Ҡабырсаҡ

Ҡабырсаҡ
Рәсем
 Ҡабырсаҡ Викимилектә

 

Фораминифер ҡабырсағы
Бер күҙәнәкленең ҡабырсағы Euglypha
ҡабырсаҡа ракушкового рачка
мыйыҡ аяҡлылар ҡабырсағы Coronula diadema
моллюскылар ҡабырсағы
яурынаяҡлы ҡаҙылдыҡтар ҡабырсағы
ҡабырсаҡлы эзбизташ
Был терминдың башҡа мәғәнәләре лә бар, ҡарағыҙ: Ҡабырсаҡ (мәғәнәләр).

Ҡабырсаҡ - (рус. Раковина)([1]) — ҡайһы бер умыртҡаһыҙҙар һәм микроорганизмдарҙың тәнен ҡаплап, ҡурсып торған ҡаты тышлыҡ. Умыртҡаһыҙҙарҙың ҡабырсағын өйрәнеү менән конхиология шөғөлләнә. Файҙаланыу һәм коллекциялар туплау өсөн моллюскыларҙың ҡабырсаҡтары әһәмиәтле.

Ҡабырсаҡлы организмдар төркөмдәре

  • Протистар (бер күҙәнәклеләр):
    • Диатомолы ылымыҡтар йәки диатомдар , ҡабырсағы эпитека һәм гипотеканан тора[2].
    • Динофлагелляттар панцирлы була ала[3] из пластинок Целлюлоза|целлюлозы, также изредка называемый ҡабырсаҡой[4].
    • Фораминиферҙар. ҡабырсаҡлы фораминифер төрлө рәүештә була[5].
    • Громиидтар. ҡабырсаҡлы громиид бер камералы була[6].
    • Tectofilosida[6].
    • Эуглифиды[7].
    • Арцеллиниды[7].
    • Trichosida[7].
  • Хайуандар:
    • Ҡыҫала һымаҡтар:
      • Конхострактар[8].
      • Ҡабырсаҡлы ҡыҫала һымаҡтар йәки остракоддар[5][9].
      • 'Мыйыҡ аяҡлы ҡыҫала һымаҡтар'[10].
      • Раки-отшельники үҙ ҡабырсаҡтары юҡ, әммә ҡорһаҡ аяҡлыларҙың үҙҙәренә таман килгән ҡабырсаҡтарын файҙаланалар.
    • Моллюскылар[11]. Они могут быть цельными, либо состоять из двух отдельных створок — правой и левой (у двустворчатых моллюсков)[12] или из восьми или семи пластинок (у панцирных моллюсков)[12][4].
    • Яурын аяҡлылар йәки брахиоподтар[12].

Геологик әһәмиәте

Төрлө төркөм организмдарҙың ҡабырсаҡтары Һыу төбө ултырмаларының һәм Ултырма тау тоҡомдарының хасил булыуына булышлыҡ итә .

Диатом ылымыҡтар диңгеҙ төбөнә ултырып, Диатом ләм барлыҡҡа килтерә, уныһы артабан диатомит, трепел һәм опока хасил итә[13].

Планктон фораминифер ҡабырсаҡтары глобигерин ләмдәр барлыҡҡа килтерә [14]. Эре фузулинид һәм нуммулитидтар эзбиз ятҡылыҡтары хасил булыуына булышлыҡ итә [15].

