Σάξονες

Οι Σάξονες (Λατινική γλώσσα: Saxones, Γερμανική γλώσσα: Sachsen, Αρχαία αγγλική γλώσσα: Seaxan, Ολλανδική γλώσσα: Saksen) ήταν ένας αρχαίος Γερμανικός λαός που ζούσε σε μία μεγάλη περιοχή νότια από τη Βόρεια Θάλασσα με το όνομα Σαξονία.^[1] Στη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία ό όρος υποδηλώνει τους θαλάσσιους επιδρομείς στις βόρειες Γερμανικές ακτές που έγιναν αργότερα γνωστοί σαν Βίκινγκ.^[2] Η καταγωγή τους φαίνεται ότι προέρχεται από λαούς στη βόρεια Γερμανία την εποχή που κυβερνούσε τους Φράγκους η Δυναστεία των Καρολιδών. Την εποχή των Μεροβίγγειων οι Σάξονες στην ηπειρωτική Ευρώπη σχετίζονται με τη χερσόνησο που αργότερα ονομάστηκε Νορμανδία. Η μακρινή καταγωγή των Σαξόνων είναι αβέβαιη και έχει γίνει αντικείμενο διαφωνιών, μιά πιθανή εξήγηση είναι μία χερσόνησος στον κόλπο του Κιέλου, στη Βαλτική Θάλασσα που θεωρείται πατρίδα των Άγγλων.^[3] Ο όρος "Σάξονες" παραπέμπει στους Σάξονες της Αγγλίας γνωστοί σαν Άγγλο-Σάξονες, οι πρώτοι Σάξονες ήταν Γερμανικού λαοί όπως Άγγλοι, Φριζοί, Γιούτες που δημιούργησαν μικρά βασίλεια όπως οι Φράγκοι. Τα πρώτα ρούχα και όπλα νότια του Τάμεση είναι όμοια με αυτά που χρησιμοποιούσαν στη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, τα μετέπειτα ευρήματα βόρεια του Τάμεση δείχνουν ισχυρή Γερμανική επίδραση.^[4][5]

Ετυμολογία

Ο όρος '"Αγγλοσάξονας" χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά τον 8ο αιώνα για να διακρίνει τους Σάξονες που είχαν μεταναστεύει στη σημερινή Αγγλία με αυτούς που παρέμεναν ακόμα στην ηπειρωτική Ευρώπη, όλοι ωστόσο ονομαζόντουσαν Σάξονες. Οι Άγγλοι Σάξονες σταμάτησαν τα μετέπειτα χρόνια τις επιδρομές, η κατάσταση με τους ηπειρωτικούς ήταν ασαφής μέχρι την εποχή που συγκρούστηκαν ο μυθικός ήρωας Βίτεκιντ και ο Καρλομάγνος. Οι ηπειρωτικοί Σάξονες αν και δεν αποτελούσαν ενιαία εθνική οντότητα τα ονόματα τους έχουν επιζήσει σε πολλές περιοχές στη Γερμανία μέχρι σήμερα. Το όνομα τους προέρχεται από το "Σαξ" ένα είδος μαχαιριού που χρησιμοποιούσαν εκείνη την εποχή.^[6] Το Σαξ αποτελούσε σύμβολο σε πολλές Αγγλικές κομητείες, το Έσσεξ και το Μίντλσεξ είχαν στα εμβλήματα τους τρία Σαξ, πολλά ονόματα μετέπειτα Αγγλικών κρατιδίων όπως Σάσσεξ και Ουέσσεξ παραπέμπουν σε καταγωγή από τους Σάξονες. Ο Ουίλλιαμ Σαίξπηρ στο έργο του "Εδμόνδος ο Σιδηρόπλευρος" παρουσιάζει το όνομα τους να προέρχεται από το Λατινικό "Σάξα", δηλαδή "πέτρα" : ^[7]

"Πιό σκληροί και από την πέτρα αν και δεν ήταν οι ίδιοι πέτρες".

Στις Κέλτικες γλώσσες η Λατινική λέξη "Σάξονας" χρησιμοποιείται για να προσδιορίσει τους Άγγλους, το χαρακτηριστικότερο παράδειγμα είναι η λέξη "Σάσσενακ" που χρησιμοποιείται τον 21ο αιώνα από τους Σκωτσέζους για να προσδιορίσουν τους Άγγλους.^[8] Το Αγγλικό Λεξικό της Οξφόρδης καταγράφει την πρώτη χρονιά που χρησιμοποιήθηκε (1771), το παλιότερο Γαελικό όνομα που χρησιμοποιούσαν οι Σκωτσέζοι για να προσδιορίσουν οτιδήποτε Αγγλικό ήταν "Σάσσανακ" ή "Σάσσαν". Η λέξη "Σάσσανακ" είναι μία Ιρλανδική λέξη που χρησιμοποιούν οι Κέλτες στην Ουαλλία για να προσδιορίσουν τους Άγγλους.

