Ионийн республика (желт. Ηνωμένον Κράτος των Ιονίων Νήσων; итал. Stati Uniti delle Isole Ionie) — 1815 - 1864 шерашкахь хилла йолу историн пачхьалкх. Йоккха Британин протекторат хилла. Желтойн пачхьалкх кхоьллинчул тӀаьхьа Йоккха Британис совгӀатан йелла грекийн паччахьна I-чу Георгана.
Ионийн гӀайренаш бӀешерийн дохаллехь Венецин республикин йукъахь хилла, амма 1797 шарахь Кампо-Формийн машарца дехьайаьхна революцин Францин. 1798—1799 шерашкахь оьрсийн-туркойн ницкъаша французаш гӀайрен тӀиера аракхийсина, кхоьллира цигахь ВорхӀ гӀайренан республика, иза лаьттира 1800 - 1807 шерашкахь. Цул тӀаьхьа Францис йуха а дӀалецира Ионин гӀайренаш, уьш йукъатуьйхира Иллирийн провинцешна.
1809 шеран 2 октябрехь Закинфан уллохь ингалсаша йохийра французийн флот, дӀалецира гӀайренаш Закинф, Кефалини, Китира. 1810 шарахь ингалсаша дӀалецира Лефкас. Корфу йисира французийн урхаллехь 1814 шо кхаччалц.
Венин конгрессо санкци йелира Йоккха Британин «доттагӀаллин протекторатан» уьш дӀадала. Йоккха Британис хӀоттош йара цигахь тӀеман администраци, ткъа Австрийн империс гӀайренашна гаранти лора Йоккха Британица цхьабосса коммерцийн статус яла. 1817 шеран 26 августехь чӀагӀйира «Мэйтлэндан конституци», цуьнца кхуллура ворхӀ гӀайренан федераци, ткъа сэр Томас Мэйтлэнд хуьлура цуьнан хьалхара Лакхара комиссар.
1864 шеран 29 мартехь Йоккха Британис, Желтойчоьс, Францис, Российс Лондонехь куьг йаздина, ратификаци хиллачул тӀаьхьа гӀайренаш Желтойчоьнан долайовлу аьлла. 28 майхь Лакхарчу комиссаро арадаьккхина прокламаци Ионин республика Грекийн паччахьаллах дӀатухуш.
  Йоккха Британин хӀордал дехьара латтанаш |
|---|
Билламе къастонаш: ХӀинцалерачу Йоккха Британин бозуш болу мехкаш билгалбаьхна томмачу зорбанца, къаьмнийн ДоттагӀаллин декъашхой— курсивца, ДоттагӀаллин паччахьаллаш буха сиз хьаькхна.
Деколонизацин мур (1947) кхачале байна мехкаш билгалдаьхна таьӀна-баьццара бесца. |
Европа а, Лаьттайуккъера хIордан йист а |
|---|
| |
- 1066 дуьйна Гернси¹,²
- 1066 дуьйна Джерси¹,²
- 1171—1541 Ирландин лордалла
- 1346 дуьйна Мэн гӀайре¹
- 1541—1801 Ирланди униехь
- 1708—1757 Менорка
|
- 1713 дуьйна Гибралтар
- 1763—1782 Менорка
- 1798—1802 Менорка
- 1800—1813 Малтан протекторат
- 1801—1922 Йоккха Британин а, Ирландин а
- 1813—1964 Малта³
|
- 1807—1890 Гельголанд
- 1809—1864 Ионийн гӀайренаш
- 1878—1960 Кипр
- 1921—1922 Къилба Ирланди
- 1921—1937 Ирландин Маьрша пачхьалкх (хӀинца Ирланди)4
|
- 1921 дуьйна Къилбаседа Ирланди
- 1945—1949 Оккупацин зона Германехь
- 1945—1949 Оккупацин зона Австрехь
- 1960 дуьйна Акротири а, Декелиа а
|
| | |
¹ Йоккха Британин йукъахь доцу Британин монархин тажанан мехкаш.
² 1940—1945 КхоалгӀа Рейхн оккупацехь .
|
³ ТӀаьхьуо арайаьлла ДоттагӀаллин паччахьаллин йукъара, оцу йукъахь декъашхалла а дуьтуш.
