Basketball Association of America
National Basketball Association | |
---|---|
Kirola | Saskibaloia |
Sorrera | 1946ko ekainaren 6a, New York |
Zuzendaria | Adam Silver |
Taldeak | 30 |
Herrialdeak | AEB (29 talde) Kanada (talde 1) |
Gaur egungo txapelduna | Los Angeles Lakers (2019-20) |
Titulu gehien dituen taldea | Boston Celtics (17) Los Angeles Lakers (17) |
Webgunea | http://nba.com/ |
NBA edo National Basketball Association Ameriketako Estatu Batuetako saskibaloi profesionaleko liga nagusia da. Toronto Raptors (Kanada) taldea izan ezik, beste guztiak estatubatuarrak dira. Munduko jokalaririk onenek NBAn jokatzen dute, eta munduko saskibaloi ligarik hoberentzat hartzen da.
1946an New Yorken sortu zenean, Basketball Association of America edo BAA izenak zituen eta 1949an oraingo izena jarri zioten. Gainera, desagertutako National Basketball Leagueko talde batzuek NBArekin bat egin zuten.
NBA ligaren txapelduna finaletan erabakitzen da. Bestalde, denboraldi erdialdera NBAko All-Star Asteburua kirol-ikuskizuna ospatzen da.
Historia
BAA 1946an Ipar-ekialdeko Estatu Batuak eta Erdialde mendebaldeko Estatu Batuetako saskibaloi kantxen jabeak bat egin zutenean sortu zen liga zen, Madison Square Gardeneko jabeak kasu. Nahiz eta Estatu Batuetan American Basketball League eta National Basketball League (NBL) bezalako ligak egon, BAAk hango hiri garrantzitsuenetako kantxetan jolastea saiatzen zuen. Izan ere, BAAko taldeek ez zuten American Basketball League (ABL) eta National Basketball Leagueko taldeek zuten maila ona. Ezta Harlem Globetrotters saskibaloi taldeak zuen maila ona ere. Adibidez, 1947an ABLan finalista izan zen taldea, Baltimore Bullets, BAAra mugitu zen eta 1948ko txapelketa irabazi zuen. 1949an Minneapolis Lakersek irabazi zuen BAA, 1948an NBLa irabazi ondoren.
BAAren inaugurazio-partidua New York Knicks - Toronto Huskies izan zen, Maple Leaf Gardens estadioan, Toronton eta 7.090 ikusleekin.
1949an, BAAk eta NBLak bat egin zuten NBA liga sortzeko. Hasiera batean, hiri handi eta txikietako 17 frankizia zituen, baita ikusle gehiagorentzat egindako estadioak ere. 1950an, 11 frankiziek parte hartu zuten NBAn eta kopuru hori mantendu zen 1954ra arte. 1954an, bakarrik 8 frankiziek parte hartu zuten. Gainera, 8 frankizia horiek, nahiz eta beste izen bat izan, oraindik diraute eta honako hauek dira: New York Knicks, Boston Celtics, Golden State Warriors, Los Angeles Lakers, Rochester Royals, Detroit Pistons, Atlanta Hawks y Syracuse Nationals.
Gainera, hiri txikietako frankizia batzuk hiri handiagoetara joan ziren. Adibidez Tri-cities Blackhawks taldea Tri-cities deituriko gunetik Milwaukeera eta geroxeago Saint Louisera joan zen. Beste adibide gisa Fort Wayne Zollner Pistons taldea dugu, Fort Waynetik Detroitera joan baitzen.
Nahiz eta 1947-48 denboraldian Wataru Misaka deitutako jokalari japoniamerikar bat egon, New York Knicks taldean, 1950. urtea NBAren integrazio urteatzat hartzen da, jokalari afroamerikarrak talde batzuetan jokatzen hasi baitziren. Chuck Cooper Boston Celticsekin, Nat Clifton Sweetwater New York Knicksekin, Earl Lloyd aspaldi desagertutako Washington Capitols taldearekin. Gaur egun, ia mundu osoko jokalariek parte hartzen dute liga honetan eta azpimarratzekoa da NBAko jokalarietatik, %80a inguru afroamerikarra dela.