Ο όρος "Σάξονες" χρησιμοποιήθηκε τον 13ο αιώνα από Γερμανούς που μετανάστευσαν στην Τρανσυλβανία και κατόπιν πήγαν στη Μολδαβία από όπου προέρχεται το όνομα της πόλης Σάσκατ, σήμερα ανήκει στη Ρουμανία. Όταν ο μεγάλος Γερμανός συνθέτης Γκέοργκ Φρήντριχ Χαίντελ επισκέφτηκε την Ιταλία (1706 - 1709) παρουσίασε πολλά δείγματα της Σαξονικής του καταγωγής, στην όπερα "Αγριππίνη" οι Βενετοί τον χαιρέτησαν με τη φράση "Ευτυχία στον αγαπημένο μας Σάξονα!".^[9] Οι Φιννοί και οι Εσθονοί άλλαξαν σταδιακά τη χρήση του ονόματος "Σαξονία" επεκτείνοντας τη χρήση του σε ολόκληρη τη Γερμανία. Η Φιννική λέξη "Σάξετ" που μεταφράζεται ψαλίδι προέρχεται από το Σαξονικό "Σάξ" από το οποίο πήραν το όνομα τους οι Σάξονες.^[10] Στους Εσθονούς η λέξη μεταφράζεται ως "πολύ ισχυρός και πλούσιος άνθρωπος", οι ανώτερες τάξεις ήταν από τον 13ο αιώνα στη Σαξονία Γερμανικής καταγωγής. Η λέξη "Σάξ" χρησιμοποιείται στην Κάτω Σαξονία ως επώνυμο, το Ολλανδικό όνομα "Σαξία" μεταφράζεται "γυναίκα από τη Σαξονία". Όταν έπεσε ο Ερρίκος ο Λέων το Δουκάτο της Σαξονίας διασπάστηκε, το όνομα μεταφέρθηκε στα εδάφη της Οικογένειας της Ασκανίας. Αυτό οδήγησε σε διαφοροποίηση ανάμεσα στην Κάτω Σαξονία στην οποία εγκαταστάθηκαν οι Σάξονες και στην Άνω Σαξονία που κατείχε ο Οίκος των Βέττιν. Η τελευταία περιοχή σταδιακά έγινε γνωστή σαν Σαξονία και σφετερίστηκε το όνομα.

Πρώτα χρόνια

Ο Κλαύδιος Πτολεμαίος στο έργο του Γεωγραφική Υφήγησις τον 2ο αιώνα είναι ο πρώτος που αναφέρει το όνομα των Σαξόνων, στο κείμενο του καταγράφει μία φυλή τους Σάξονες που βρίσκονταν βόρεια του ποταμού Έλβα.^[11] Σε πολλές εκδόσεις του έργου αναφέρονται σαν "Άξονες", ο Τάκιτος από την άλλη καταγράφει τους "Αβίονες" έναν λαό που ζούσε στη Γερμανία. Πολλοί ιστορικοί μελετώντας τα κείμενα κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι το όνομα "Σάξονες" ήταν μεταγενέστερο, το αρχικό τους όνομα δεν περιείχε το πρώτο γράμμα. Ο Γκάντμαντ Σύττε (1872 - 1958) αφού ανέλυσε τους χάρτες του Πτολεμαίου που είχαν σχέση με τη βόρεια Ευρώπη κατέληξε στο συμπέρασμα ότι το αρχικό τους όνομα ήταν "Σάξονες", τονίζει ότι ο Πτολεμαίος συνήθιζε πολλές φορές να παραλείπει το αρχικό γράμμα, το ίδιο έκανε και με τη Σαξονία.^[12] Ο Σύττε τονίζει επίσης ότι σύμφωνα με την παράδοση η Παλαιά Σαξονία βρισκόταν σε περιοχές γύρω από τη Βεστφαλία.^[13] Ο Βέδας από την άλλη αναφέρει ότι η Παλαιά Σαξονία βρισκόταν πολύ κοντά στον Ρήνο, αυτό συμφωνεί με την άποψη του Σύττε.^[14]

