ڕێکخراوەی موجاھیدینی خەلقی ئێران
| ڕێکخراوەی موجاھیدینی خەلقی ئێران سازمان مجاهدین خلق ایران | |
|---|---|
 | |
| ڕێبەر | مریەم ڕەجەوی و مەسعوود ڕەجەوی[a] |
| سکرتێری گشتی | زەھرا مەریخی |
دامەزرێنەران[٣]
| |
| دامەزرا لە | ٥ی ئەیلوولی ١٩٦٥ |
| ئینشعاب لە | تەڤگەری ئازادی ئێران |
| پێگە سەرەکییەکان | |
| ڕۆژنامە | موجاھید[٥] |
| باڵی سەربازی | سوپای ئازادی نیشتیمانی (NLA) - ساڵی ٢٠٠٣ لە چەک داماڵدرا.[٦] |
| باڵی سیاسی | ئەنجومەنی نیشتیمانی بەرخۆدان |
| ئەندامێتی (٢٠١١) | ٥٫٠٠٠ بۆ ١٣٫٥٠٠ (خەمڵاندنی وەزارەتی بەرگری ئەمریکا) |
| جێگای سیاسی | ئەوپەڕی چەپڕەو (تا ساڵی ٢٠٠٣) ڕاستڕەو (لە ساڵی ٢٠٠٣ەوە)[٧] |
| ئایین | ئیسلامی شیعە |
| ڕەنگە فەرمییەکان | سوور |
| ماڵپەڕ | |
| www.mojahedin.org | |
| ئاڵای حیزب | |
  | |
| باڵی سەربازی پێشووتری موجاھیدینی خەلق سوپای ئازادی نیشتیمانی ئێران[٨] | |
|---|---|
| بەشدار لە شەڕی ئێران و عێراق، ڕاپەڕین | |
| ساڵانی چالاکیی | لە ٢٠ی حوزەیرانی ١٩٨٧ەوە - ساڵی ٢٠٠٣ چەک کرا[٦] |
| سەرکردەکان |
|
| ناوچەی ئۆپەراسیۆنەکان | ئێران و عێراق |
| ھاوپەیمانان |
ھاوپەیمانانی دیکە
|
| دوژمنان |
دووژمنانی دیکە
|
ڕێکخراوەی موجاھیدینی خەلقی ئێران یان موجاھیدینی خەلق (بە فارسی: سازمان مجاھدين خلق ايران) ڕێکخراوێکی سیاسی و چەکداری ئێرانە.[٢٥][٢٦][٢٧] ڕێکخراوەکە پشتیوانی لە ڕووخاندنی حکوومەتی کۆماری ئیسلامی ئێران و دامەزراندنی حکوومەت بە سەرۆکایەتی خۆی دەکات.[٢٨][٢٩][٣٠] لێکدانەوەی شۆڕشگێڕانەی ڕێکخراوەکە بۆ ئیسلام لەگەڵ ئەو بیروباوەڕە کۆنەپەرستییەی حکوومەتی ئێران یەکناگرێتەوە لەگەڵ ئەو ئیسلامەی لەلایەن ڕووحوڵڵا خومەینییەوە بناغەی دانرا لە دەیەی ١٩٧٠یەکان.[٣١] ڕێکخراوەکە ھەروەھا بە گەورەترین و چالاکترین گرووپی ئۆپۆزیسیۆنی سیاسی لە ئێران دادەنرێت.[٣][٣٢]
موجاھیدینی خەلق لە ٥ی ئەیلوولی ١٩٦٥ لەلایەن خوێندکارانی چەپڕەوی ئێرانی سەر بە تەڤگەری ئازادیی ئێرانەوە بۆ دژایەتیکردنی شا محەممەدڕەزا پەھلەوی، کە لەلایەن ئەمریکاوە پشتگیری دەکرا، دامەزرا.[٣][٣٢]
ڕێکخراوەکە لە دەیەی ١٩٧٠دا لەگەڵ دەسەڵاتی پەھلەویدا کەوتە ململانێی چەکداری[٣٣] و لە سەردەمی شۆڕشی ئێراندا بەشداری لە ڕووخاندنی ڕژێمی شادا کرد. ڕێکخراوەکە لە دوایدا ھەوڵی دامەزراندنی دیموکراسی لە ئێران دا و بە تایبەتی توانی پشتگیری لە چینی ھۆشمەندان و توێژەرانی ئێران کۆبکاتەوە.[٣٤][٣٥][٣٦] دوای ڕووخانی پەھلەوی، ڕێکخراوەکە ڕەتی کردەوە بەشداری لە ڕیفراندۆمی دەستووریی حکوومەتی نوێدا بکات کە بووە ھۆی ئەوەی کە مەسعوود ڕەجەوی و ئەندامانی دیکەی ڕێکخراوەکە لەلایەن خومەینییەوە ڕێگەیان پێنەدرا لە حکوومەتی نوێدا خۆیان بۆ بەڕێوەبردنی کار و بەڕێوەبردنی خۆیان کاندید بکەن.[٣٧] ئەمە ناکۆکی لەگەڵ ئایەتوڵا خومەینی دروست کرد و[١][٣٨] لە سەرەتای ساڵی ١٩٨١ دەسەڵاتدارانی ئێران چالاکی ڕێکخراوەکەیان قەدەغە کرد و ئەمەش سەرکوتکردنی ئەندامان و لایەنگرانی ڕێکخراوەکەی بەدوادا ھات و ناچاربوون دەست بە خۆحەشاردان بکەن.[٢٩][٣٩]
تێبینییەکان
- ^ Since 1993, they are "Co-equal Leader",[١] however, Massoud Rajavi disappeared in 2003 and leadership of the group has essentially passed to his wife Maryam Rajavi.[٢]
سەرچاوەکان
- ^ ئ ا O'Hern، Steven (٢٠١٢). Iran's Revolutionary Guard: The Threat That Grows While America Sleeps. Potomac Books, Inc. لاپەڕە ٢٠٨. ژپنک ٩٧٨-١-٥٩٧٩٧-٧٠١-٢.
