Premio Pritzker

O Premio Pritzker da Arquitectura é un premio dado pola estadounidense Hyatt Foundation que se lle entrega anualmente "a un arquitecto vivo cuxo traballo xa construído mostra unha mestura das cualidades de talento, visión e adicación, contribuíndo dun xeito consistente e significante ao enriquecimento da humanidade e do mundo da construción a través da arte da arquitectura."[1]

Historia e características

Fundado no ano 1979 por Jay A. Pritzker e a súa dona, o premio diríxeo a familia Pritzker na actualidade, sendo considerado un dos máis importates e recoñecidos premios da arquitectura, até o punto de ser ás veces chamado o premio Nobel da arquitectura. O premio entrégase sen ter en conta criterios de nacionalidade, raza, crenzas ou ideoloxía.[2] Os galardoados reciben 100.000 dólares americáns, un certificado, e dende o ano 1987 unha medalla de bronce.[3] No reverso da medalla pode lerse a inscrición en lingua latina "firmitas, utilitas, venustas" (en galego: firmeza, materia, pracer); inspirada polo arquitecto romano Vitruvio. Antes do 1987, ao premio acompañáballe unha edición limitada dunha escultura de Henry Moore.[3]

A directora executiva do galardón, Martha Thorne a día de hoxe, solicita e recolle os nomeamentos para o premio a un determinado grupo de especialistas, incluíndo anteriores premiados, académicos, críticos e outros "expertos ou persoas que mostran un grande interese ou coñecemento no eido da arquitectura". Calquera arquitecto titulado e con licenza pode presentar unha solicitude persoal para o premio antes do 1 de novembro de cada ano, cando o xurado, composto por "expertos e recoñecidos profesionais nos eidos da arquitectura, negocios, educación, editorial e cultura, escollen o gañador antes de rematar o ano para anuncialo na vindeira primavera.[2]