Ο πρώτος που τους ονομάζει ξεκάθαρα Σάξονες ήταν ο αυτοκράτορας Ιουλιανός (356), ήταν σύμμαχοι του Μαγνέντιου που ήταν ο μεγάλος του αντίπαλος στη Γαλατία. Ο Ζώσιμος καταγράφει μια φυλή Σαξόνων με το όνομα "Κουαδοί", πιθανότατα είναι παραφθορά της Γερμανικής φυλής Χαύκοι. Μπήκαν στην κοιλάδα του Ρήνου, έδιωξαν τους Σάλιους Φράγκους που μετακινήθηκαν στο Βέλγιο με τη βοήθεια του Ιουλιανού.^[15] Οι Σάξονες σχετίζονταν πάντα με επιδρομές μέσω της θάλασσας σε βάρκες, οι Ρωμαίοι δημιούργησαν μια περιοχή προστασίας γύρω από τη Μάγχη, τη "Σαξονική Ακτή". Τη διετία 441 - 442 οι Σάξονες καταγράφονται για πρώτη φορά σαν κάτοικοι της Βρετανίας, ένας ανώνυμος Γαλάτης ιστορικός γράφει : "Οι Βρετανικές επαρχίες υποτάχθηκαν στη Σαξονική βασιλεία".^[16] Οι Σάξονες καταγράφονται για πρώτη φορά σαν κάτοικοι της βόρειας Γερμανίας την εποχή που πέθανε ο Βασιλιάς των Φράγκων Θευδεβάλδος (555), οι Σάξονες βρήκαν την ευκαιρία να επαναστατήσουν. Ο διάδοχος του Χλωτάριος Α΄ τους υπέταξε, οι Σάξονες αναφέρονται από τότε άλλες φορές σαν σύμμαχοι και άλλες σαν εχθροί των Φράγκων, οι Θουρίγγιοι ήταν συνήθως σύμμαχοι των Σαξόνων.

Κάτω Χώρες

Οι Σάξονες εγκαταστάθηκαν στις Κάτω Χώρες, κατέλαβαν την περιοχή βόρεια από τους Φράγκους και νότια από τους Φρίσιους, στα δυτικά έφτασαν μέχρι το Γκούι και στα νότια μέχρι τον Κάτω Ρήνο. Όταν κατέκτησε την περιοχή ο Καρλομάγνος έμεινε γνωστή σαν επισκοπή της Ουτρέχτης, το Σαξονικό δουκάτο του Χάμαλαντ έπαιξε σημαντικό ρόλο στη δημιουργία του δουκάτου του Γκέλντερν. Η τοπική διάλεκτος επηρεάστηκε σημαντικά από τα Ολλανδικά που έγινε η επίσημη γλώσσα τους. Οι Λομβαρδοί και ο βασιλιάς τους Αλβοΐνος κατέκτησαν τη βόρεια Ιταλία (569), στο πλευρό τους ήταν και μερικοί Σάξονες.^[17] Αργότερα ξεκίνησαν επιδρομές στην Προβηγκία (572), διαιρεμένοι ηττήθηκαν από τους Ρωμαίους αλλά αργότερα έκλεισαν μαζί τους ειρήνη, με τους όρους της συνθήκης οι Σάξονες της Ιταλίας εγκαταστάθηκαν με τις οικογένειες τους στην Αυστρασία.^[18] Οι Σάξονες της Ιταλίας επέστρεψαν στην Προβηγκία σε δύο ομάδες που ενώθηκαν στην Αβινιόν, λεηλάτησαν την περιοχή αλλά ηττήθηκαν ξανά από τους Ρωμαίους, πλήρωσαν αποζημίωση για τις καταστροφές τους και επέστρεψαν στην Αυστρασία. Οι Σαξονικοί αυτοί λαοί είναι γνωστοί μόνο από έγγραφα, δεν υπάρχουν αρχαιολογικά ευρήματα που να πιστοποιούν την ύπαρξη Σαξονικών εγκαταστάσεων στη Γαλατία.

Σαξονική Γαλατία

Ένας Σάξονας βασιλιάς κατέκτησε το Ανζέ, τους απομάκρυνε ο Χιλδέριχος Α΄, βασιλιάς των Σαλίων Φράγκων και σύμμαχος του Ρωμαίου αυτοκράτορα.^[19] Ο Σαξονικός εποικισμός της Μεγάλης Βρετανίας που ακολούθησε πολύ πιθανό να οφείλεται στις προσπάθειες των Φράγκων να επεκταθούν πέρα από τη Μάγχη.^[20] Μερικοί Σάξονες ζούσαν στις Γαλατικές ακτές σαν Ρωμαίοι Φοιδεράτοι, η ύπαρξη τους βεβαιώνεται από έγγραφα και από τοπωνύμια. Η ιστορία της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας καταγράφει την τοποθεσία τους Γκραννόνα που πιθανότατα ταυτίζεται με το Γκρανβίλ στη Νορμανδία. Το πρόθεμα "Γκρεν" χρησιμοποιήθηκε πιθανότατα σαν συστατικό για την ονομασία του νησιού Γκέρνσεϊ στη Μάγχη, προέρχεται από παλιότερο Γαλατικό θεό.^[21][22] Ο Γρηγόριος Τουρώνης αναφέρει ότι Σάξονες από το Μπαγιέ συμμετείχαν στον στρατό του βασιλιά των Σαλίων Χιλπέριχου Α΄ εναντίον του βασιλιά της Βρετάνης Έρεκ Β΄ (579), ήταν οι μόνοι από τον Φραγκικό στρατό που συνετρίβησαν.^[23][24] Οι Σάξονες του Μπαγιέ υποτάχθηκαν στα τέλη του 5ου αιώνα στον βασιλιά των Φράγκων Κλόβις Α΄, υπηρέτησαν τους Φράγκους σε στρατιωτικές υπηρεσίες και σε εισφορές. Οι Σάξονες υπηρέτησαν τη βασίλισσα Φρεδεγόνδη στον εμφύλιο που είχε ξεσπάσει απέναντι στον κουνιάδο της Γκούντραμ (589).^[25] Ο Δαγοβέρτος Α΄ χρησιμοποίησε τους Σάξονες του Μπεσάν στις εκστρατείες του εναντίον των Βάσκων (626), ένας από αυτούς ο Αετζίνα ίδρυσε το Δουκάτο της Γασκώνης στη Βασκονία.^[26]