Иҫкәрмәләр

  1. ↑ Раковина / Иванов А. В. // Проба — Ременсы. — М. : Советская энциклопедия, 1975. — С. 447. — (Большая советская энциклопедия : [в 30 т.]; vol. 1969—1978, вып. 21).
  2. ↑ ҡабырсаҡа — Этимологический словарь Фасмера 2015 йыл 15 август архивланған.
  3. ↑ Диатомовые водоросли / Петров Ю. Е. // Дебитор — Евкалипт. — М. : Советская энциклопедия, 1972. — С. 240. — (Большая советская энциклопедия : [в 30 т.]; vol. 1969—1978, вып. 8).
  4. ↑ Панцирные жгутиконосцы // Отоми — Пластырь. — М. : Советская энциклопедия, 1975. — С. 154. — (Большая советская энциклопедия : [в 30 т.]; vol. 1969—1978, вып. 19).
  5. ↑ 4,0 4,1 Өҙөмтә тураһында иҫкәртергә: БСЭ-ҡабырсаҡа исемле <ref> тамғаны ҡарап сығып булмай, сөнки ул икенсе бүлектә билдәләнгән йәки бөтөнләй билдәләнмәгән.
  6. ↑ 5,0 5,1 Маслакова Н. И., Горбачик Т. Н., Алексеев А. С., Барсков И. С., Голубев С. Н., Назаров Б. Б., Петрушевская М. Г. Микропалеонтология. — Москва: Издательство Московского университета, 1995. — 256 с. — 1000 экз. — ISBN 5-211-03386-8.
  7. ↑ 6,0 6,1 Thomas Cavalier-Smith, Ema E-Y Chao. Phylogeny and classification of phylum Cercozoa (Protozoa) (инг.) // Protist : Журнал. — 2003. — Т. 154. — № 3—4. — С. 341—358. — DOI:10.1078/143446103322454112
  8. ↑ 7,0 7,1 7,2 Карташев А. Г., Смолина Т. В. Влияние нефтезагрязнений на почвенных беспозвоночных животных. — Томск: В-Спектр, 2011. — 146 с. — 500 экз. — ISBN 978-5-91191-213-9.
  9. ↑ Бирштейн Я. А., Пастернак Р. К. Подкласс Жаброногие ракообразные (Branchiopoda) // Жизнь животных. — 2-е изд. — Москва: Просвещение, 1988. — Т. 2. — С. 295—311. — 447 с. — 300 000 экз.
  10. ↑ Бирштейн Я. А., Пастернак Р. К. Подкласс Ракушковые ракообразные (Ostracoda) // Жизнь животных. — 2-е изд. — Москва: Просвещение, 1988. — Т. 2. — С. 341—343. — 447 с. — 300 000 экз.
  11. ↑ Бирштейн Я. А., Пастернак Р. К. Подкласс Максиллоподы (Maxillopoda) // Жизнь животных. — 2-е изд. — Москва: Просвещение, 1988. — Т. 2. — С. 314—341. — 447 с. — 300 000 экз.
  12. ↑ Моллюски / Лихарев И. М. // Мёзия — Моршанск. — М. : Советская энциклопедия, 1974. — С. 467—468. — (Большая советская энциклопедия : [в 30 т.]; vol. 1969—1978, вып. 16).
  13. ↑ 12,0 12,1 12,2 Михайлова И. А., Бондаренко О. Б. Палеонтология. Часть 1. — Москва: Издательство Московского университета, 1997. — 448 с. — 2000 экз. — ISBN 5-211-03841-X.
  14. ↑ Диатомит / Каледа Г. А. // Дебитор — Евкалипт. — М. : Советская энциклопедия, 1972. — С. 240. — (Большая советская энциклопедия : [в 30 т.]; vol. 1969—1978, вып. 8).
  15. ↑ Глобигериновый ил / Мурдмаа И. О. // Газлифт — Гоголево. — М. : Советская энциклопедия, 1971. — С. 598. — (Большая советская энциклопедия : [в 30 т.]; vol. 1969—1978, вып. 6).
  16. ↑ Фораминиферы / Полянский Ю. И., Шиманский В. Н. // Ульяновск — Франкфорт. — М. : Советская энциклопедия, 1977. — С. 536. — (Большая советская энциклопедия : [в 30 т.]; vol. 1969—1978, вып. 27).

Әҙәбиәт

Һылтанмалар

wikt: ҡабырсаҡа Викиһүҙлектә
commons: ҡабырсаҡа Викимилектә

Шулай уҡ ҡара

  • Моллюскылар ҡабырсағы

Ҡалып:Һөлдә