Gañadores

Ano Gañador Imaxe Nacionalidade Obra Lugar da cerimonia Ref.
1979 Philip Johnson Estados Unidos de América Estados Unidos Glass House (1949) Dumbarton Oaks, Washington, D.C. [4]
1980 Luis Barragán México Casa Estudio Luis Barragán (1948) Dumbarton Oaks, Washington, D.C. [5]
1981 James Stirling Reino Unido Reino Unido Biblioteca histórica Seeley (1968) National Building Museum, Washington, D.C. [6]
1982 Roche, KevinKevin Roche Irlanda Irlanda
Estados Unidos de América Estados Unidos		 Edificio Caballeros de Colón (1969) Art Institute of Chicago, Chicago
1983 Ieoh Ming Pei China /
Estados Unidos de América Estados Unidos		 National Gallery of Art, Edificio Leste (1978) Museo Metropolitano de Arte, Nova York
1984 Richard Meier Estados Unidos de América Estados Unidos High Museum of Art (1983) National Gallery of Art, Washington, D.C. [7]
1985 Hans Hollein Austria Austria Museo Abteiberg (1982) Biblioteca Huntington, San Marino, California [7]
1986 Gottfried Böhm Alemaña Alemaña Igrexa Youth Centre Library (1968) Worshipful Company of Goldsmiths, Londres [7]
1987 Kenzō Tange Xapón Catedral de Santa María de Toquio (1964) Kimbell Art Museum, Fort Worth, Texas [8]
1988 Gordon Bunshaft (premio compartido)
–
 Estados Unidos de América Estados Unidos Biblioteca Beinecke de libros raros e manuscritos (1963) Art Institute of Chicago, Chicago [7]
Oscar Niemeyer (premio compartido) Brasil Catedral de Brasilia (1958) [7]
1989 Frank Gehry Canadá /
Estados Unidos de América Estados Unidos		 Walt Disney Concert Hall (1999-2003) Tōdai-ji, Nara
1990 Aldo Rossi Italia Italia Bonnefantenmuseum (1990) Palacio Grassi, Venecia [9]
1991 Robert Venturi Estados Unidos de América Estados Unidos National Gallery de Londres, Sainsbury Wing (1991) Palacio de Iturbide, Cidade de México [10]
1992 Álvaro Siza Portugal Portugal Centro Galego de Arte Contemporánea (1993) Harold Washington Library, Chicago [11]
1993 Fumihiko Maki Xapón Ximnasio Metropolitano de Toquio (1991) Castelo de Praga [8]
1994 Christian de Portzamparc
–
 Francia Embaixada francesa de Berlín (2003) The Commons, Columbus [12]
1995 Tadao Ando Xapón Centro de Convencións Nagaragawa (1995) Palacio de Versalles [13]
1996 Rafael Moneo España España Palacio de Congresos e Auditorio Kursaal (1999) Getty Center, Os Ánxeles [14]
1997 Sverre Fehn
–
 Noruega Noruega Museo Noruegués do Glaciar (1991) Museo Guggenheim Bilbao, Bilbao [15]
1998 Renzo Piano Italia Italia Aeroporto Internacional de Kansai (1994) Casa Branca, Washington, D.C. [16]
1999 Norman Foster Reino Unido Reino Unido Millennium Bridge (2000) Museo Altes, Berlín [14]
2000 Rem Koolhaas Países Baixos Países Baixos Casa da Música (2003) Parque Arqueolóxico de Xerusalén [17]
2001 Herzog & de Meuron Suíza Suíza Tate Modern (2000) Monticello, Charlottesville, Virxinia [18]
2002 Glenn Murcutt Australia Australia Berowra Waters Inn (1983) Outeiro Capitolino, Roma [19]
2003 Jørn Utzon
–
 Dinamarca Dinamarca Ópera de Sidney (1973) Real Academia de Belas Artes de San Fernando, Madrid [20]
2004 Zaha Hadid Reino Unido Reino Unido
Iraq		 Pabellón Puente (2008) Ermitage, San Petersburgo
2005 Thom Mayne Estados Unidos de América Estados Unidos Edificio Federal de San Francisco (2007) Jay Pritzker Pavilion, Chicago [21]
2006 Paulo Mendes da Rocha Brasil Capela de San Pedro, São Paulo (1987) Palacio de Dolmabahçe, Istambul [22]
2007 Richard Rogers Reino Unido Reino Unido Edificio Lloyd's (1986) Banqueting House, Londres [23]
2008 Jean Nouvel Francia Torre Glòries (2005) Biblioteca do Congreso dos Estados Unidos, Washington, D.C. [14]
2009 Peter Zumthor Suíza Suíza Termas de Vals (1996) Palacio da Lexislatura da Cidade de Buenos Aires [14]
2010 Kazuyo Sejima
Ryue Nishizawa
(SANAA) 		Xapón Museo de Arte Contemporánea do Século XXI de Kanazawa (2003) Illa Ellis, Nova York [14]
2011 Eduardo Souto de Moura Portugal Portugal Estadio Municipal de Braga (2004) Andrew W. Mellon Auditorium [24]
2012 Wang Shu China Museo de Ningbo (2008) Gran Salón do Pobo, Pequín
2013 Toyō Itō Xapón Mediateca de Sendai (2001) Biblioteca e Museo presidencial John F. Kennedy, Boston [25][26]
2014 Shigeru Ban Xapón Centro Pompidou de Metz (2010) Rijksmuseum, Ámsterdam [27]
2015 Frei Otto
–
 Alemaña Alemaña Estadio Olímpico de Múnic (1976) New World Center, Miami [28]
2016 Alejandro Aravena Chile Centro de Innovación Anacleto Angelini (2015) Sede da ONU, Nova York [29]
2017 RCR Arquitectes (Rafael Aranda, Carme Pigem e Ramón Vilalta)[30] España España Biblioteca de Sant Antoni (2007) Casa de Hóspedes do Estado do Palacio Akasaka en Toquio [31]
2018 Balkrishna Doshi India India Indian Institute of Management Bangalore (1983) Aga Khan Museum, Toronto [32]
2019 Arata Isozaki Xapón Casa do Home (1995) Palacio de Versalles [33][34]
2020 Grafton Architects (Shelley McNamara e Yvonne Farrell)