4 1949 араяьлла ДоттагӀаллин йукъара.
|
|
|
|
|
|---|
| |
- 1583—1907 Ньюфаундленд
- 1607—1776 Виргини
- 1619 дуьйна Бермуда гӀайренаш
- 1620—1691 Плимутан колони
- 1622—1691 Мэн
- 1629—1691 Колони Массачусетс-Бэй
- 1632—1776 Мэриленд
- 1635—1644 Сэйбрук
- 1636—1776 Коннектикут
- 1636—1776 Род-Айленд
- 1638—1665 Нью-Хейвен
- 1663—1712 Каролина
|
- 1664—1783 Нью-Йорк
- 1665—1686 Нью-Джерси
- 1670—1870 Рупертан мохк
- 1674—1702 Малхбален Джерси
- 1674—1702 малхбузан Джерси
- 1680—1686 Нью-Гэмпшир
- 1681—1783 Пенсильвани
- 1686—1689 Керла Ингалс
- 1689—1783 Нью-Гэмпшир
- 1691—1780 Массачусетс
- 1701—1776 Делавэр
- 1702—1776 Нью-Джерси
|
- 1712—1776 Къилбаседа Каролина
- 1712—1776 Къилба Каролина
- 1713—1867 Керла Шотланди
- 1732—1776 Джорджи
- 1759—1867 Нью-Брансуик
- 1763—1873 Эдуард принцан гӀайре
- 1763—1791 Квебек
- 1763—1783 Малхбален Флорида
- 1763—1783 Малхбуза Флорида
- 1776 Кхойтта колони
- 1791—1841 Лакха Канада
- 1791—1841 Лаха Канада
|
- 1815—1858 Керла Каледони гуо
- 1818—1846 Колумби/Орегон¹
- 1841—1867 Канада провинци
- 1849—1866 Ванкувер
- 1853—1863 Шарлотта паччахьан гӀайренаш
- 1858—1866 Британин Колумби
- 1859—1870 Къилбаседа-малхбуза мохк
- 1862—1863 Стикин мохк
- 1866—1871 Ванкувер а, Британин Колумби а
- 1867—1931 Канадан конфедераци²
- 1907—1949 Доминион Ньюфаундленд
|
| ¹ АЦШ-ца цхьаьна лелон мохк.
² 1931 тӀаьхьа — доминион Канада. |
|
Латинан Америка а, Карибан бассейнан а, Къилба Атлантикин а гӀайренаш а |
|---|
| | | |
³ 1970 ДоттагӀаллин паччахьаллин йукъарйаьлла, йукъахь декъашалла а дуьтуш.
4 1982 Аргентинан оккупацехь лаьттира; да хилар къуьсуш ду 1816.
|
|
|
|
|
|---|
| | |
- 1868—1966 Басутоленд (Лесото)
- 1867—1957 Дешийн берд (Гана)¹
- 1877—1881 Трансвааль Республика
- 1878—1910 Уолфиш-Бей
- 1881—1900 Ойл-Риверс протекторат
- 1882—1922 Мисар султанат
- 1884—1960 Британин Сомалиленд
- 1885—1895 Бечуаналенд колони
- 1885—1966 Бечуаналенд протекторат (Ботсвана)
- 1887—1897 Зулуленд
- 1889—1924 Баротселанд
- 1890—1962 Уганда¹
|
- 1890—1963 Занзибар
- 1890—1895 Витуленд
- 1891—1907 Брит. Центран Африка
- 1895—1920 Брит. Малхбален Африка
- 1899—1956 Ингалс-Мисран Судан
- 1900—1914 Къилбаседа Нигери
- 1900—1914 Къилба Нигери
- 1900—1910 Оранж хин колони
- 1900—1910 Трансвааль
- 1902—1968 Свазиленд
- 1907—1964 Ньясаленд (Малави)¹
- 1910—1931 Къилба-Африкин барт¹
- 1914—1960 Нигери¹
|
- 1915—1931 Къилба-Малхбузен Африка³
- 1916—1956 Британин Тоголенд³
- 1922—1961 Британин Камерун³
- 1920—1963 Кени¹
- 1922—1961 Танганьика³
- 1923—1965 Къилба Родези
- 1924—1964 Къилбаседа Родези (Замби)
- 1953—1963 Родезин а, Ньясалендан а федераци
- 1965 дуьйна ХӀиндин Ӏапказ чуьра Британин мохк
- 1979—1980 Къилба Родези (Зимбабве)4
|
| | |
¹ ТӀаьхьа араяьлла ДоттагӀаллин паччахьаллин йукъара, оцу йукъахь декъалла а долуш.
² 1970 ДоттагӀаллин паччахьаллин йукъахь йац, 2013 араяьлла ДоттагӀаллера.
|
³ Къаьмнийн Лиган мандатаца.