1949 denboralditik 1954kora arte, Minneapolis Lakersek sei denboraldietan bost NBA txapelketa irabazi zituen, George Mikan jokalariak bere jokoa gidatzen zuelarik.
1954an, NBAk, 24 segundoko baloi jabetza ezarri zuen talde bakoitzarentzat jokoa bizkortzeko.
1956an, Bill Russell pibot rookiea, Boston Celtics taldera joan zen. Gainera Bob Cousy garai hartako jokalaririk onenetarikoa zegoen talde honetan eta Red Auerbachek entrenatzen zituen. Geroztik, Bill Russellek hamairu urteetan hamaika NBA txapelketa eskuratu zituen Boston Celtics taldearentzat. 1959an, Wilt Chamberlain pibota debutatu zuen eta 60ko hamarkadan historiako jokalaririk onenetariko bat bihurtu zen, puntuazio eta errebote-marka asko hautsiz, partidu batean 100 puntu egitera iritsi zen eta. Bill Russell eta Wilt Chamberlainen arteko lehia izugarria izan zen kantxan norgehiagoka onak eskainiz.
Denboraldi haietan, Minneapolis Lakers taldeak Minneapolis hiria utzi eta Los Angelesera joan zen. Halaber, Philadelphia Warriors taldeak Philadelphia utzi eta San Frantziskora joan ziren. Mugimendu horiek NBA indartu zuten.
1967an, American Basketball Associationaren (ABA) sorrerak NBA mehatxatzen hasi zuen eta jokalari onenak fitxatzeko ika-mika handia zegoen. NBAk, Kareem Abdul-Jabbar (garai horietan Lew Alcindor zuen izena) garai hartan unibertsitatean jokatzen zuen jokalaririk onena fitxatu zuen, eta honek bere profesionaleko bigarren urtean Oscar Robertsonekin batera NBA txapelketa irabaztera eraman zuten Milwaukee Bucks taldea. Gero, Kareem Abdul-Jabbar Los Angeles Lakersera joan zen.
Hala ere, Rick Barry, garai hartako NBAko saskiratzailerik onena, Norm Drucker, Earl Strom, John Vanak eta Joe Gushue jokozain beteranoak bezalaxe, ABAra joan zen.
Gainera, ABAk arrakasta handiagoa izan zuen gazte jokalaririk onenak fitxatzerako orduan, ikastetxeetatik fitxatzea uzten baitzieten. Garai hartan, NBA azkar zabaldu zen, frankiziak beste hiri handi eta errentagarrietara joan zitezen. 1976ko denboraldi erregularra amaitzean, ABA eta NBAk ABAko lau talde NBAra joan zitezela hitzartu zuten, NBAko talde kopurua 22ra igoz.
1979an, ABAk asmatutako hiruko lerroa, NBAk hartu zuen. Gainera, NBAn, Larry Bird eta Magic Johnson rookieak Boston Celtics eta Los Angeles Lakersekin bat egin zuten hurrenez hurren. Larry Birdek hiru NBA txapelketa irabazi zituen Boston Celticsentzat, Magic Johnsonek, berriz, bost NBA txapelketa Los Angeles Lakersentzat. Gertaera hauek, NBAren zaleak igoarazi egin zituzten Ipar Amerika eta mundu osoan.
1984an Michael Jordan debutatu zuen NBAn Chicago Bulls taldearekin, NBAren zaleen interesa areagotuz. 1989an, talde kopurua 27ra igo zen. 90ko hamarkadan, Michael Jordanek 6 NBA txapelketa irabazi zituen Chicago Bullsekin.
