دستگاه حسی

دستگاه حسی
Typical sensory system: the visual system, illustrated by the classic Gray's FIG. 722– This scheme shows the flow of information from the eyes to the central connections of the optic nerves and optic tracts, to the visual cortex. Area V1 is the region of the brain which is engaged in vision.
جزئیات
شناسه‌ها
لاتینorgana sensuum
TA98A15.0.00.000
TA26729
FMA78499 75259، 78499

دستگاه حسی (به انگلیسی: Sensory system) بخشی از دستگاه عصبی است و مسئولیت آن ارزیابی اطلاعات حسی می‌باشد. اجزاء دستگاه حسی عبارتند از: گیرنده‌های حسی، مسیرهای عصبی و بخشی از مغز که مربوط به قوه ادراک و احساس می‌باشد. دستگاه حسی، حس‌هایی نظیر بینایی، شنوایی، لامسه، چشایی و بویایی را تشخیص می‌دهد. به‌طور خلاصه احساس از طریق دستگاه حسی از دنیای فیزیکی به ناحیه ذهنی مغز منتقل می‌شود. دستگاه حسی بخشی از دستگاه عصبی پیرامونی (جانبی) است که اطلاعات مربوط به محرک‌های محیطی را جمع‌آوری می‌کند و برای پردازش به مغز و نخاع منتقل می‌نماید. این وظیفه توسط گیرنده‌های حسی انجام می‌گیرد. هر چند گیرنده‌های حسی در اکثر نقاط بدن یافت می‌شوند، اما بیش تر در اندام‌های حسی (چشم، گوش، زبان، بینی و پوست) متمرکز شده‌اند. اندام‌های حسی مسئول حواس پنجگانه ما می‌باشند.

  1. بینایی یعنی درک نور توسط موجود زنده. نور قسمتی از امواج الکترومغناطیس است.
  2. شنوایی یعنی درک صدا. صدا همان جنبش هوا با فرکانسهای مختلف است.
  3. بویایی یعنی درک وجود ذرات معلق در هوا. بعضی اجسام بوی شدیدتری دارند. یعنی ذرات بیشتری از خود متصاعد می‌کنند.
  4. چشایی درک مولکولهای خاصی در مواد است. در موجودات زنده به مولکول‌های خاصی حساسیت وجود دارد مثلاً ترش بودن یک ماده یعنی وجود حالت اسیدی در آن؛ و شوری یعنی وجود نمک (کلرید سدیم) در مواد.
  5. لامسه حسی مکانیکی - حرارتی است؛ که شامل حس گرما و سرما و زبری و سختی و فشار است. خارش هم جزو همین حس است.[۱]

تصورهای اشتباه رایج

یک تصویر نادرست از زبان که قسمت‌های حس کنندهٔ (۱) تلخی، (۲) ترشی، (۳) شوری و (۴) شیرینی را نشان می‌دهد. در حقیقت همهٔ مزه‌ها توسط همهٔ قسمت‌های زبان قابل احساس هستند.
  • همهٔ مزه‌ها توسط همهٔ قسمت‌های زبان قابل احساس هستند. هرچند بسته به شخص هر قسمت کمی از قسمت‌های دیگر بیشتر یک مزهٔ خاص را حس می‌کند.[۲] همچنین، پنج مزه اصلی وجود دارد که علاوه بر شوری و ترشی و شیرینی و تلخی شامل مزه اومامی می‌شود.[۳][۴][۵][۶]
  • انسان‌ها بیش از پنج حس دارند. باوجود اینکه تعاریف متفاوت‌اند، تعداد آن‌ها از ۹ تا بیش از ۲۰ حس متغیر است. علاوه بر شنوایی، بینایی، چشایی، بویایی و لامسه که حس‌های شناسایی شده توسط ارسطو هستند، انسان‌ها می‌توانند تعادل و شتاب، درد٫ موقعیت اعضا و دمای نسبی را هم درک کنند.[۷] حس‌های دیگری که گاهی شمرده می‌شوند شامل حس زمان، خارش، گرسنگی، تشنگی، سیری، نیاز به ادرار کردن، نیاز به مدفوع کردن و نیز سطح کربن دی‌اکسید در خون است دانشمندان نظریه‌ای داده‌اند تاکنون ثبت نشده‌است.[۸][۹]

جستارهای وابسته

منابع

  1. ↑ مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Sensory system». در [[ویکی‌پدیای انگلیسی|دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی]]، بازبینی‌شده در ۲۵ دسامبر ۲۰۱۰.
  2. ↑ Huang AL; Chen X; Hoon MA; et al. (2006). "The cells and logic for mammalian sour taste detection". Nature. ۴۴۲ (۷۱۰۵): ۹۳۴–۸. Bibcode:2006Natur.442..934H. doi:10.1038/nature05084. PMC 1571047. PMID ۱۶۹۲۹۲۹۸. {cite journal}: Check |pmid= value (help); Unknown parameter |author-separator= ignored (help); Unknown parameter |month= ignored (help)
  3. ↑ an_magazine_food_eating_senses
  4. ↑ Campbell-Platt, Geoffrey (2009). Food Science and Technology. Wiley. p. ۳۱. ISBN 978-0-632-06421-2. Retrieved January 5, 2011.
  5. ↑ "Senses Notes" (PDF). Archived from the original (PDF) on 20 July 2011. Retrieved January 13, 2011.
  6. ↑ Krulwich, Robert (November 5, 2007). "Sweet, Sour, Salty, Bitter … and Umami". Krulwich Wonders, an NPR Science Blog. NPR. Retrieved January 13, 2011.
  7. ↑ Cerretani, Jessica (Spring 2010). "Extra Sensory Perceptions". Harvard Medicine. Harvard College. Archived from the original on 11 February 2012. Retrieved January 13, 2011.
  8. ↑ "How many senses does a human being have?". Discovery Health. Discovery Communications Inc. Retrieved January 13, 2011.
  9. ↑ "Biology: Human Senses". CliffNotes. Wiley Publishing, Inc. Archived from the original on 29 April 2013. Retrieved January 13, 2011.