4 2003 араяьлла ДоттагӀаллера.
|
|
|
|
|
|---|
| |
- 1640—1858 Мадрасан президенталла
- 1685—1824 Бенкулен
- 1687—1858 Бомбейн президенталла
- 1690—1858 Бенгалан президенталла
- 1702—1705 Пуло-Кондор
- 1721—1949 ХӀиндин цигара мехкийн олаллаш
- 1762—1764 Манила а, Кавите а
- 1786—1826 Пенанг
- 1789—1796 Йоккха Андаман
- 1796—1948 Цейлон (Шри-Ланка)¹
- 1812—1814 Бангка
- 1812—1824 Белитунг
- 1819—1826 Сингапур
- 1820—1971 Бартбаран Оман (ОАЭ)
- 1820—1971 Бахьрейн
|
- 1824—1948 Бирма²
- 1826—1946 Стрейтс Сетлментс²
- 1839—1963 Аденан колони
- 1839—1842 ОвхӀан (оккупаци)
- 1841—1997 Гонконг²
- 1841—1946 Саравак паччахьалла²
- 1848—1890 Лабуан
- 1858—1947 Британин ХӀинди (ХӀинди¹, Пакистан¹, Мьянма, Бангладеш)
- 1858—1872 Андаманан а, Никобаран а гӀайренаш²
- 1861—1947 Сикким
- 1873—1896 Негри-Сембилан
- 1874—1896 Селангор
- 1874—1896 Перак
|
- 1879—1919 ОвхӀан (протекторат)
- 1881—1963 Къилбаседа Борнеон протекторат²
- 1887—1896 Паханг
- 1886—1963 Аден протекторат
- 1887—1965 Мальдивийн гӀайренаш
- 1888—1984 Бруней²
- 1891—1971 Маскат а, Оман а (Оман)
- 1895—1946 Федераци йина малайн пачхьалкхаш²
- 1898—1930 Вэйхай
- 1899—1961 Кувейт
- 1904—1948 Джохор
- 1910—1949 Бутан
- 1909—1946 Федераци янза малайн пачхьалкхаш³
|
- 1916—1971 Катар
- 1920—1932 Месопотами4
- 1920—1948 Палестина4
- 1921—1946 Трансурдане4
- 1946—1963 Къилбаседа Борнеон колони
- 1946—1963 Саравак колони
- 1946—1963 Сингапур
- 1946—1948 Малайн барт
- 1947—1950 ХӀиндин барт
- 1948—1972 Доминион Цейлон
- 1948—1957 Малайн Федераци (Малайзи)
- 1962—1967 Къилба Ӏаьрбийчоьнан Федераци
- 1963—1967 Къилба Ӏаьрбийчоьнан протекторат
|
| | |
¹ ТӀаьхьа араяьлла ДоттагӀаллин паччахьаллин йукъара, оцу йукъахь декъалла а долуш.
² 1941—1945 Японин империн оккупацехь.
|
³ 1942—1945 Таиланд йукъахь.
4 Къаьмнийн Лиган мандатаца.
|
|
|
|
Австрали а, Океани а, Антарктика а |
|---|
| |
- 1788—1901 Керла Къилба Уэльс
- 1788—1901 ГӀайре Норфолк
- 1803—1901 Ван-Дименан мохк / Тасмани
- 1807—1863 Окленд ГӀайре
- 1824—1980 Керла Гебридаш¹ (Вануату)
- 1826—1901 Малхбузан Австрали
- 1829—1832 Суон-Ривер колони
- 1836—1901 Къилба Австрали
- 1838 дуьйна Питкэрн гӀайренаш
- 1839—1907 Керла Зеланди колони
- 1841—1933 Викторин мохк
|
- 1851—1901 Виктори колони
- 1857—1955 Кокосийн гӀайренаш (Килинг)
- 1859—1901 Квинсленд
- 1874—1970 Фиджи²
- 1877—1976 Британин Малхбуза-ТийнаӀапказан мехкаш
- 1878—1931 Ашмор гӀайренаш
- 1884—1902 Британин Керла Гвиней³ (Папуа — Керла Гвиней)
- 1888—1893 Раротонга
- 1888—1958 Ӏийса пайхамар винчу ден гӀайре²
| |
- 1908—1962 Къилба Оркнейн гӀайренаш5
- 1908—1962 Грейаман мохк5
- 1909—1931 Картье гӀайренаш
- 1910—1947 Херд гӀайре а, Макдональд гӀайренаш а
- 1923 Россан бозуш болу мохк
- 1923—1968 Науру3,6
- 1930—1933 Эндербин мохк
- 1939—1979 Кантон а, Эндербери а гӀайренаш³
- 1962 дуьйна Британин антарктикан мохк5
|
| | |
¹ 1906 Францица цхьаьна лелон мохк.
² 1987 ДоттагӀаллин паччахьаллех яц, 2006 ДоттагӀаллин йукъара яьхна.
³ 1942—1945 Японин империн оккупацехь.
|
4 АЦШ-ца цхьаьна лелайо.
5 1961 мехкан къийсамаш совцийна Антарктикех болчу бартаца.
6 Къаьмнийн Лигийн мандатаца Йоккха Британин, Австралин, Керла Зеландин урхаллехь.
|
|
|
|
Испискаш йукъахь бац ШолгӀа дуьненан тӀом боьдучу хенахь Британин империс оккупаци йина мехкаш . |
→
Викиларми чохь медиафайлаш
Йоккха Британин хӀордал дехьара латтанаш