Ο Κάρολος ο Φαλακρός δημιούργησε σύμφωνα με επίσημα έγγραφα την περίοδο 843 - 846 μία διοικητική μονάδα στην περιοχή του Μπεσάν με το όνομα "Οτλίγκα Σαξονία", η χρήση της παραμένει αδιευκρίνιστη. Μερικά τοπωνύμια στην περιοχή του Μπεσάν μπορούν να χαρακτηριστούν σαν Σαξονικά όπως το Κοτ-τάν που ονομαζόταν παλιότερα Κολ-τάν δηλαδή "πόλη του Κόλα" από το Αγγλικό "τάουν".^[27] Στη Βουλώνη αντίστοιχα στο βορινότερο σημείο της Γαλλίας υπάρχουν πολλά χωριά με την κατάληξη "θάν" κάτι που υποδηλώνει σημαντική Άγγλο-Σαξονική εγκατάσταση.^[28] Πολλά τοπωνύμια επίσης τόσο στο Μπεσάν όσο και στη Βουλώνη περιέχουν την κατάληξη "χάμ" που προέρχεται από το Αγγλικό "χόμ" δηλαδή "σπίτι".^[29] Στην πεδιάδα του Μπεσάν επικρατεί σε σημαντικό βαθμό το επώνυμο "Λεσέσν" με τις παραλλαγές του, το επώνυμο αυτό προέρχεται από το Γαλατική μετάφραση του ονόματος των Σαξόνων.^[30] Η περίπτωση αυτή δείχνει οτι η περιοχή του Μπεσάν δεν επηρεάστηκε σημαντικά από τους Βίκινγκ. Πολλές αρχαιολογικές ανασκαφές στην περιοχή του Μπεσάν γύρω από την πόλη Καέν έφεραν στο φώς πολλά Άγγλο-Σαξονικά εργαλεία, κοσμήματα, όπλα και νεκροταφεία που χρονολογούνται από τον 5ο μέχρι τον 7ο αιώνα.^[31][32] Η πρώτη Σαξονική πόλη στη Γαλλία ήταν η Βρον στην Πικαρδία, βρισκόταν σε μεγάλη ακμή στη Ρωμαϊκή αυτοκρατορία μέχρι τον 6ο αιώνα. Τα περισσότερα Σαξονικά ευρήματα χρονολογούνται τον 4ο και τον 5ο αιώνα, παρουσιάζει πληθυσμούς που διαφέρουν σημαντικά από τους γηγενείς κατοίκους, έχουν περισσότερο Γερμανικά χαρακτηριστικά. Το 92% των τάφων που ανακαλύφτηκαν στην περιοχή στις αρχές του 4ου αιώνα περιέχουν Γερμανικά όπλα. Μετά τον 6ο αιώνα η Σαξονική επίδραση στην περιοχή εξασθένησε σημαντικά, σταδιακά εξαφανίστηκε. Τα ευρήματα αυτά έχουν οδηγήσει τους αρχαιολόγους στο συμπέρασμα ότι οι Σάξονες εγκαταστάθηκαν από τους Ρωμαίους στην περιοχή ως Φοιδεράτοι.^[33]

Η κατάκτηση της Βρετανίας

Οι Σάξονες μαζί με τους Άγγλους, τους Φρίζες και τους Γιούτες μετανάστευσαν στη Μεγάλη Βρετανία όταν έπεσε η Δυτική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, πολιορκούσαν το νησί πολλούς αιώνες και οικοδόμησαν πολλά οχυρά στη "Σαξονική ακτή". Όταν κατέρρευσε η Ρωμαϊκή κυριαρχία στη Βρετανία οι Σάξονες εγκαταστάθηκαν στα οχυρά αυτά ως αγρότες. Οι Σάξονες σύμφωνα με την παράδοση εγκαταστάθηκαν στη Βρετανία με στόχο να προστατεύσουν τις ακτές του νησιού από τις επιδρομές των Πίκτων. Η "Βρετανική Ιστορία" και ο μοναχός Χίλντας (500 - 570) γράφουν ότι ο Βρετανός βασιλιάς Βόρτιγκερν επέτρεψε σε Γερμανούς πολέμαρχους να εγκατασταθούν στο νησί Θάνετ με αντάλλαγμα στρατιωτικές υπηρεσίες. Ο Βέδας γράφει ότι ο Βόρτιγκερν τους παραχώρησε περισσότερη γη με αποτέλεσμα να μεταναστεύσουν στην περιοχή περισσότεροι Γερμανοί έποικοι. Οι ιστορικοί είναι διχασμένοι σχετικά με τα γεγονότα της Βρετανικής κατάκτησης των Σαξόνων, οι μισοί γράφουν ότι έγινε ειρηνικά αλλά οι υπόλοιποι όπως ο Χίλντας το εντελώς αντίθετο. Ο μοναχός Χίλντας συγκεκριμένα γράφει :

