بازنەی نۆ-خاڵ
لە ئەندازەدا، بازنەی نۆ-خاڵ (بە ئینگلیزی: Nine-point circle) بازنەی ئۆیلەریشی پێ دەوترێت، بازنە‌یەکە کە دەکرێت بۆ ھەر سێگۆشەیەک دروست بکرێت. ھۆی ناونانی ئەم بازنەیە ئەوەیە کە ئەم بازنەیە، بە نۆ خاڵی گرینگی سێگۆشەدا تێدەپەڕێت. ئەم نۆ خاڵانە ئەمانەن:
- خاڵی ناوەڕاستی ھەر یەک لە لایەکانی سێگۆشە
- ئەو خاڵەی تێیدا، بەرزایییەکانی سێگۆشە لای بەرامبەری سێگۆشەکە دەبڕێت. (پێی ھەر بەرزایییەک)
- خاڵی ناوەڕاستی ئەو پارچەھێڵانەی لە ھەر یەک لە سەرەکانی سێگۆشەکە، تا خاڵی یەکبڕی[١] Orthocenter (خاڵی پێکگەیشتنی بەرزییەکان) سێگۆشەکە دەکێشرێنەوە.[٢]
بازنەی نۆ-خاڵ، بەم ناوانەش دەناسرێت: بازنەی فیۆرباخ، بازنەی ئۆیلەر، بازنەی تێرکم، بازنەی شەش-خاڵ، بازنەی دوازدە-خاڵ، بازنەی n-خاڵ، بازنەی ناوەڕاستەکان. بازنەی نۆ-خاڵ لەگەڵ بازەی دەوردراوی سێگۆشە لە خاڵێکدا (خاڵی فیۆرباخ) لێک دەکەون.[٣][٤]
کورتەمێژوو
بۆ یەکەم جار کارل ویلیام فیۆرباخ بیرکاری ئەڵمانی، تایبەتمەندییەکانی بازنەی شەش-خاڵی وەسف کرد، کە بەپێی بەرزایییەکانی سێگۆشە و ناوەڕاستی لایەکانی سێگۆشەدا تێدەپەڕێت. بەڵام بیرکاری فەڕەنسی ئۆلری تێرکم بۆ یەکەم جار شرۆڤەیەکی تێر و تەسەلی لەسەر نۆ خاڵەکانی بازنەکە خستەڕوو.
پەراوێزەکان
- ^ فەرھەنگی بیرکاری نەوزاد عومەر محێدین
- ^ Feuerbach، Karl (١٨٢٢)، Eigenschaften einiger merkwürdigen Punkte des geradlinigen Dreiecks und mehrerer durch sie bestimmten Linien und Figuren
- ^ Kocik, Jerzy؛ Solecki, Andrzej (٢٠٠٩). «Disentangling a Triangle». Amer. Math. Monthly. ١١٦ (3): ٢٢٨–٢٣٧. doi:١٠.٤١٦٩/١٩٣٠٠٩٧٠٩x٤٧٠٠٦٥. Kocik and Solecki (sharers of a 2010 Lester R. Ford Award) give a proof of the Nine-Point Circle Theorem.
- ^ Casey, John (١٨٨٦). Nine-Point Circle Theorem, in A Sequel to the First Six Books of Euclid (چاپی 4th). London: Longmans, Green, & Co. لاپەڕە ٥٨.
سەرچاوەکان
- بەشداربووانی ویکیپیدیا، «Nine-point circle»، ویکیپیدیای ئینگلیزی. سەردان لە ١٧ی ئازاری ٢٠٢١.
