Cenzura

Index Librorum Prohibitorum, spisak knjiga koje je Katolička crkva zabranila. Nakon presude Inkvizicije iz 1616. godine, djela Kopernika, Galilea, Keplera i drugih koji su zagovarali heliocentrizam su zabranjena.

Cenzura[1] (latinski: censura – procjena imetka, ocjena) obuhvata službenu kontrolu javnih publikacija (novina, knjiga), kaznenih djela, filmova, radio emisija, TV emisija itd., da bi se spriječilo objavljivanje ili propagiranje nečega što vrijeđa javni poredak, moral, što je štetno po interese države, vladajuće klase i privilegiranih krugova[2], što dovodi u opasnost uspjeh ratnih ili diplomatskih napora.

Nekad se štampane stvari, programi i slično cenzuriraju prije objavljivanja (preventivna cenzura), a nekad tek poslije objavljivanja (suspenzivna cenzura). Cenzura se katkada naziva i sama ustanova koja vrši funkciju cenzuriranja. Književnu cenzuru u današnjem smislu uveli su crkveni koncili (Prvi nicejski koncil 325, koncil u Efezu 431) zabranom nekih tekstova kao dogmatski neispravnih, heretičkih spisa. Praksa osude spisa štetnih za vjeru i morala nastavljena je i u Srednjem vijeku. U 13. vijeku su pojedini univerziteti bili određeni da vrše cenzuru nad rukopisima. Po papinskoj odredbi iz 1501. biskupi moraju brižljivo ispitati spise. Knjige izdane protivno zabrani često su se spaljivale. Papa Pavao IV izdao je 1589. Index librorum prohibitorum, spisak djela koja vjernici nisu smjeli čitati. U evropskim državama, kroz čitav niz političkih peripetija, politička, kulturalna i moralna cenzura mijenjale su svoje forme vjekovima. Cenzuru su vršili koncili, staleži, policija, kraljevski komesarijati za štamparije.

Ukidana i ponovno uspostavljana, cenzura kao preventivno sredstvo traje do danas u mnogim državama. Francuska revolucija (1789) proglasila je potpunu slobodu misli i štampe, ali je već Direktorij uveo preventivnu cenzuru. Cenzura je normalna ratna organizaciona mjera na raznim područjima (u umjetnosti, publicistici i literaturi). Pozorišnu cenzuru poznavali su već stari Heleni; pojedine drame prije izvođenja cenzurirali su arhonti; koja je u Francuskoj uvedena u 15. vijeku.

Filmska cenzura se vrši u mnogim zemljama čak i današnje doba, kao npr. u Sjedinjenim Američkim Državama i Kini.

Također pogledajte

Vanjski linkovi

Pregled referenci

  1. ^ "Cenzura". Medijska pismenost (jezik: engleski). Pristupljeno 2022-01-31.
  2. ^ "Definition of CENSORSHIP". www.merriam-webster.com (jezik: engleski). Pristupljeno 2022-01-31.