"Η φωτιά εξαπλώθηκε από θάλασσα σε θάλασσα με τα χέρια του εχθρού, καταστρέφοντας όλες τις πόλεις και τα εδάφη έφτασαν στην άλλη πλευρά του νησιού όπου βρισκόταν ο δυτικός Ωκεανός. Όλοι οι κίονες δέχτηκαν σκληρά χτυπήματα από τις πολιορκητικές μηχανές και ισοπεδώθηκαν, οι επίσκοποι με τους ιερείς και τον λαό τρομοκρατημένοι έφυγαν, τα σπαθιά έλαμπαν και οι φλόγες τους περικύκλωσαν από κάθε πλευρά. Αρκετά εξοργιστικό να βλέπει κανείς τις κορυφές των ψηλών πύργων στο έδαφος, ιερά σωριασμένα και ανθρώπινα μέλη βουτηγμένα στο αίμα, να μένουν άταφοι και να γίνονται τροφή για τα άγρια ζώα και πτηνά. Με μεγάλη ευλάβεια μπορεί να μιλήσει κανείς για τις ψυχές του που μεταφέρθηκαν στον Ουράνιο Παράδεισο μαζί με ιερούς Αγγέλους. Πολλοί δραπέτευσαν στα βουνά, η πείνα τους ανάγκασε να επιστρέψουν στους επιδρομείς και να τους ζητήσουν να γίνουν δούλοι τους με μεγάλο κίνδυνο να τους σκοτώσουν, οι πιο τυχεροί δραπέτευσαν πέρα από τη θάλασσα θρηνώντας γοερά για το κακό που τους βρήκε. Όσοι δραπέτευσαν στα πυκνά δάση, στις κορυφές των βουνών και στα βράχια των ακτών παρέμειναν στη χώρα τους"

Ο Χλίντας γράφει επίσης ότι στη "μάχη του Όρους Μπαντόν" (516) περίπου 44 χρόνια πριν γράψει την ιστορία του, οι Κέλτες νίκησαν τους Σάξονες και καθυστέρησαν την κατάκτηση της Βρετανίας. Ο ιστορικός Βέδας τον 8ο αιώνα έγραψε ότι σταδιακά οι Σάξονες έγιναν κυρίαρχοι στο νησί και το μοίρασαν σε τέσσερα μεγάλα βασίλεια :

• Ανατολικοί Σάξονες : Έσσεξ
• Μέσοι Σάξονες : Μίντλσεξ
• Νότιοι Σάξονες : Σάσσεξ
• Δυτικοί Σάξονες : Ουέσσεξ

Το βασίλειο του Ουέσσεξ σύντομα είχε το προβάδισμα με τη δυναστεία που ίδρυσε ο Εγβέρτος του Ουέσσεξ και ολοκλήρωσε την ενοποίηση ολόκληρων των Σαξόνων της Βρετανίας με τον Αλφρέδο τον Μέγα. Ο Αλφρέδος αμέσως συγκρότησε στρατό και οχύρωσε το νησί για να το προστατεύσει από τις επιδρομές των Βίκινγκ.

Οι ηπειρωτικοί Σάξονες

Οι ηπειρωτικοί Σάξονες έμειναν στην περιοχή που ήταν γνωστή ως Παλαιά Σαξονία (531 - 804) μέχρι τα τέλη του 8ου αιώνα. Ο Καρλομάγνος τους υπέταξε και δημιούργησε το Δουκάτο της Σαξονίας που περιείχε περιοχές όπως η Βεστφαλία, η Ίστφαλία και το Χόλσταϊν. Οι ηπειρωτικοί Σάξονες αντιστάθηκαν σκληρά στην αλλαγή θρησκείας, μέχρι την εποχή του Καρλομάγνου δεν είχαν ασπαστεί τον χριστιανισμό στο Φραγκικό βασίλειο.^[34][35] Όταν ο αυτοκράτορας έκανε εκστρατεία στην Ισπανία υποσχέθηκαν υποταγή και να βαπτιστούν χριστιανοί (778), γρήγορα αθέτησαν την υπόσχεση τους και άρχισαν να λεηλατούν τις περιοχές γύρω από τον Ρήνο. Την ίδια τακτική ακολουθούσαν κάθε φορά που ο αυτοκράτορας ήταν απασχολημένος με άλλα θέματα.^[36] Ο Καρλομάγνος τους υπέταξε ολοκληρωτικά με μια μεγάλη και μακρόχρονη σειρά από εκστρατείες γνωστές σαν "Σαξονικοί Πόλεμοι" (772 - 804), μετά την υποταγή τους αναγκάστηκαν με τη βία να ασπαστούν τον χριστιανισμό. Ο Καρλομάγνος τους μετέφερε στη Νευστρία, παραχώρησε τα εδάφη που είχαν στο Χόλσταϊν στον βασιλιά των Αβοτριτών. Ο βιογράφος του αυτοκράτορα γράφει σχετικά με τα γεγονότα που κατέληξαν στην ολοκλήρωση του πολέμου :

