Запарожжа
Горад
Запарожжа на карце Украіны ±   | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Запарожжа (укр.: Запоріжжя) — горад на паўднёвым усходзе Украіны, на рацэ Дняпро. Адміністрацыйны цэнтр Запарожскай вобласці і Запарожскага раёна. Плошча 330 км². Насельніцтва 770 461 чал. (2012).
Знаходзіцца за 444 км на паўднёвы ўсход ад Кіева. Чыгуначны вузел, рачны порт.
Этымалогія назвы
Места атрымала назву Запарожжа з тае прычыны, што яно знаходзілася ніжэй за дняпроўскія парогі (затопленыя ў выніку будаўніцтва ДнепраГЭСа).
Гісторыя
У 1770 годзе заснавана Аляксандраўская фартыфікацыя, з якой звязваюць пачатак гісторыі сучаснага горада; пачатковая назва паселішча — Аляксандраўскі пасад. У 1806 годзе паселішча атрымала статус горада і назву Аляксандраўск, цэнтр павету.
З 1919 года — у складзе УССР. У 1921 годзе горад перайменаваны ў Запарожжа. З 1939 года — цэнтр вобласці.
З 18 жніўня 1941 года па снежань 1943 года горад знаходзіўся пад нямецкай акупацыяй.
Насельніцтва
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Эканоміка
Прадпрыемствы чорнай (камбінат «Запарожсталь», завод «Днепраспецсталь» і інш.) і каляровай (тытана-магніевы камбінат, алюмініевы завод і інш.) металургіі, машынабудавання (электратэхнічнай прамысловасці; вытворчыя аб'яднанні «АУТАЗАЗ», «Маторабудаўнік» і інш.), хімічнай і коксахімічнай, лёгкай, харчовай прамысловасці.
Працуе Дняпроўская гідраэлектрастанцыя (ДнепраГЭС).
Адукацыя і навука
- Запарожскі нацыянальны ўніверсітэт
- Нацыянальны ўніверсітэт «Запарожская палітэхніка»
- Запароская дзяржаўная інжынерная акадэмія
- Запарожскі дзяржаўны медыцынскі ўніверсітэт
- Запарожскі інстытут эканомікі і інфармацыйных тэхналогій
- Класічны прыватны ўніверсітэт
- Хорціцкая нацыянальная вучэбна-рэабілітацыйная акадэмія
Славутасці
- Хортыца — найбольшы востраў на Дняпры, на якой у XVII ст. размяшчалася Запарожская Сеч.
- ДнепраГЭС (1932, 1975)
- Масты Праабражэнскага (1952)
- Дзіцячая чыгунка — найдаўжэйшая ва Украіне (1972)
- Комплекс забудовы «Соцгорад» (1929—1937)
Галерэя
-
Абласны тэатр -
Краязнаўчы музей -
Вялікі мост Праабражэнскага -
-
Выгляд ДнепраГЭС з вострава Хортыца -
Скрыжаванне бульвара Т. Шаўчэнкі і вул. Перамогі -
Дзіцячая чыгунка -
Будынак абласной адміністрацыі
Гарады-пабрацімы
Вядомыя асобы
- Валянцін Налівайчанка (нар. 1966) — украінскі дзяржаўны дзеяч.
- Марыя Сокіл (1902—1999) — оперная спявачка.
- Людміла Супрун (нар. 1965) — украінскі палітык.
- Юрый Васілевіч Шпіт (1930—2008) — беларускі архітэктар.
- Андрэй Анісімавіч Дзюжаў (нар. 1959) — беларускі навуковец і палітык.
- Ірына Міхайлаўна Арэстава (нар. 1956) — урач-акушэр-гінеколаг. Доктар медыцынскіх навук (2004), прафесар (2010).
Зноскі
- ↑ а б https://zp.gov.ua/uk/page/pasport-mista
- ↑ ТОП цікавых куткоў Запарожжа(недаступная спасылка) (27 сакавіка 2008). Архівавана з першакрыніцы 27 жніўня 2011. Праверана 8 снежня 2012.
- ↑ а б Дзяржаўная служба статыстыкі Украіны Чисельність наявного населення України на 1 січня 2022 року — Кіеў: Дзяржаўная служба статыстыкі Украіны.
- ↑ Афіцыйны партал Запарожскай гарадской улады. Рэлігійнае жыццё горада Архівавана 4 верасня 2012.
- ↑ Поштові індекси та відділення поштового зв’язку України (укр.)(недаступная спасылка). Укрпошта. Архівавана з першакрыніцы 9 снежня 2012. Праверана 8 снежня 2012.