- ^ Stephen Sloan؛ Sean K. Anderson (٢٠٠٩). Historical Dictionary of Terrorism. Historical Dictionaries of War, Revolution, and Civil Unrest (چاپی 3rd). Scarecrow Press. لاپەڕە ٤٥٤. ژپنک ٩٧٨-٠-٨١٠٨-٦٣١١-٨.
- ^ ئ ا ب Chehabi، Houchang E. (١٩٩٠). Iranian Politics and Religious Modernism: The Liberation Movement of Iran Under the Shah and Khomeini. I.B. Tauris. لاپەڕە ٢١١. ژپنک ٩٧٨-١-٨٥٠٤٣-١٩٨-٥.
- ^ «Durrës locals protest MEK members' burial in local cemetery». Tirana Times. ٩ی ئایاری ٢٠١٨. لە ٢٩ی حوزەیرانی ٢٠١٨ ھێنراوە.
- ^ Zabih 1988, p. ٢٥٠.
- ^ ئ ا «Is Tehran spying on Southern California? Feds say O.C. waiter and 'Chubby' from Long Beach were agents of Iran». LA Times. ١٣ی کانوونی دووەمی ٢٠١٩.
- ^ https://lobelog.com/europes-extreme-right-is-in-bed-with-mek/
- ^ Katzman 2001, p. ٩٧.
- ^ Seyyed Hossein Mousavian (٢٠٠٨). «Iran-Germany Relations». Iran-Europe Relations: Challenges and Opportunities. Routledge. ژپنک ٩٧٨-١-١٣٤-٠٦٢١٩-٥.
- ^ ئ ا Lansford، Tom (٢٠١٥). «Iran». Political Handbook of the World 2015. CQ Press. ژپنک ٩٧٨-١-٤٨٣٣-٧١٥٥-٩.
- ^ «Honoring a Great Hero for Iran's Freedom, World Peace and Security: Hon. Edolphus Towns of New York in the House of Represetitives, 27 March 2003». United States of America Congressional Record. Government Printing Office. ٢٠٠٣. لاپەڕە ٧٧٩٤.داڕێژە:Include-GPO
- ^ G. Bahgat, "United States-Iranian relations: the terrorism challenge" Parameters, 2008 – http://www.academia.edu/download/32838100/bahgat.pdf ٩ی ئابی ٢٠١٧ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.
- ^ Clark، Mark Edmond (٢٠١٦). «An Analysis of the Role of the Iranian Diaspora in the Financial Support System of the Mujahedin-e-Khalq». لە Gold، David (ed.). Terrornomics. Routledge. لاپەڕە ٦٥. ژپنک ٩٧٨-١-٣١٧-٠٤٥٩٠-٨.
- ^ Tabrizy، Nilo (٧ی ئایاری ٢٠١٨). «M.E.K. : The Group John Bolton Wants to Rule Iran». The New York Times.
- ^ * Hersh، Seymour M. (٥ی نیسانی ٢٠١٢). «Our Men in Iran?». The New Yorker. لە ١٨ی ئابی ٢٠١٦ ھێنراوە.
- Williams، Brian (٩ی شوباتی ٢٠١٢). «Israel teams with terror group to kill Iran's nuclear scientists, U.S. officials tell NBC News». NBC News. لە ڕەسەنەکە لە ٢٦ی کانوونی یەکەمی ٢٠١٨ ئەرشیڤ کراوە. لە ١٨ی ئابی ٢٠١٦ ھێنراوە.