"Μετά την υποταγή τους εγκατέλειψαν τα παγανιστικά έθιμα και τη λατρεία του Σατανά, προσχώρησαν στη χριστιανική θρησκεία των Φράγκων και έγιναν μαζί τους ένας λαός".

Όταν ανέβηκε στον αυτοκρατορικό θρόνο η Δυναστεία των Καρολιδών οι Σάξονες πέρασαν σε καθεστώς υποτέλειας, οι ίδιοι με άλλες Σλαβικές φυλές όπως οι Αβοτρίτες και οι Βένδες ήταν υποχρεωμένοι να εξοπλίζουν με στρατεύματα τον αυτοκράτορα στις εκστρατείες του. Ο Ερρίκος Α΄ ο Ορνιθοθήρας ήταν ο πρώτος Δούκας της Σαξονίας που έγινε βασιλιάς (919), ο γιος του Όθων Α΄ της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας ανέβηκε στον αυτοκρατορικό θρόνο, ο Οίκος των Οθωνιδών έπεσε όμως σύντομα (1024). Το δουκάτο διαιρέθηκε όταν ο Ερρίκος ο Λέων αρνήθηκε να ακολουθήσει τον ξάδελφο του Φρειδερίκο Α΄ Βαρβαρόσσα στην εκστρατεία του στη Λομβαρδία (1180). Τον Μεσαίωνα την εποχή που κυβερνούσαν ο Οίκος των Σαλίων και το Τευτονικό Τάγμα Γερμανοί μετανάστες εγκαταστάθηκαν ανατολικότερα στην περιοχή που κατοικούσε η Σλαβική φυλή Σορμπς που σταδιακά εκγερμανίστηκε. Η περιοχή αυτή ονομαζόταν παλιότερα Κομητεία του Μάισσεν, οι κυβερνήτες του Μάισσεν σταδιακά σφετερίστηκαν την ονομασία Σαξονία και ονόμασαν την περιοχή τους Δουκάτο της Σαξονίας (1423). Το αποτέλεσμα ήταν η Σαξονία να αποτελεί στα νεώτερα χρόνια τη μεγαλύτερη επαρχία της Ανατολικής Γερμανίας με πρωτεύουσα τη Δρέσδη. Η αυθεντική Σαξονία αντίθετα αποτελεί Ομόσπονδο κρατίδιο που βρίσκεται στα βόρεια της Δυτικής Γερμανίας με το όνομα Κάτω Σαξονία.

Θρησκεία

Αρχαία θρησκεία

Οι θρησκευτικές πρακτικές των Σαξόνων είναι στενά συνδεδεμένες με την πολιτική, τα ετήσια συμβούλια της φυλής ξεκινούσαν με έκκληση στους θεούς. Η διαδικασία με την οποία εκλέγονταν οι δούκες στους πολέμους, με κλήρο δείχνει ότι έδιναν μεγάλη σημασία στη θεία πρόνοια που τους καθοδηγούσε στη λήψη αποφάσεων.^[37] Υπήρχαν πολλά τελετουργικά σημεία οι "πυλώνες" που ήταν συνήθως δέντρα ή σκαλοπάτια, ο στόχος τους ήταν να συνδεθεί ο ουρανός με τη γη. Ο Καρλομάγνος κατέστρεψε έναν από αυτούς τους πυλώνες στο Έρεσμπουργκ (772) Οι θρησκευτικές πρακτικές των πρώτων Σαξόνων στη Βρετανία φαίνεται από τα ονόματα των θεών και τη χρήση του Γερμανικού ημερολογίου. Οι Γερμανικοί θεοί Όντιν, Φρίγκα, Τυρ και Θρουντρ είχαν τόπους λατρείας και ναούς στο Σάσσεξ, το Ουέσσεξ και το Έσσεξ. Ο τρίτος και ο τέταρτος μήνας του χρόνου που αντιστοιχεί στον Μάρτιο και Απρίλιο στο Αρχαίο Αγγλικό ημερολόγιο είχαν τα ονόματα "Χρέθαμοναθ"' και "Εόστρεμοναθ" που αντιστοιχούσαν στο "μήνας της Χρέθα" και "μήνας της Εόστρε". Οι δυο Γερμανίδες θεές λατρευόντουσαν από τους πρώτους Σάξονες στη Βρετανία.^[38] Οι Σάξονες πρόσφεραν γλυκά στους θεούς τον "Σόλμονμοναθ" που αντιστοιχούσε στον Φεβρουάριο. Ο "Χάλεγκμοναθ" που αντιστοιχούσε στον Σεπτέμβριο, ο μήνας που γινόταν η σοδειά ονομαζόταν "ιερός μήνας" ή "μήνας των προσφορών".^[39] Το Σαξονικό ημερολόγιο ξεκινούσε στις 25 Δεκεμβρίου, ο Δεκέμβριος και ο Ιανουάριος είχαν το όνομα "Γιούλι". Οι Σάξονες γιόρταζαν επίσης σε άγνωστη ημερομηνία τη μητέρα των θεών Μόντρα σε μία γιορτή με το όνομα "Νύχτα των Μητέρων".