1992an, Bartzelonako Olinpiar Jokoak parte hartu zuen Ameriketako Estatu Batuetako saskibaloi selekzio nazionala, lehenengo aldiz, NBAko jokalariez osaturik zegoen. Garai hartako selekzio honi Dream Team izenez ezaguna da eta historiako talderik onenatzat hartzen da. Michael Jordan, Larry Bird, Magic Johnson, Scottie Pippen, Charles Barkley eta John Stockton bezalako izarrek osatzen zuten taldea eta urrezko domina lortu zuten Bartzelonan. Hamarkada honetan, beste herrialdeetako jokalari asko sartu ziren NBAn. Lehendabizi, jokalari horiek, hala nola Nigeriako Hakeem Olajuwon jokalaria (NBAko jokalari baliotsuena 1994an), NCAAn jokatzen zuten euren trebetasuna hobetzeko. Orain, berriz, atzerriko jokalariak atzerriko ligetatik doaz NBAra, Pau Gasol, Yao Ming, Dirk Nowitzki eta Manu Ginobili bezalaxe. Hala ere, ingelesa dakiten jokalari atzerritarrak, normalean, Ameriketako Estatu Batuetako unibertsitateetara doaz NBAn jokatu baino lehen, Andrew Bogut (2005eko draftean lehenengo sailkatua) eta Steve Nash (NBAko jokalari baliotsuena 2005ean eta 2006an) bezala.
1996an, NBAk emakumeentzako WNBA liga sortu zuen eta 2001an, NBArekin loturik dagoen azpi-kategoriako liga bat sortu zuten, NBDL. 2005an, azken liga honek izena aldatu zuen NBADL deitzeko.
XXI. mendearen hasieran 30 talde zeuden liga honetan.
Taldeak
Kokapen mapa
Konferentziak eta dibisioak
Irabazleak
Denboraldia | Irabazlea | Finalista | Emaitza | Urteko Jokalari Baliotsuena | Urteko Entrenatzailea |
1946-1947 | Philadelphia Warriors * | Chicago Stags | 4-1 | ||
1947-1948 | Baltimore Bullets | Philadelphia Warriors | 4-2 | ||
1948-1949 | Minneapolis Lakers * | Washington Capitols | 4-2 | ||
1949-1950 | Minneapolis Lakers * | Syracuse Nationals * | 4-2 | ||
1950-1951 | Rochester Royals * | New York Knicks | 4-3 | ||
1951-1952 | Minneapolis Lakers | New York Knicks | 4-3 | ||
1952-1953 | Minneapolis Lakers | New York Knicks | 4-1 | ||
1953-1954 | Minneapolis Lakers | Syracuse Nationals | 4-3 | ||
1954-1955 | Syracuse Nationals | Fort Wayne Pistons * | 4-3 | ||
1955-1956 | Philadelphia Warriors | Fort Wayne Pistons | 4-1 | Bob Pettit, St. Louis | |
1956-1957 | Boston Celtics | Saint Louis Hawks * | 4-3 | Bob Cousy, Boston | |
1957-1958 | Saint Louis Hawks | Boston Celtics | 4-2 | Bill Russell, Boston | |
1958-1959 | Boston Celtics | Minneapolis Lakers | 4-0 | Bob Pettit, St. Louis | |
1959-1960 | Boston Celtics | Saint Louis Hawks | 4-3 | Wilt Chamberlain, Philadelphia | |
1960-1961 | Boston Celtics | Saint Louis Hawks | 4-1 | Bill Russell, Boston | |
1961-1962 | Boston Celtics | Los Angeles Lakers | 4-3 | Bill Russell, Boston | |
1962-1963 | Boston Celtics | Los Angeles Lakers | 4-2 | Bill Russell, Boston | Harry Gallatin, St. Louis |
1963-1964 | Boston Celtics | San Francisco Warriors * | 4-1 | Oscar Robertson, Cincinnati | Alex Hannum, San Francisco |
1964-1965 | Boston Celtics | Los Angeles Lakers | 4-1 | Bill Russell, Boston | Red Auerbach, Boston |
