Santiago (Txile)

Santiago; Santiago de Chile; Santiago de Chile
	hiriburua
	Santiago neguan. Irudi gehiago
Administrazioa
Herrialdea	Txile
Administrazioa	Hiriburu federala
1541eko otsailaren 12; Pedro de Valdivia	Sorrera
Izen ofiziala	Santiago de Chile
Jatorrizko izena	Santiago de Chile
Posta kodea	3580000
Geografia
Koordenatuak	33°26′15″S 70°39′00″W / 33.4375°S 70.65°W
	<img src="https://maps.wikimedia.org/img/osm-intl,10,-33.4375,-70.65,280x250.png?lang=eu" width="280" height="250" decoding="async" srcset="https://maps.wikimedia.org/img/osm-intl,10,-33.4375,-70.65,280x250@2x.png?lang=eu 2x" alt="Map">
Azalera	614 km²
Altuera	567
Demografia
Biztanleria	6.257.516 (2017); 1.128.926 (2014)
Dentsitatea	7.468,18 bizt/km²
Informazio gehigarria
Sorrera	1541
Telefono aurrizkia	56 2
Ordu eremua	UTC−04:00
Hiri senidetuak	Pekin, São Paulo, Madril, Ankara, Kiev, Riga, Minneapolis, Santiago de Querétaro, Tunis, La Paz, Manila, San José, Buenos Aires, Hefei, Guayaquil, Atenas, Llangréu, Plasencia, Miami, Mexiko Hiria, Santo Domingo, Santiago de Veraguas (en) eta Brasilia
	http://www.gobiernosantiago.cl/ www.gobiernosantiago.cl

Santiago^[1] (gaztelaniaz Santiago edo Santiago de Chile) Txileko hiriburua eta hiri nagusia da, herrialdeko erdialdean kokatua. Bere metropoli eremua Santiago Handia (gaztelaniaz Gran Santiago) izenaz ezaguna da.

2002an 5.428.590 biztanle zeukan hiri ingurune osoak, 37 komuna edo distrituk osatuta. Komuna hauek aldi berean beste hainbat auzotan banatzen dira.

Historia

1541eko otsailaren 12an sortu zuen Pedro de Valdivia espainiarrak «Santiago de Nueva Extremadura» izenarekin, eta hurrengo hilabeteetan bertako amerindiarrak hiri berria suntsitzen saiatu ziren.

1810ean, Txileko independentziaren prozesuan, Errepublikaren hiriburu izendatu zuten, eta hurrengo urteetan bataila nabarmenak gertatu ziren hirian, Chacabucokoa eta Maipúkoa.

1920ko hamarkadan lehenengo eztanda demografikoa gertatu zen, eta hurrengo hamarkadetan ere etengabean gora joan zen biztanleriaren kopurua, bereziki 1960ko urteetan.

Klima

Datu klimatikoak (Santiago, 1971–2000)
Hila	Urt	Ots	Mar	Api	Mai	Eka	Uzt	Abu	Ira	Urr	Aza	Abe	Urtekoa
Erregistraturiko tenperatura maximoa (°C)	36	37	34	31	31	27	27	29	31	33	36	37	37
Batez besteko tenperatura maximoa (°C)	29.7	29.1	26.9	23.3	18.7	15.2	14.9	16.7	19.0	22.3	25.4	28.4	22.5
Batez besteko tenperatura (ºC)	20.9	19.9	17.6	14.2	11.1	8.5	8.1	9.5	11.5	14.5	17.3	19.9	14.4
Batez besteko tenperatura minimoa (°C)	13.0	12.4	10.7	8.0	6.3	4.3	3.9	4.8	6.1	8.2	10.1	12.0	8.3
Erregistraturiko tenperatura minimoa (°C)	6	6	3	1	-3	-5	-7	-6	-2	-1	2	2	-7
Pilatutako prezipitazioa (mm)	0.4	0.8	3.2	10.4	42.2	70.4	86.6	51.8	22.0	13.4	9.2	2.1	312.5
Euri egunak (≥ 1 mm)	1	1	2	2	6	7	8	6	4	2	2	1	42
Eguzki orduak	322.4	279.7	263.5	186.0	117.8	90.0	108.5	139.5	159.0	207.7	267.0	322.4	2463.5
Hezetasuna (%)	54	59	63	68	75	79	76	75	72	67	58	53	66.6
Iturria (1): World Meteorological Organization^[2]
Iturria (2): BBC Weather^[3] for record highs, lows, precipitation and humidity

Banaketa administratiboa

Santiago probintziako komunak
Cerrillos	La Reina	Pudahuel
Cerro Navia	Las Condes	Quilicura
Conchalí	Lo Barnechea	Quinta Normal
El Bosque	Lo Espejo	Recoleta
Estación Central	Lo Prado	Renca
Huechuraba	Macul	San Miguel
Independencia	Maipú	San Joaquín
La Cisterna	Ñuñoa	San Ramón
La Florida	Pedro Aguirre Cerda	Santiago
La Pintana	Peñalolén	Vitacura
La Granja	Providencia

Beste probintzia batzuetakoak
Padre Hurtado	San Bernardo	Puente Alto
Pirque	San José de Maipo

Santiagoko erdigunearen ikuspegia Santa Lucía muinotik

Garraiobideak

Sakontzeko, irakurri: «Santiagoko metroa»

Santiagoko metroa abian ipini zuten 1975ean eta gaur egun Hego Amerikako erabilienen artean dago, urtero 600 milioi bidaiarik baino gehiago erabiltzen dute.

Santiagotar ezagunak

Patricio Guzmán (1941), dokumentalgilea.
Roberto Bolaño (1953-2003), idazlea.
Alejandro Amenabar (1972), zine zuzendaria.
Claudio Bravo (1983-), futbolaria.

Herri eta hiri senidetuak

Santiago ondorengo herri eta hiriekin senidetuta dago:

Ankara (Turkia) Atenas (Grezia) Beijing (Txina)	Guayaquil (Ekuador) Hefei (Txina) Kiev (Ukraina)	Llangréu (Espainia) Miami (Florida) (Ameriketako Estatu Batuak) Minneapolis (Minnesota ) (Ameriketako Estatu Batuak)^[4]	Plasencia (Espainia) Riga (Letonia) Santiago de Querétaro (Mexiko)	Santiago de Veraguas (Panama) São Paulo (Brasil) Tunis (Tunisia)

Santiago Iberoamerikako Hiriburu Hirien Batasunaren (gaztelaniaz: Unión de Ciudades Capitales Iberoamericanas – UCCI) (portugesez: União de Cidades Capitais Ibero-americanas) partaide da, 1982ko urriaren 12tik, jarraian agertzen diren hiriekin senidetarsun erlazioak hasiz: ^[5]

Andorra la Vella (Andorra) Asuncion (Paraguai) Bogota (Kolonbia) Brasilia (Brasil) Buenos Aires (Argentina) Caracas (Venezuela)	Davao Hiria (Filipinak) Guatemala Hiria (Guatemala) Habana (Kuba) La Paz (Bolivia) Lima (Peru) Lisboa (Portugal)	Madril (Espainia) ^[6] Managua (Nikaragua) Manila (Filipinak) Mexiko Hiria (Mexiko) Montevideo (Uruguai) Panama Hiria (Panama)	Quito (Ekuador) Rio de Janeiro (Brasil) San Jose (Costa Rica) San Juan de Puerto Rico (Puerto Rico) San Salvador (El Salvador) Santo Domingo (Dominicar Errepublika)	Sucre (Bolivia) Tegucigalpa (Honduras)