Εκχριστιανισμός Αγγλοσαξόνων

Οι κατώτερες τάξεις παρέμειναν πιστές στην αρχαία θρησκεία για πολλά χρόνια ακόμα και όταν οι ανώτερες μεταστράφηκαν στον χριστιανισμό. Η μεταστροφή των Σαξόνων στον Χριστιανισμό ξεκίνησε τον 7ο αιώνα με την επίδραση των Γιουτών του Κεντ. Ο Άγιος Βιρίνος απεστάλη στη Βρετανία από τη Ρώμη τη δεκαετία του 630 για να εκχριστιανίσει τους Δυτικούς Σάξονες, ο πρώτος βασιλιάς που εκχριστιανίστηκε ήταν ο Κινεγκίλς του Ουέσσεξ. Οι Δυτικοί Σάξονες μετά τον εκχριστιανισμό τους βγήκαν από την αφάνεια, από τότε υπάρχουν γραπτές πηγές σχετικά με την ιστορία τους, ο Βιρίνος μετά από έντονες προσπάθειες μπόρεσε να τους εκχριστιανίσει όλους.^[40] Η πρώτη επισκοπή που ιδρύθηκε στο Ουέσσεξ είχε έδρα το Ντόρτσεστερ. Ο Γούλφχερ της Μερκίας στους Νότιους Σάξονες εκχριστιάνισε τον Εθελβάχ του Σάσσεξ, ο Άγιος Γουίλφριντ (633 - 709), επίσκοπος της Γιορκ ξεκίνησε τον εκχριστιανισμό του λαού (681), η πρώτη νότια επισκοπή είχε έδρα το Σέλσι. Οι Ανατολικοί Σάξονες αντιστάθηκαν περισσότερο στη διάδοση του χριστιανισμού, η περιοχή τους ήταν έδρα παγανιστικών τελετών.^[41] Ο βασιλιάς των Ανατολικών Σαξόνων Σάιμπερτ προσηλυτίστηκε νωρίς στον χριστιανισμό και ίδρυσε επισκοπή με έδρα το Λονδίνο, τη μεταστροφή των Ανατολικών Σαξόνων ολοκλήρωσε ο Άγιος Τσαντ τις δεκαετίες του 650 και του 660.

Εκχριστιανισμός ηπειρωτικών Σαξόνων

Οι ηπειρωτικοί Σάξονες εκχριστιανίστηκαν σε μεγάλο βαθμό στα τέλη του 7ου και στις αρχές του 8ου αιώνα από Άγγλους ιεραποστόλους, δυο από αυτούς ο Έβαλντ ο Λευκός και ο Έβαλντ ο Μελανός βρήκαν μαρτυρικό θάνατο από τους χωρικούς.^[42] Τους αιώνες που ακολούθησαν οι χωρικοί αντιστάθηκαν σκληρά στη διάδοση του χριστιανισμού, η νέα θρησκεία διαδόθηκε εύκολα μόνο στις ανώτερες τάξεις. Ο Άγιος Λεμπουίν, άλλος ένας Άγγλος ιεραπόστολος πέτυχε την περίοδο 745 - 770 να εκχριστιανίσει σε σημαντικό βαθμό τους Σάξονες ιδιαίτερα στην ανατολική Ολλανδία, έκτισε μία εκκλησία και απέκτησε πολλούς φίλους από την αριστοκρατία. Μερικοί από τους αριστοκράτες τον έσωσαν από το εξαγριωμένο πλήθος σε μία Σύνοδο κοντά στη Βρέμη. Οι κατώτερες τάξεις αρνήθηκαν επίμονα στη διάδοση του χριστιανισμού, παρέμειναν προσκολλημένοι λάτρες της αρχαίας Γερμανικής θρησκείας.^[43] Όταν ολοκληρώθηκαν οι Σαξονικοί Πόλεμοι οι Σάξονες ενσωματώθηκαν στο Φραγκικό βασίλειο του Καρλομάγνου, οι χωρικοί εξακολουθούσαν να αντιστέκονται σκληρά στη διάδοση του χριστιανισμού, η βάπτιση τους γινόταν μόνο με τη βία. Ο Αλκουίνος της Υόρκης σε μία επιστολή του γράφει :

