagne – –
Hendrik, 16de Dauphin van Frankryk Francis I 31 Maart 1519 10 Augustus 1536 31 Maart 1547
het koning geword		 10 Julie 1559 Hertog van Orleans, Hertog van Bretagne Hendrik II Catherine de' Medici
Francis, 17de Dauphin van Frankryk Hendrik II 19 Januarie 1544 31 Maart 1547 10 Julie 1559
het koning geword		 5 Desember 1560 Koning-gade van Skotland Francis II Maria van Skotland
Lodewyk, 18de Dauphin van Frankryk Hendrik IV 27 September 1601 14 May 1610
het koning geword		 14 May 1643 Lodewyk XIII –
Lodewyk, 19de Dauphin van Frankryk Lodewyk XIII 5 September 1638 14 May 1643
het koning geword		 1 September 1715 Lodewyk XIV –
Lodewyk, le Grand Dauphin, 20ste Dauphin van Frankryk Lodewyk XIV 1 November 1661 14 April 1711 – Maria Anna van Beiere
Lodewyk, 21ste Dauphin van Frankryk Lodewyk XIV 16 Augustus 1682 14 April 1711 18 Februarie 1712 Hertog van Burgundy – Marie-Adélaïde of Savoy
Lodewyk, 22ste Dauphin van Frankryk Lodewyk XIV 8 Januarie 1707 18 Februarie 1712 8 Maart 1712 Hertog van Bretagne – –
Lodewyk, 23ste Dauphin van Frankryk Lodewyk XIV 15 Februarie 1710 8 Maart 1712 1 September 1715
het koning geword		 10 May 1774 Hertog van Anjou Lodewyk XV –
Lodewyk, 24ste Dauphin van Frankryk Lodewyk XV 4 September 1729 20 Desember 1765 – Maria Teresa Rafaela of Spain;
Marie-Josèphe of Saxony
Lodewyk-Augustus, 25ste Dauphin van Frankryk Lodewyk XV 23 Augustus 1754 20 Desember 1765 10 May 1774
het koning geword		 21 Januarie 1793 Hertog van Berry Lodewyk XVI Maria Antonia van Oostenryk
Lodewyk-Joseph, 26ste Dauphin van Frankryk Lodewyk XVI 22 Oktober 1781 4 Junie 1789 – –
Lodewyk-Karel, 27ste Dauphin van Frankryk Lodewyk XVI 27 Maart 1785 4 Junie 1789 1 Oktober 1791
retitled as Prince-royal		 8 Junie 1795 Hertog van Normandië Lodewyk XVII –
Lodewyk-Antoine, 28ste Dauphin van Frankryk Karel X 6 Augustus 1775 16 September 1824 2 Augustus 1830
het koning geword/deposed		 3 Junie 1844 Hertog van Angouleme Lodewyk XIX Marie-Thérèse-Charlotte van Frankryk
Beeld Naam Erfgenaam van Geboorte Dauphin geword Opgehou om Dauphin wees Sterfte Ander titels voor of terwyl Dauphin Regnal Naam Dauphine