Irlanda Irlanda Campus UTEC (2015) Cerimonia telemática[35] [36]
2021 Anne Lacaton e Jean-Philippe Vassal Francia Escola Nacional de Arquitectura en Nantes (2009) Cerimonia telemática [37]
2022 Diébédo Francis Kéré Burkina Faso Burkina Faso Centre for Earth Architecture en Mopti, Malí (2010) Edificio Marshall da LSE, Londres [38]
2023 David Chipperfield Reino Unido Reino Unido Neues Museum, Berlín (1997–2009) Ágora de Atenas [39]
2024 Riken Yamamoto Xapón Museo de Arte de Yokosuka, Kanagawa, Xapón (2007) Instituto de Arte de Chicago [40]

Notas

  1. ↑ Finalidade do Premio Prizker Arquivado 27 de outubro de 2008 en Wayback Machine. Páxina oficial dos premios Pritzker, The Hyatt Foundation, 24 de xuño de 2009
  2. ↑ 2,0 2,1 Proceso de nominación Arquivado 10 de xaneiro de 2012 en Wayback Machine. Páxina oficial dos premios Pritzker, The Hyatt Foundation, 29 de marzo de 2010
  3. ↑ 3,0 3,1 Historia do premio Arquivado 10 de xaneiro de 2010 en Wayback Machine. Páxina oficial dos premios Pritzker, The Hyatt Foundation, 29 de marzo de 2010
  4. ↑ "People – In the News". Milwaukee Sentinel. Associated Press. 23 de maio de 1979. p. 2. Arquivado dende o orixinal o 25 de abril de 2016. Consultado o 26 de xuño de 2009. 
  5. ↑ Endicott, Katherine (14 de outubro de 2006). "The Mexican garden revisited". San Francisco Chronicle. Consultado o 26 de xuño de 2009. 
  6. ↑ Reynolds, Nigel (23 de marzo de 2004). "Top prize for architect who is ignored by fellow British". Daily Telegraph. Consultado o 26 de xuño de 2009. 
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 7,3 7,4 "The last Pritzker Prize laureated". marzo de 2013. Consultado o 17 de marzo de 2013. 
  8. ↑ 8,0 8,1 Muschamp, Herbert (26 de abril de 1993). "Pritzker Prize for Japanese Architect". The New York Times. Consultado o 26 de xuño de 2009. 
  9. ↑ Iovine, Julie (5 de setembro de 1997). "Aldo Rossi, Architect of Monumental Simplicity, Dies at 66". The New York Times. Consultado o 26 de xuño de 2009. 
  10. ↑ Blau, Eleanor (8 de abril de 1991). "Robert Venturi Is to Receive Pritzker Architecture Prize". The New York Times. Consultado o 26 de xuño de 2009. 
  11. ↑ Ribeiro, Ana Maria (24 de febreiro de 2009). "Siza Vieira fala para casa cheia". Correio da Manhã (en portugués). Arquivado dende o orixinal o 29 de agosto de 2020. Consultado o 26 de xuño de 2009. 
  12. ↑ Muschamp, Herbert (2 de maio de 1994). "Architect of Austere Works Receives the Pritzker Prize". The New York Times. Consultado o 26 de xuño de 2009. 
  13. ↑ Viladas, Pilar (19 de agosto de 2001). "Fashion's New Religion". The New York Times. Consultado o 27 de xuño de 2009. 
  14. ↑ 14,0 14,1 14,2 14,3 14,4 Pilkington, Ed (14 de abril de 2009). "Swiss architect untouched by fad or fashion wins prized Pritzker award". The Guardian. Consultado o 26 de xuño de 2009. 
  15. ↑ Samaniego, Fernando (1 de xuño de 1997). "El noruego Sverre Fehn recibe el Pritzker de Arquitectura en el museo Guggenheim Bilbao". El País. Consultado o 26 de xuño de 2009. 
  16. ↑ Muschamp, Herbert (20 de abril de 1998). "Renzo Piano Wins Architecture's Top Prize". The New York Times. Consultado o 26 de xuño de 2009. 
  17. ↑ "Koolhaas receives 'Nobel of architecture' in Jerusalem". CNN. 29 de maio de 2000. Arquivado dende o orixinal o 1 de febreiro de 2011. Consultado o 26 de xuño de 2009. 