1965-1966 | Boston Celtics | Los Angeles Lakers | 4-3 | Wilt Chamberlain, Philadelphia | Dolph Schayes, Philadelphia |
1966-1967 | Philadelphia 76ers | San Francisco Warriors | 4-2 | Wilt Chamberlain, Philadelphia | Johnny Kerr, Chicago |
1967-1968 | Boston Celtics | Los Angeles Lakers | 4-2 | Wilt Chamberlain, Philadelphia | Richie Guerin, St. Louis |
1968-1969 | Boston Celtics | Los Angeles Lakers | 4-3 | Wes Unseld, Baltimore | Gene Shue, Baltimore |
1969-1970 | New York Knicks | Los Angeles Lakers | 4-3 | Willis Reed, New York | Red Holzman, New York |
1970-1971 | Milwaukee Bucks | Baltimore Bullets * | 4-0 | Kareem Abdul-Jabbar, Milwaukee | Dick Motta, Chicago |
1971-1972 | Los Angeles Lakers | New York Knicks | 4-1 | Kareem Abdul-Jabbar, Milwaukee | Bill Sharman, LA Lakers |
1972-1973 | New York Knicks | Los Angeles Lakers | 4-1 | Dave Cowens, Boston | Tom Heinsohn, Boston |
1973-1974 | Boston Celtics | Milwaukee Bucks | 4-3 | Kareem Abdul-Jabbar, Milwaukee | Ray Scott, Detroit |
1974-1975 | Golden State Warriors | Washington Bullets * | 4-0 | Bob McAdoo, Buffalo | Phil Johnson, Kansas City-Omaha |
1975-1976 | Boston Celtics | Phoenix Suns | 4-2 | Kareem Abdul-Jabbar, LA Lakers | Bill Fitch, Cleveland |
1976-1977 | Portland Trail Blazers | Philadelphia 76ers | 4-2 | Kareem Abdul-Jabbar, LA Lakers | Tom Nissalke, Houston |
1977-1978 | Washington Bullets | Seattle SuperSonics * | 4-3 | Bill Walton, Portland | Hubie Brown, Atlanta |
1978-1979 | Seattle SuperSonics * | Washington Bullets | 4-1 | Moses Malone, Houston | Cotton Fitzsimmons, Kansas City |
1979-1980 | Los Angeles Lakers | Philadelphia 76ers | 4-2 | Kareem Abdul-Jabbar, LA Lakers | Bill Fitch, Boston |
1980-1981 | Boston Celtics | Houston Rockets * | 4-2 | Julius Erving, Philadelphia | Jack McKinney, Indiana |
1981-1982 | Los Angeles Lakers | Philadelphia 76ers | 4-2 | Moses Malone, Houston | Gene Shue, Washington |
1982-1983 | Philadelphia 76ers | Los Angeles Lakers | 4-0 | Moses Malone, Philadelphia | Don Nelson, Milwaukee |
1983-1984 | Boston Celtics | Los Angeles Lakers | 4-3 | Larry Bird, Boston | Frank Layden, Utah |
1984-1985 | Los Angeles Lakers | Boston Celtics | 4-2 | Larry Bird, Boston | Don Nelson, Milwaukee |
1985-1986 | Boston Celtics | Houston Rockets | 4-2 | Larry Bird, Boston | Mike Fratello, Atlanta |
1986-1987 | Los Angeles Lakers | Boston Celtics | 4-2 | Magic Johnson, LA Lakers | Mike Schuler, Portland |
1987-1988 | Los Angeles Lakers | Detroit Pistons | 4-3 | Michael Jordan, Chicago | Doug Moe, Denver |
1988-1989 | Detroit Pistons | Los Angeles Lakers | 4-0 | Magic Johnson, LA Lakers | Cotton Fitzsimmons, Phoenix |
1989-1990 | Detroit Pistons | Portland Trail Blazers | 4-1 | Magic Johnson, LA Lakers | Pat Riley, LA Lakers |
1990-1991 | Chicago Bulls | Los Angeles Lakers | 4-1 | Michael Jordan, Chicago | Don Chaney, Houston |