- ↑ а б в г д е ё http://esu.com.ua/search_articles.php?id=15409
- ↑ Справочный энциклопедический словарь
- ↑ https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=hvd.hxvag9&view=1up&seq=447&q1=%D0%A8%D0%B5%D0%BD%D0%B2%D0%B8%D0%B7%D0%B5
- ↑ https://en.wikisource.org/w/index.php?title=File:The_American_Cyclop%C3%A6dia_(1879)_Volume_I.djvu&page=316
- ↑ http://dlib.rsl.ru/viewer/01003876702#?page=477
- ↑ https://cs.wikisource.org/wiki/Ott%C5%AFv_slovn%C3%ADk_nau%C4%8Dn%C3%BD/Alexandrovsk — 1888.
- ↑ https://ru.wikisource.org/wiki/%D0%AD%D0%A1%D0%91%D0%95/%D0%90%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%81%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D1%80%D0%BE%D0%B2%D1%81%D0%BA,_%D1%83%D0%B5%D0%B7%D0%B4%D0%BD%D1%8B%D0%B9_%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%B4_%D0%95%D0%BA%D0%B0%D1%82%D0%B5%D1%80%D0%B8%D0%BD%D0%BE%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%B2%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9_%D0%B3%D1%83%D0%B1%D0%B5%D1%80%D0%BD%D0%B8%D0%B8
- ↑ (unspecified title) — 1890.
- ↑ https://dlib.rsl.ru/viewer/01003925104#?page=113
- ↑ а б в г д е ё ж з і к л м н о п р с т у ф х ц http://pop-stat.mashke.org/ukraine-cities.htm
- ↑ http://izbornyk.org.ua/encycl/euii119.htm
- ↑ http://zakon.rada.gov.ua/laws/show/224-85-%D0%BF
- ↑ http://dic.academic.ru/dic.nsf/enc3p/131398/%D0%97%D0%90%D0%9F%D0%9E%D0%A0%D0%9E%D0%96%D0%AC%D0%95
- ↑ Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя імя Петруся Броўкі, 1998. — Т. 6: Дадаізм — Застава. — С. 531. — 576 с. — ISBN 985-11-0106-0
- ↑ Большой словарь географических названий / под ред. В. М. Котляков — Екатеринбург: Русское географическое общество, 2003. — С. 231. — 832 с. — ISBN 5-94799-148-9
- ↑ http://www.ziyouz.com/books/uzbekiston_milliy_ensiklopediyasi/O'zbekiston%20Milliy%20Ensiklopediyasi%20-%20Z%20harfi.pdf
- ↑ http://www.larousse.fr/encyclopedie/ville/Zaporijjia/150498
- ↑ http://www.zp.ukrstat.gov.ua/images/stories/Exp_dem_247.pdf
- ↑ http://www.zp.ukrstat.gov.ua/images/stories/Exp_dem_832_200415.pdf
- ↑ http://www.zp.ukrstat.gov.ua/images/stories/Chisl__dem_09_15.pdf
- ↑ http://zp.ukrstat.gov.ua/images/stories/Chisl__dem_02_16.pdf
- ↑ http://www.zp.ukrstat.gov.ua/images/stories/arhiv/1.1/1.1.1/2017/1.1.1_2017-03_23052017.doc.zip
- ↑ http://www.zp.ukrstat.gov.ua/images/stories/arhiv/1.1/1.1.1/2018/1.1.1_2018-06_22082018.doc.zip
- ↑ Державна служба статистики України Чисельність наявного населення України на 1 січня 2019 року — Київ: Державна служба статистики України, 2019.
- ↑ Розподіл постійного населення України за статтю та віком на 1 січня 2020 року
- ↑ Статистичний збірник «Чисельність наявного населення України» на 1 січня 2021 року
- ↑ https://www.ashdodnet.com/article/49257
- ↑ а б http://www.meria.zp.ua/test/index.php?id=2162
- ↑ https://www.linz.at/politik/6308.php
Літаратура
- Запаро́жжа // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 6: Дадаізм — Застава / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 1998. — Т. 6. — С. 531—532. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0106-0 (т. 6).
- Запоро́жье // Большой словарь географических названий (руск.) / Гл. ред. В. М. Котляков. — Екатеринбург: У-Фактория, 2003. — С. 231. — 832 с. — 10 000 экз. — ISBN 5-94799-148-9.
- Aleksandrówsk // Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom I: Aa — Dereneczna (польск.). — Warszawa, 1880. S. 29
- Александровск // Запарожжа // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.) (руск.). — СПб., 1890—1907.
Спасылкі
На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Запарожжа- Запарожскі гарадскі савет Архівавана 23 мая 2006.
 Абласныя цэнтры Украіны | ||
|---|---|---|
|  | |
1 горад з асаблівым статусам, 2 сталіца АР Крым, 3 Фактычна кантраліруецца прыхільнікамі ДНР і ЛНР, 4 Фактычна кантраліруецца Расіяй. | ||