  18. ↑ "Herzog & de Meuron Propose Castle in The Sky for Hamburg". Das Spiegel. 14 de xuño de 2005. Consultado o 26 de xuño de 2009. 
  19. ↑ "Top honour for Australian architect". BBC News. 16 de abril de 2002. Consultado o 26 de xuño de 2009. 
  20. ↑ "Prize for Opera House designer". BBC News. 7 de abril de 2003. Consultado o 26 de xuño de 2009. 
  21. ↑ "Paris skyscraper to rival tower". BBC News. 28 de novembro de 2006. Consultado o 26 de xuño de 2009. 
  22. ↑ Forgey, Benjamin (9 de abril de 2006). "Brazilian wins Pritzker Prize". Washington Post. Consultado o 26 de xuño de 2009. 
  23. ↑ Glancey, Jonathan (29 de marzo de 2007). "Rogers takes the 'Nobel for architecture'". The Guardian. Consultado o 26 de xuño de 2009. 
  24. ↑ Taylor, Kate (28 de marzo de 2011). "Souto de Moura Wins 2011 Pritzker Architecture Prize". The New York Times. Consultado o 28 de marzo de 2011. 
  25. ↑ "Ceremony". The Pritzker Architecture Prize. marzo de 2013. Arquivado dende o orixinal o 21 de marzo de 2013. Consultado o 17 de marzo de 2013. 
  26. ↑ Vanessa, Quirk (marzo de 2013). "Who Has Won the Pritzker Prize?". ArchDaily. Consultado o 17 de marzo de 2013. 
  27. ↑ "Announcing the 2014 Laureate Shigeru Ban". The Pritzker Architecture Prize. marzo de 2014. Arquivado dende o orixinal o 25 de marzo de 2014. Consultado o 24 de marzo de 2014. 
  28. ↑ "El arquitecto alemán Frei Otto recibe el premio Pritzker 2015 un día después de morir". The Pritzker Architecture Prize. marzo de 2015. Consultado o 10 de marzo de 2015. 
  29. ↑ "Alejandro Aravena Wins 2016 Pritzker Prize". The Pritzker Architecture Prize. marzo de 2015. Consultado o 13 de xaneiro de 2016. 
  30. ↑ "2017 Pritzker Prize Winners RCR Arquitectes' Work in 20 Images". ArchDaily (en inglés). 2017-03-01. Consultado o 2017-05-11. 
  31. ↑ "Rafael Aranda, Carme Pigemand Ramon Vilalta Receive the 2017 Pritzker Architecture Prize". The Pritzker Architecture Prize. 1 de marzo de 2014. Arquivado dende o orixinal o 2 de marzo de 2017. Consultado o 1 de marzo de 2017. 
  32. ↑ "The Pritzker Architecture Prize". www.pritzkerprize.com (en inglés). Arquivado dende o orixinal o 07 de marzo de 2018. Consultado o 7 de marzo de 2018. 
  33. ↑ "The Pritzker Architecture Prize". www.pritzkerprize.com. Arquivado dende o orixinal o 09 de novembro de 2019. Consultado o 5 de marzo de 2019. 
  34. ↑ "Arata Isozaki". www.pritzkerprize.com. Consultado o 2022-02-03. 
  35. ↑ "Ceremony Videos: Yvonne Farrell and Shelley McNamara – The Pritzker Architecture Prize". www.pritzkerprize.com. Consultado o 8 de outubro de 2020. 
  36. ↑ "Ivonne Farrell and Shelley McNamara The Pritzker Architecture Prize". www.pritzkerprize.com. Consultado o 3 de marzo de 2020. 
  37. ↑ Valencia, Nicolás (17 de marzo de 2021). "Why Lacaton & Vassal Won the 2021 Pritzker Prize". ArchDaily (en inglés). Consultado o 17 de marzo de 2021. 
  38. ↑ "Diébédo Francis Kéré Receives the 2022 Pritzker Architecture Prize". The Pritzker Prize. Consultado o 16 de marzo de 2022. 
  39. ↑ Spocchia, Gino (2023-03-07). "David Chipperfield awarded 2023 Pritzker Prize". Architects' Journal (en inglés). Consultado o 2023-03-07. 
  40. ↑ "O xaponés Riken Yamamoto, premio Pritzker de arquitectura 2024". g24.gal. 5 de marzo de 2024. Consultado o 9 de marzo de 2024. 

Véxase tamén

Outros artigos

Ligazóns externas