Պրիցկերի ճարտարապետական մրցանակ

Պրիցկերի ճարտարապետական մրցանակ
Տեսակarchitecture award?
Երկիր ԱՄՆ
Հիմնադրվել է1979
ՀիմնադիրJay Pritzker? և Cindy Pritzker?
Շնորհվում էՃարտարապետության բնագավառում նշանակալից ձեռքբերումների համար
Առաջին շնորհում1979
Անվանված էPritzker family?
Կայքpritzkerprize.com​(անգլ.)

Պրիցկերի մրցանակ (անգլ.՝ Pritzker Architecture Prize), ամենամյա մրցանակ, որ տրվում է ճարտարապետության բնագավառում նշանակալի ձեռքբերումների համար։ Մրցանակը լայնորեն հայտնի է աշխարհում, Նոբելյան մրցանակի նմանօրինակն է։ Ճարտարապետության ոլորտում Նոբելյան մրցանակ չի շնորհվում, ինչն էլ ստիպել է Պրիցկերների ընտանիքին (այն ամբողջ աշխարհում Hyatt Hotels Corporation ցանցի սեփականատերն է) 1979 թվականին սահմանել մրցանակ ճարտարապետության բնագավառում։ Պրիցկերների ընտանիքի հիմնադիրը Կիևից Չիկագո արտագաղթած Նիկոլայ Պրիցկերն է (1871-1956), ով ռուս փիլիսոփա Լև Շեստովի ազգականն էր։ Մրցանակը սահմանել է Նիկոլայ Պրիցկերի թոռը` Ջեյ Պրիցկերը (1922-1999)։ Մրցանակի ֆոնդը 100.000 դոլար է կազմում։

Մրցանակի ժյուրիի կազմը ամեն տարի փոփոխվում է։ Այն կազմվում է ամենահեղինակավոր ճարտարապետներից, ճարտարապետության քննադատներից, գործարարներից։ Հաղթողը որոշվում է փակ քվեարկությամբ։ Մրցանակաբաշխության տեղը ևս ամեն տարի փոխվում է և ուղեկցվում է ցուցահանդեսով, որտեղ ներկայացվում են Պրիցկերի բոլոր մրցանակակիրների աշխատանքները։ Մրցանակի գոյության 30 տարիների ընթացքում մրցանակը հանձնվել է Վաշինգտոնի Արվեստի ազգային պատկերասրահում, Նյու Յորքի Մետրոպոլիտեն թանգարանում, Փարիզի Վերսալի պալատում, Վաշինգտոնի Սպիտակ տանը, Հռոմի Կապիտոլիումում, Սանկտ Պետերբուրգի Էրմիտաժի թատրոնում, Փոլ Գեթթի և Սողոմոն Գուգենհայմի թանգարանների շինարարական հրապարակներում։

Մրցանակի հանձնման կարևոր նախապայման է ճարտարապետական նորարարական գաղափարների կիրառումը։

Պրիցկերի մրցանակակիրներ

Պրիցկերյան առաջին մրցանակակիրը եղել է Ֆիլիպ Ջոնսոնը, ով 50 տարիների ընթացքում ճարտարապետական իր հարուստ երևակայությունն իրագործել է բազմաթիվ թանգարանների, գրադարանների, տների, այգիների նախագծմամբ ու կառուցումով[1]։ 2004 թվականին ծագումով իրաքցի բրիտանացի ճարտարապետ Զահա Հադիդը դարձել է Պրիցկերի մրցանակի առաջին կին մրցանակակիրը[2]։ 2010 թվականին ճապոնացի ճարտարապետ Ռյուե Նիսիձավան 44 տարեկան հասակում դարձել է ամենաերիտասարդ մրցանակակիրը[3]։