- Merat، Arron؛ Borger، Julian (٣٠ی حوزەیرانی ٢٠١٨). «Rudy Giuliani calls for Iran regime change at rally linked to extreme group». The Guardian. لە ٣٠ی حوزەیرانی ٢٠١٨ ھێنراوە.
Most observers of Iranian politics say the MeK has minimal support in Iran and is widely hated for its use of violence and close links to Israeli intelligence.
- ^ Karami، Arash (٢ی ئابی ٢٠١٦). «Were Saudis behind Abbas-MEK meeting?». Al-Monitor. لە ١٨ی ئابی ٢٠١٦ ھێنراوە.
- ^ «Liberals back Tory motion to end diplomatic talks with Iran». The Globe and Mail.
- ^ https://www.ncr-iran.org/en/news/iran-the-mek-in-albania/
- ^ https://www.nytimes.com/2019/09/04/magazine/iran-strike-israel-america.html
- ^ Arie Perliger؛ William L. Eubank (٢٠٠٦). «Terrorism in Iran and Afghanistan: The Seeds of the Global Jihad». Middle Eastern Terrorism. Infobase Publishing. لاپەڕە ٤١–٤٢. ژپنک ٩٧٨-١-٤٣٨١-٠٧١٩-٦.
- ^ ئ ا Problems of Communism. Vol. ٢٩. Documentary Studies Section, International Information Administration. ١٩٨٠. لاپەڕە ١٥.
There is evidence that as earlt as 1969 it received arms and training from the PLO, especially Yasir Arafat's Fatah group. Some of the earliest Mojahedin supporters took part in black september in 1970 in Jordan.
- ^ ئ ا ب Clark، Mark Edmond (٢٠١٦). «An Analysis of the Role of the Iranian Diaspora in the Financial Support System of the Mujahedin-e-Khalq». لە David Gold (ed.). Terrornomics. Routledge. لاپەڕە ٦٧–٦٨. ژپنک ٩٧٨-١-٣١٧-٠٤٥٩٠-٨.
- ^ مجاھدي خلق تتھم الجيش العراقي بالتوغل في مخيمھا شمال بغداد. البوابة (بە عەرەبی).[بەستەری مردوو]
- ^ Ehteshami، Anoushiravan؛ Zweiri، Mahjoob (٢٠١٢). Iran's Foreign Policy: From Khatami to Ahmadinejad. Sussex Academic Press. لاپەڕە ١٣٥. ژپنک ٩٧٨-٠-٨٦٣٧٢-٤١٥-٢.
- ^ Crane، Keith؛ Lal، Rollie (٢٠٠٨). Iran's Political, Demographic, and Economic Vulnerabilities. Rand Corporation. ژپنک ٩٧٨-٠-٨٣٣٠-٤٥٢٧-٠. لە ١١ی ئەیلوولی ٢٠١٨ ھێنراوە.
- ^ Pike، John. «Mujahedin-e Khalq Organization (MEK or MKO)». www.globalsecurity.org. لە ڕەسەنەکە لە ٢٢ی کانوونی یەکەمی ٢٠١٨ ئەرشیڤ کراوە. لە ٥ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٨ ھێنراوە.
...the largest and most militant group opposed to the Islamic Republic of Iran.
- ^ «Mujahadeen-e-Khalq (MEK)». Council on Foreign Relations. لە ٥ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٨ ھێنراوە.
...the largest militant Iranian opposition group committed to the overthrow of the Islamic Republic,
- ^ Katzman 2001, p. 2.
- ^ ئ ا Abrahamian 1989, pp. 1–2.
- ^ Cohen 2009, p. ٢٣.
- ^ Abrahamian 1989, p. ١.
- ^ ئ ا {cite b ook|author=Michael Newton|title=Famous Assassinations in World History: An Encyclopedia|volume=1|date=2014|publisher=ABC-CLIO|isbn=978-1-61069-286-1|pages=28|entry=Bahonar, Mohammad-Javad (1933–1981)|quote=}
- ^ Abrahamian 1989, pp. ١–٢.
- ^ «The People's Mojahedin: exiled Iranian opposition». France24. لە ڕەسەنەکە لە ٢٥ی ئایاری ٢٠١٩ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٤ی ئەیلوولی ٢٠١٨ ھێنراوە.
- ^ Svensson، Isak (١ی نیسانی ٢٠١٣). Ending Holy Wars: Religion and Conflict Resolution in Civil Wars. Univ. of Queensland Press. ژپنک ٩٧٨-٠-٧٠٢٢-٤٩٥٦-٣.
- ^ Katzman 2001, p. ١٠٠.
- ^ Abrahamian 1989, p. ١٩٧.
- ^ Katzman 2001, p. ١٠١.
- ^ Abrahamian 1989, p. ٢٠٦.
بەستەرە دەرەکییەکان
کۆمنزی ویکیمیدیا، میدیای پەیوەندیدار بە ڕێکخراوەی موجاھیدینی خەلقی ئێران تێدایە.
