Nimfa
Nimfa (grč. νύμφη, númphê) je u grčkoj mitologiji pripadnica vrlo širokog kruga nižih ženskih božanstava - duhova prirode. Nimfe se često povezuju sa plodnošću, rastom drveća i vodom. Nisu nužno besmrtne ali žive mnogo duže od ljudi.[1] U načelu su ljubazne prema ljudima. One su često družbenice božica (Artemida), ljubavnice bogova (Zeus, Apolon, Posejdon), ali i smrtnih ljudi (Minos, Sizif, Odisej).
Često se dijele na različite široke podgrupe, kao što su Melije (nimfe jasena), Drijade (nimfe hrasta), Najade (slatkovodne nimfe), Nereide (morske nimfe) i Oreade (planinske nimfe).[2]
U Italiji su postojala domaća božanstva potoka, brzaka i vode (zvana Limfe) koja su vrlo slična grčkim nimfama. Također su primjetne paralele sa slovenskim vilama, npr. vile brodarice i Nereide.
Etimologija
Grčka riječ νύμφη ima značenje "mladenka" i "prekrivena veom", odnosno označava djevojku spremnu za udaju. Prema Hesihiju, jedno od značenja također je i ružin pupoljak.
Mitologija
Nimfe su prikazivane kao prekrasne mlade žene. Povezane su s božanstvima - Artemidom,[3] Apolonom, Dionizom te s Panom i Hermesom. Često su bile mete požudnih satira. Bile su ljubavnice mnogih bogova - Zeusa, Apolona, Posejdona, a također i smrtnika - Minosa, Sizifa i Odiseja. Živjele su u prirodi, u planinama, rijekama, izvorima, dolinama.
Grčke nimfe su također bile prikazivane kao duhovi koji su bili vezani za mjesta, za razliku od latinskog genius loci, a ponekad je to proizvodilo komplikovane mitove poput kulta Aretuze na Siciliji. U nekim djelima latinskih pjesnika školovanih u Grčkoj, nimfe su postepeno apsorbirale u svoje redove autohtona italijanska božanstva izvora i potoka (Juturna, Egerija, Karmentu, Fontana), dok su Limpfe, italijanske boginje vode, zahvaljujući zbog slučajne sličnosti njihovih imena, mogle se poistovjetiti s grčkim nimfama. Malo je vjerovatno da su klasične mitologije rimskih pjesnika utjecale na obrede i kultove pojedinačnih nimfi koje su poštovali seljaci u izvorima i rascjepima Lacija. Među rimskom književnom klasom, njihova sfera uticaja bila je ograničena i oni se pojavljuju gotovo isključivo kao božanstva vodenog elementa.
Usnula nimfa
Motiv koji je ušao u evropsku umjetnost tokom renesanse bila je ideja o statui nimfe koja spava u pećini ili izvoru.[4][5][6] Ovaj motiv navodno potiče iz italijanskog izvještaja o rimskoj skulpturi nimfe na fontani iznad rijeke Dunav.[7] Izveštaj i prateća pjesma navodno na fontani koja opisuje usnulu nimfu, sada he generalno stav da je falsifikat iz petnaestog vijeka, ali se motiv pokazao uticajnim među umjetnicima i vrtlarima nekoliko vijekova nakon toga, a kopije su viđene u neoklasičnim baštama kao što su kao pećina u Stourheadu.[8][9][10]
Podjela nimfi
Zemljane nimfe
- Alseide - nimfe dolina i gajeva; voljele su plašiti putnike
- Napeje - nimfe dolina s drvećem i gajeva; stidljive ali vesele, povezivane s Artemidom
- Aulonijade - nimfe pašnjaka; često u Panovu društvu; Euridika je bila ova vrsta nimfe
- Lejmakide ili Lejmonijade - nimfe livada
- Oreade - nimfe gorja i planina; Artemidine družice
- Minta - nimfa rijeke Kokit
- Hesperide - nimfe u svome izoliranu vrtu jabuka
- Drijade - nimfe drveća i šuma
Vodene nimfe
- Helejade - nimfe fenova
- Okeanide - nimfe oceana, slane vode
- Nereide - nimfe mora, pogotovo Sredozemlja
- Najade - nimfe slatkih voda
- Plejade - nimfe, kćeri Okeanide Plejone i Atlanta
- Sirene - nimfe s glavom djevojke i tijelom ptice, morske nimfe
Ostale nimfe
- Korikijske nimfe - nimfe koričkih izvora
- Lampade - nimfe podzemlja
- Muze - nimfe i božice umjetnosti i znanosti
- Helijade - sestre Apolonova sina Fetona, neutješne zbog njegove smrti na Helijevim kolima
- Hijade - nimfe, Hijove sestre, zvijezde i sestre Plejada
- Lamuzidijske nimfe - Lamusove kćeri i Dionizove dojilje
- Jonske nimfe - nimfe koje su liječile bolesti
- Menade - lude nimfe, Dionizove pratilje
- Silfe - nimfe zraka
- Apsare - nimfe neba
Nimfe
- Alkiona
- Amalteja
- Aretuza
- Argiopa
- Argira
- Asterodija
- Asteropa
- Biblis
- Britomartida
- Dafna
- Egerija
- Egina
- Elektra
- Eurinoma
- Galateja
- Harmonija
- Kalijadna
- Kalipso
- Kalisto
- Karmentida
- Kelena
- Klimena
- Klitija
- Koronida
- Lara
- Larisa
- Leta
- Liriopa
- Melita
- Meropa
- Oinona
- Palada
- Periboja
- Perzeja
- Pirena
- Plejona
- Rodeja
- Rodopa
- Praksiteja
- Salamakija
- Salmonida
- Sirinks
- Stereopa
- Stiks
- Tajgeta
- Talija
- Tetida
- Tosa
Također pogledajte
Reference
- ^ Parad, Carlos; Förlag, Maicar (1997). "Genealogical Guide to Greek Mythology: Nymphs". Astrom Editions. Pristupljeno 25. 5. 2019.
- ^ Grimal, str. 313, s.v. Nymphs.
- ^ Larson, Jennifer (1997). "Handmaidens of Artemis?". The Classical Journal. 92 (3): 249–257. JSTOR 3298110.
- ^ "The Nymph of the Spring". National Gallery of Art. Pristupljeno 23. 9. 2016.
- ^ Stephen John Campbell (2004). The Cabinet of Eros: Renaissance Mythological Painting and the Studiolo of Isabella D'Este. Yale University Press. str. 95–6. ISBN 978-0-300-11753-0.
- ^ Maryan Wynn Ainsworth; Joshua P. Waterman; Dorothy Mahon (2013). German Paintings in the Metropolitan Museum of Art, 1350-1600. Metropolitan Museum of Art. str. 95–6. ISBN 978-1-58839-487-3.
- ^ Jay A. Levenson; National Gallery of Art (U.S.) (1991). Circa 1492: Art in the Age of Exploration. Yale University Press. str. 260. ISBN 978-0-300-05167-4.
- ^ Leonard Barkan (1999). Unearthing the Past: Archaeology and Aesthetics in the Making of Renaissance Culture. Yale University Press. str. 237–8. ISBN 978-0-300-08911-0.
- ^ Elisabeth B. MacDougall (januar 1994). Fountains, Statues, and Flowers: Studies in Italian Gardens of the Sixteenth and Seventeenth Centuries. Dumbarton Oaks. str. 37–56. ISBN 978-0-88402-216-9.
- ^ Kenneth Gross (1992). The Dream of the Moving Statue. Cornell University Press. str. 170–175. ISBN 978-0-8014-2702-2.
Vanjski linkovi
