Асманы (дынастыя)

Асманы
турэцк.: Osmanlı Hanedanı
Родапачынальнік Асман I
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы
Дзень вяселля Асманскай дынастыі ў 1920 годзе

Асма́ны (турэцк.: Osmanoğulları) — дынастыя турэцкіх султанаў і халіфаў[1], якая кіравала ў 1299—1924 гадах.

Гісторыя

Заснавана Асманам I Газі[2] (ён кіраваў у 1299/1300—1324 гадах, паводле іншых даных — у 1326). Таксама з прадстаўнікоў дынастыі вядомыя Баязід I Йілдырым «Вокамгненны» — кіраваў у 1389—1402 гадах, Мехмед II Фаціх «Заваёўнік» — кіраваў у 1444 і 1451—1481, Селім I Явуз «Грозны», «Жорсткі» — кіраваў з 1512 па 1520 год, Сулейман I Кануні («Заканадавец», у літаратуры Еўропы — «Цудоўны», кіраваў з 1520 па 1566 год, Селім III (кіраваў у 1789—1807), Махмуд II (1808—1839) і Абдул-Хамід II (1876—1909). Пасля ліквідацыі султанату (29 кастрычніка 1923 года) апошні султан асманаў, Мехмед VI Вахідэдзін (кіраваў у 1918—1922), бег з Турцыі. Халіфам, па абранні Вялікага нацыянальнага сходу Турцыі, стаў прынц дынастыі асманаў Абдул-Меджыд. Калі 3 сакавіка 1924 года халіфат быў скасаваны, усіх да адзінага членаў Асманскай дынастыі выгналі з краіны[3][4].

Султаны

Імя[5] Гады жыцця[5] Гады кіравання[5]
Мурад I 1319/1326—1389 1362—1389
Баязід I Йілдырым 1360—1403 1389—1402
Мурад II чэрвень 1404 — 3 лютага 1451 1421—1444
Мехмед II Фаціх 1432—1481 1444
Баязід II 1447—1512 1481—1512
Селім I Явуз 1470—1520 1512—1517

Султаны і халіфы

Імя[5] Гады жыцця[5] Гады кіравання[5]
Селім I Явуз 1470—1520 1517—1520
Сулейман I Кануні (Цудоўны) 6 лістапада 1494 — 5/6 верасня 1566 1520—1566
Селім II Мэст 28 мая 1524 — 13 снежня 1574 1566—1574
Мурад III 4 ліпеня 1546 — 15 студзеня 1595 1574—1595
Мехмед III 26 мая 1568 — 22 снежня 1603 1595—1603
Мурад IV 16 чэрвеня 1612 — 9 лютага 1640 1623—1640
Мустафа II 1664—1703 1695—1703
Ахмед III 1673—1736 1703—1730
Махмуд I Камбур 1696—1754 1730—1754
Асман III 1696—1757 1754—1757
Мустафа III 1717—1774 1757—1774
Абдул-Хамід I 1725—1789 1774—1789
Селім III Ільхамі 1761—1807 1789—1807
Мустафа IV 1779—1808 1807—1808
Махмуд II Адло 1784—1839 1808—1839
Абдул-Меджыд I 1823—1861 1839—1861
Абдул-Азіз I 1830—1876 1861—1876
Мурад V 1840—1904 30 мая — 31 жніўня 1876
Абдул-Хамід II 1842—1918 1876—1909
Мехмед V Рэшат 1844—1918 1909—1918
Мехмед VI Вахідэдзін 1861—1926 1918—1922

Халіфы

Імя Гады жыцця Гады кіравання
Мехмед VI Вахідэдзін 1861—1926 1922
Абдул-Меджыд II 1868—1944 1922—1924

Зноскі

  1. ↑ К. Рыжов. Справочник. Все монархи мира: Мусульманский Восток. XV-XX вв.
  2. ↑ Османы // Образовательный мультисловарь // Христианство.
  3. ↑ Османы (династия турецких султанов) // БСЭ.
  4. ↑ Османы (династия турецких султанов) — БСЭ(недаступная спасылка) // Яндекс. Словари.
  5. ↑ а б в г д е Асманы // presidents.h1.ru.