1991-1992 | Chicago Bulls | Portland Trail Blazers | 4-2 | Michael Jordan, Chicago | Don Nelson, Golden State |
1992-1993 | Chicago Bulls | Phoenix Suns | 4-2 | Charles Barkley, Phoenix | Pat Riley, New York |
1993-1994 | Houston Rockets | New York Knicks | 4-3 | Hakeem Olajuwon, Houston | Lenny Wilkens, Atlanta |
1994-1995 | Houston Rockets | Orlando Magic | 4-0 | David Robinson, San Antonio | Del Harris, LA Lakers |
1995-1996 | Chicago Bulls | Seattle SuperSonics | 4-2 | Michael Jordan, Chicago | Phil Jackson, Chicago |
1996-1997 | Chicago Bulls | Utah Jazz * | 4-2 | Karl Malone, Utah | Pat Riley, Miami |
1997-1998 | Chicago Bulls | Utah Jazz | 4-2 | Michael Jordan, Chicago | Larry Bird, Indiana |
1998-1999 | San Antonio Spurs | New York Knicks | 4-1 | Karl Malone, Utah | Mike Dunleavy Sr., Portland |
1999-2000 | Los Angeles Lakers | Indiana Pacers | 4-2 | Shaquille O'Neal, LA Lakers | Doc Rivers, Orlando |
2000-2001 | Los Angeles Lakers | Philadelphia 76ers | 4-1 | Allen Iverson, Philadelphia | Larry Brown, Philadelphia |
2001-2002 | Los Angeles Lakers | New Jersey Nets * | 4-0 | Tim Duncan, San Antonio | Rick Carlisle, Detroit |
2002-2003 | San Antonio Spurs | New Jersey Nets | 4-2 | Tim Duncan, San Antonio | Gregg Popovich, San Antonio |
2003-2004 | Detroit Pistons | Los Angeles Lakers | 4-1 | Kevin Garnett, Minnesota | Hubie Brown, Memphis |
2004-2005 | San Antonio Spurs | Detroit Pistons | 4-3 | Steve Nash, Phoenix | Mike D'Antoni, Phoenix |
2005-2006 | Miami Heat | Dallas Mavericks | 4-2 | Steve Nash, Phoenix | Avery Johnson, Dallas |
2006-2007 | San Antonio Spurs | Cleveland Cavaliers | 4-0 | Dirk Nowitzki, Dallas | Sam Mitchell, Toronto |
2007-2008 | Boston Celtics | Los Angeles Lakers | 4-2 | Kobe Bryant, LA Lakers | Byron Scott, New Orleans |
2008-2009 | Los Angeles Lakers | Orlando Magic | 4-1 | LeBron James, Cleveland | Mike Brown, Cleveland |
2009-2010 | Los Angeles Lakers | Boston Celtics | 4-3 | LeBron James, Cleveland | Scott Brooks, Oklahoma City |
2010-2011 | Dallas Mavericks | Miami Heat | 4-2 | Derrick Rose, Chicago | Tom Thibodeau, Chicago |
2011-2012 | Miami Heat | Oklahoma City Thunder | 4-1 | LeBron James, Miami | Gregg Popovich, San Antonio |
2012-2013 | Miami Heat | San Antonio Spurs | 4-3 | LeBron James, Miami | George Karl, Denver |
2013-2014 | San Antonio Spurs | Miami Heat | 4-1 | Kevin Durant, Oklahoma City | Gregg Popovich, San Antonio |
2014-2015 | Golden State Warriors | Cleveland Cavaliers | 4-2 | Stephen Curry, Golden State | Mike Budenholzer, Atlanta |
2015-2016 | Cleveland Cavaliers | Golden State Warriors | 4-3 | Stephen Curry, Golden State | Steve Kerr, Golden State |
2016-2017 | Golden State Warriors | Cleveland Cavaliers | 4-1 | Russell Westbrook, Oklahoma | Mike D'Antoni, Houston Rockets |
2017-2018 | Golden State Warriors | Cleveland Cavaliers | 4-0 | James Harden, Houston | Dwane Casey, Toronto Raptors |