"Άν ο γλυκός λόγος του Ιησού γινόταν γνωστός με κηρύγματα στη γλώσσα τους σε αυτούς τους βασανισμένους ανθρώπους με τέτοια αποφασιστικότητα όπως η πληρωμή των φόρων θα μπορούσαν και οι ίδιοι να γίνουν πρόθυμοι να βαπτιστούν".^[44]

Ο διάδοχος του Καρλομάγνου Λουδοβίκος ο Ευσεβής εφάρμοσε πιστά τις συμβουλές του Αλκουίνου με αποτέλεσμα να ξεκινήσει ο προσηλυτισμός των Φράγκων χωρικών στον χριστιανισμό.^[45] Οι κατώτερες τάξεις έκαναν άλλη μία αιματηρή εξέγερση υπέρ του παγανισμού τη δεκαετία του 840 τη "Στελλίνγκα", εναντίον της αριστοκρατίας που είχε συμμαχήσει με τον αυτοκράτορα Λοθάριο Α΄. Μετά την καταστολή της Στελλίνγκα ο Λουδοβίκος ο Γερμανικός έφερε ιερά κειμήλια από τη Ρώμη στη Σαξονία προκειμένου να πείσει τον λαό να ασπαστεί την Καθολική Εκκλησία.^[46] Ένας Ανώνυμος Σάξονας ποιητής στον στίχο του "Τα Χρονικά της Βασιλείας του Καρλομάγνου" που έγραψε την περίοδο 888 - 891 υμνούσε τον αυτοκράτορα για την κατάκτηση της Σαξονίας που ενσωματώθηκε στην αυτοκρατορία των Φράγκων και εκχριστιανίστηκε. Ο παγανισμός και οι λατρείες σε αρχαίες θεές όπως η Φρέγια υπήρχαν στους Σάξονες χωρικούς μέχρι τον 12ο αιώνα. Τον 9ο αιώνα οι Σάξονες αριστοκράτες έγιναν φανατικοί οπαδοί του μοναχισμού, δημιούργησαν μοναστικές κοινότητες σαν αντίβαρο στους γύρω παγανιστικούς λαούς όπως οι Σλάβοι στα ανατολικά και οι Βίκινγκ στα βόρεια. Η χριστιανική λογοτεχνία αναπτύχθηκε έντονα στην Παλαιά Σαξονία με την έντονη επίδραση των μοναστικών κοινοτήτων.^[47] Ο Καρλομάγνος και ο Λουδοβίκος ο Ευσεβής από την αρχή ζήτησαν τη δημιουργία χριστιανικών έργων σε λαϊκή γλώσσα ώστε να προσελκύσει τις κατώτερες Σαξονικές τάξεις που ήταν αρνητικές. Το πρώτο έργο Χέλιαντ σε λαϊκή γλώσσα αποτελούσε μια περιγραφή για τη ζωή του Χριστού επικής μορφής, ακολούθησε η μετάφραση σε λαϊκή γλώσσα του πρώτου βιβλίου της Παλαιάς Διαθήκης Γένεσις. Οι δύο Σύνοδοι στην Τουρ (813) και στο Μαίντς (848) που αποφάσισαν να γράψουν όλα τα χριστιανικά βιβλία σε λαϊκή γλώσσα. Το παλιότερο διατηρημένο κείμενο στη Σαξονική διάλεκτο ήταν ένας βαπτιστικός όρκο που χρονολογείται στα τέλη του 8ου και στις αρχές του 9ου αιώνα, όλες οι προσπάθειες έγιναν ώστε να γίνουν κατανοητά τα κείμενα από τις λαϊκές τάξεις.^[48]

Παραπομπές

Πηγές

• Γρηγόριος Τουρώνης, "Ιστορία των Φράγκων"
• Bachrach, Bernard S. Merovingian Military Organisation, 481–751. Minneapolis: University of Minnesota Press, 1971.
• Goldberg, Eric J. "Popular Revolt, Dynastic Politics, and Aristocratic Factionalism in the Early Middle Ages: The Saxon Stellinga Reconsidered." Speculum, Τόμος. 70,
• Hummer, Hans J. Politics and Power in Early Medieval Europe: Alsace and the Frankish Realm 600–1000. Cambridge University Press: 2005.
• Reuter, Timothy. Germany in the Early Middle Ages 800–1056. New York: Longman, 1991.
• Reuter, Timothy (trans.) The Annals of Fulda. (Manchester Medieval series, Ninth-Century Histories, Volume II.) Manchester: Manchester University Press, 1992.
• Springer, Matthias (2004), Die Sachsen, Kohlhammer
• Stenton, Sir Frank M. Anglo-Saxon England. 3rd ed. Oxford University Press, 1971.
• Wallace-Hadrill, J. M., translator. The Fourth Book of the Chronicle of Fredegar with its Continuations. Connecticut: Greenwood Press, 1960.
• Thompson, James Westfall. Feudal Germany. 2 vol. New York: Frederick Ungar Publishing Co., 1928.

Δείτε επίσης

• Σάξονες της Τρανσυλβανίας