Telluur

52 antimoon ← telluur → jodium Se ↑ Te ↓ Po Periodieke tabel
Algemeen
Naam, simbool, getal	telluur, Te, 52
Chemiese reeks	metaalagtiges
Groep, periode, blok	16, 5, p
Voorkoms
Atoommassa	127.60 (3) g/mol
Elektronkonfigurasie	[Kr] 4d10 5s2 5p4
Elektrone per skil	2, 8, 18, 18, 6
Fisiese eienskappe
Toestand	vastestof
Digtheid (naby k.t.)	6.24 g/cm³
Vloeistof digtheid teen s.p.	5.70 g/cm³
Smeltpunt	722.66 K (449.51 °C)
Kookpunt	1261 K (988 °C)
Smeltingswarmte	17.49 kJ/mol
Verdampingswarmte	114.1 kJ/mol
Warmtekapasiteit	(25 °C) 25.73 J/(mol·K)
Dampdruk P/Pa 1 10 100 1 k 10 k 100 k teen T/K     (775) (888) 1042 1266
Atoomeienskappe
Kristalstruktuur	heksagonaal
Oksidasietoestande	±2, 4, 6 (matige suur oksied)
Elektronegatiwiteit	2.1 (Skaal van Pauling)
Ionisasie-energieë	1ste: 869.3 kJ/mol
	2de: 1790 kJ/mol
	3de: 2698 kJ/mol
Atoomradius	140 pm
Atoomradius (ber.)	123 pm
Kovalente radius	135 pm
Van der Waals-radius	206 pm
Diverse
Magnetiese rangskikking	nie-magneties
Termiese geleidingsvermoë	(300 K) (1.97–3.38) W/(m·K)
Spoed van klank (dun staaf)	(20 °C) 2610 m/s
Young se modulus	43 GPa
Skuifmodulus	16 GPa
Massamodulus	65 GPa
Mohs se hardheid	2.25
Brinell hardheid	180 MPa
CAS-registernommer	13494-80-9
Vernaamste isotope
Isotope van Telluur iso NV halfleeftyd VM VE (MeV) VP 120Te 0.09% >2.2×1016j e e 1.701 120Sn 121Te sin 16.78 d e 1.040 121Sb 122Te 2.55% Te is stabiel met 70 neutrone 123Te 0.89% >1.0×1013 j e 0.051 123Sb 124Te 4.74% Te is stabiel met 72 neutrone 125Te 7.07% Te is stabiel met 73 neutrone 126Te 18.84% Te is stabiel met 74 neutrone 127Te sin 9.35 h ß- 0.698 127I 128Te 31.74% 2.2×1024 j ß−ß− 0.867 128Xe 129Te sin 69.6 min ß- 1.498 129I 130Te 34.08% 7.9×1020 j ß−ß− 2.528 130Xe
Portaal Chemie

Telluur, is 'n chemiese element met simbool Te (Latyn Tellurium) en atoomgetal van 52. Dit is 'n bros silwerwit metaalagtige element met die voorkoms wat ooreenstem met die van tin. Telluur is chemies verwant aan seleen en swael. Telluur word hoofsaaklik gebruik in legerings en in halfgeleiers.

Kenmerkende eienskappe

Telluur is 'n uiters seldsame element (die negende skaarsste element op aarde. Dit val in dieselfde chemiese familie as suurstof, swael, seleen en polonium.

Telluur in 'n kristallyne vorm is silwerwit en in die suiwer vorm het dit 'n metaalglans. Dit is 'n bros metaalagtige element wat maklik tot poeier gemaal kan word. Amorfe telluur word verkry deur telluursuur (Te(OH)₆). Die amorfe aard van hierde vorm word egter bevraagteken en sommige wetenskaplikes reken dat dit eerder 'n mengsel van fyn kristalle is.

Gebruike

Telluur is 'n p-tipe halfgeleier wat 'n groter geleidingsvermoë in sekere rigtings toon afhangende van die atoombelyning. Chemies is dit verwant aan seleen en swael. Die geleidingsvermoë van die materiaal word effens hoër as dit aan lig blootgestel word (fotoelektriese effek).

Dit kan met koper, goud, silwer, tin en ander metale gedoop word. In sy gesmelte toestand is telluur korrosief ten opsigte van koper, yster en vlekvrye staal.

Telluur straal 'n groenerige blou vlam uit as dit in gewone lug gebrand word en vorm telluuroksied.

Gebruike in legerings:

• Telluur word by lood gevoeg om die sterkte en duursaamheid daarvan te verhoog en om die korrosiewe invloed van swaelsuur daarop te verminder.
• Wanneer Telluur by vlekvrye staal en koper gevoeg verhoog dit die werkseienskappe van hierdie metale. Dit word ook saam met gietyster legeer om die verkoelingseienskappe te verbeter.

Ander gebruike:

• Gebruik in keramieke
• Dit word in sekere glassoorte gebruik.
• Telluur word in ontstekers gebruik.
• Organiese telluurverbindings is al gebruik om lewende radikaalpolimerisasie aan die gang te sit en elektronryke mono- en di-telluriede toon aktiwiteit as 'n anti-oksidant.

Hoë suiwerheid metalo-organiese verbindings van beide seleen en telluur word in die halfgeleier nywerheid gebruik en word voorberei deur die suiwering van 'n addukt.^[1][2]

Verwysings

Eksterne skakels

• Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Telluur.

• Wikiwoordeboek het 'n inskrywing vir telluur.