2018-2019 | Toronto Raptors | Golden State Warriors | 4-1 | Giannis Antetokounmpo, Milwaukee | Mike Budenholzer, Milwaukee |
2019-2020 | Los Angeles Lakers | Miami Heat | 4-2 | Giannis Antetokounmpo, Milwaukee | Nick Nurse, Toronto Raptors |
Palmaresa
Taldea | Txapelketak | Urteak |
---|---|---|
Boston Celtics | 17 | 1957, 1959, 1960, 1961, 1962, 1963, 1964, 1965, 1966, 1968, 1969, 1974, 1976, 1981, 1984, 1986, 2008 |
Minneapolis/Los Angeles Lakers | 17 | 1949, 1950, 1952, 1953, 1954, 1972, 1980, 1982, 1985, 1987, 1988, 2000, 2001, 2002, 2009, 2010, 2020 |
Chicago Bulls | 6 | 1991, 1992, 1993, 1996, 1997, 1998 |
San Antonio Spurs | 5 | 1999, 2003, 2005, 2007, 2014 |
Philadelphia/Golden State Warriors | 5 | 1947, 1956, 1975, 2015, 2017 |
Syracuse Nationals/Philadelphia 76ers | 3 | 1955, 1967, 1983 |
Detroit Pistons | 3 | 1989, 1990, 2004 |
Miami Heat | 3 | 2006, 2012, 2013 |
New York Knicks | 2 | 1970, 1973 |
Houston Rockets | 2 | 1994, 1995 |
Baltimore Bullets | 1 | 1948 |
Rochester Royals/Sacramento Kings | 1 | 1951 |
St. Louis/Atlanta Hawks | 1 | 1958 |
Milwaukee Bucks | 1 | 1971 |
Portland Trail Blazers | 1 | 1977 |
Washington Bullets/Wizards | 1 | 1978 |
Seattle SuperSonics | 1 | 1979 |
Dallas Mavericks | 1 | 2011 |
Cleveland Cavaliers | 1 | 2016 |
Toronto Raptors | 1 | 2019 |
Inoiz NBAko finalik jokatu ez duten taldeak:
- Charlotte Hornets (iraganean Charlotte Bobcats)
- Denver Nuggets
- Los Angeles Clippers (iraganean Buffalo Braves, San Diego Clippers)
- Memphis Grizzlies (iraganean Vancouver Grizzlies)
- Minnesota Timberwolves
- New Orleans Pelicans (iraganean New Orleans Hornets, New Orleans/Oklahoma City Hornets)
Sariak
- NBAko Jokalari Baliotsuenaren Saria
- Basketball Hall of Fame
- Rookie Sariaren irabazleak (NBA)
- 6.Jokalari Saria
NBA All-Star Asteburua
NBA All-Star Weekend (euskaraz literalki: NBAko Izar Guztien Asteburua) urtero NBA saskibaloi ligaren erdialdeko asteburu batez ospatu ohi den kirol ikuskizun-ospakizuna da. AEBko nahiz mundu osoko kirol hedabideetan jarraipen eta ohiartzun handia izan ohi du.
Honako ekitaldiak ospatzen dira:
- NBAko Birrintze Lehiaketa: Birrintze lehiaketa, erabateko ikuskizuna, asteburu honetako hiru lehiaketa ikusienetako a da.
- NBAko Hirukoen Lehiaketa: NBAko hiruko jaurtitzaile onenen arteko lehiaketa, asteburu honetako hiru lehiaketa ikusienetako da.
- Trebezien Lehiaketa: jokalarien arteko trebezia lehiaketa, oinarri postuko jokalariak lehiatzen dira, euren abiadura, baloi maneiua eta arintasuna ikusgai jartzen dute.
- NBAko All-Star partidua: Ekialde eta Mendebaldeko konferentzien arteko partidu nagusia.
Ikus, gainera
- ACBtik NBAra Joandako Jokalari nagusiak
- NBA taldeen zerrenda
- NBA desagertutako taldeen zerrenda
- NBAko jokalari europarren zerrenda
- WNBA
Kanpo estekak
- (Ingelesez) NBA News
- (Ingelesez) nba.com
- (Ingelesez) ESPN
- (Gaztelaniaz) NBAren azken berriak jasotzeko webgunea NBA Pasion