No. Տարի Մրցանակակիր Ազգություն Լուսանկար Աշխատանք, տարեթիվ Մրցանակաբաշխության վայր Ծան.
1 1979 Ֆիլիպ Ջոնսոն ԱՄՆ The inaugural laureate Philip Johnson behind an architectural model Ապակե տուն (1949) Դումբարթոն Օքս, Վաշինգտոն [4]
2 1980 Լուիս Բարագան Մեքսիկա Torres de Satélite (1957) Դումբարթոն Օքս, Վաշինգտոն [5]
3 1981 Ջեյմս Սթիրլինգ Մեծ Բրիտանիա Սիլի պատմական գրադարան (1968) Ճարտարապետության ազգային թանգարան, Վաշինգտոն [6]
4 1982 Քևին Ռոչ ԱՄՆ – Knights of Columbus Building (1969) Չիկագոյի արվեստի ինստիտուտ
5 1983 Յույ Մին Փեյ ԱՄՆ Արվեստի ազգային պատկերասրահ, արևմտյան մասնաշենք (1978) Մետրոպոլիտեն թանգարան, Նյու Յորք [7][B]
6 1984 Ռիչարդ Մեյեր ԱՄՆ Արվեստների բարձրագույն թանգարան (1983) Արվեստի ազգային պատկերասրահ, Վաշինգտոն
7 1985 Հանս Հոլայն Ավստրիա Աբթեյբերգ թանգարան (1982) Հանթինգթոնի գրադարան, Սան Մարինո, Կալիֆորնիա
8 1986 Գոթֆրիդ Բյոմ Գերմանիա Christi Auferstehung (1968) Գոլդսմիթ ընկերություն, Լոնդոն
9 1987 Կենձո Տանգե Ճապոնիա Սուրբ Մարիամ եկեղեցի, Տոկիո (1964) Քիմբել արվեստի թանգարան, Տեխաս [8]
10 1988 Գորդոն Բունշաֆտ (կիսել է մրցանակը) ԱՄՆ – Հազվագյուտ գրքերի և ձեռագրերի Բեյնեկե գրադարան (1963) Չիկագոյի արվեստի ինստիտուտ
10 1988 Օսկար Նիմեյեր (կիսել է մրցանակը) Բրազիլիա Բրազիլիայի մայր տաճար (1958) Չիկագոյի արվեստի ինստիտուտ
11 1989 Ֆրենկ Գերի Կանադա
ԱՄՆ		 Ուոլթ Դիսնեյի համերգասրահ (1999–2003) Թոդայ-ձի տաճար, Նարա, Ճապոնիա [7][C]
12 1990 Ալդո Ռոսսի Իտալիա — Նոնեֆանտեն թանգարան (1990) Պալացցո Գրասսի, Վենետիկ [9]
13 1991 Ռոբերտ Վենտուրի ԱՄՆ Լոնդոնի ազգային պատկերասրահ, Sainsbury Wing (1991) Ինթուրբիդ պալատ, Մեխիկո [10]
14 1992 Ալվարու Սիզա Վիեյրա Պորտուգալիա Պորտուգալիայի տաղավար Expo 98 (1998) Հարոլդ Վաշինգտոնի գրադարան, Չիկագո [11]
15 1993 Ֆումիհիկո Մակի Ճապոնիա Տոկիոյի Մետրոպոլիտեն գիմնազիա (1991) Պրահայի ամրոց, Պրահա [8]
16 1994 Քրիստիան դե Պորտզամպարկ Ֆրանսիա - Ֆրանսիայի դեսպանատուն, Բեռլին (2003) Կոլումբուս, Ինդիանա [12]
17 1995 Թադաո Անդո Ճապոնիա Լույսի տաճար (1989) Վերսալի պալատ [13]
18 1996 Ռաֆայել Մոնեո Իսպանիա Կուրսաալ պալատ (1999) Գեթի կենտրոն, Լոս Անջելես [7]
19 1997 Սվերե Ֆեն Նորվեգիա – Նորվեգական Գլասիեր թանգարան (1991) Բիլբաոյի Գուգենհայմ թանգարան [14]
20 1998 Ռենցո Պիանո Իտալիա Կանսայի միջազգային օդանավակայան (1994) Սպիտակ տուն, Վաշինգտոն [15]
21 1999 Նորման Ֆոսթեր Մեծ Բրիտանիա 1999 winner Norman Foster, giving a speech behind a lecturn Միլենիում կամուրջ, Լոնդոն (2000) Հին թանգարան, Բեռլին [7]
22 2000 Ռեմ Կոլհաս Նիդեռլանդներ Casa da Música, Պորտու (2003) Երուսաղեմի հնագիտական պարկ [16]
23 2001 Herzog & de Meuron ընկերություն Շվեյցարիա – Tate Modern (2000) Մոնտիչելո դղյակ, Վիրջինիա [17]
24 2002 Գլեն Մյորկատ Ավստրալիա Berowra Waters Inn (1983) Կապիտոլիում, Հռոմ [18]
25 2003 Յորն Ուդզոն Դանիա – Սիդնեյի օպերային թատրոն (1973) Սան Ֆեռնանդոյի գեղարվեստի թագավորական ակադեմիա, Մադրիդ [19]
26 2004 Զահա Հադիդ Իրաք
Մեծ Բրիտանիա		 Ժամանակակից արվեստի կենտրոն (2003) Էրմիտաժ, Սանկտ Պետերբուրգ [7][D]
27 2005 Թոմ Մեյն Մեծ Բրիտանիա – Սան Ֆրանցիսկոյի դաշնային կենտրոն (2007) Պրիցկերի տաղավար, Չիկագո [20]
28 2006 Պաուլու Մենդես դա Ռոշա Բրազիլիա Սուրբ Պետրոսի տաճար, Սան Պաուլու (1987) Դոլմաբահչե, Ստամբուլ [21]
29 2007 Ռիչարդ Ռոջերս Մեծ Բրիտանիա Լլոյդ կենտրոն (1986) Բանքեթինգ հաուս, Լոնդոն [22][E]
30 2008 Ժան Նուվել Ֆրանսիա Ագբար աշտարակ (2005) Կոնգրեսի գրադարան, Վաշինգտոն [7][23]
31 2009 Պետեր Ցումտոր Շվեյցարիա – Therme Vals (1996) Բուենոս Այրեսի քաղաքային խորհրդի օրենսդիր պալատ, Բուենոս Այրես [7][24]
32 2010 Կաձույո Սեձիմա և
Ռյուե Նիսիձավա (SANAA)		 Ճապոնիա Ժամանակակից արվեստի 21-րդ դարի թանգարան, Կանազավա (2003) Էլիս կղզի, Նյու Յորք
33 2011 Էդուարդու Սոուտու դե Մոուրա Պորտուգալիա Estádio Municipal de Braga (2004) Էնդրյու Մելոնի սրահ, Վաշինգտոն [25]
34 2012 Վան Շու Չինաստան Նինգբո թանգարան, (2008) Ժողովրդական նիստերի դահլիճ, Պեկին [26]
35 2013 Տոյոո Իտո Ճապոնիա Sendai Mediatheque, (2001) Ջոն Քենեդու գրադարան-թանգարան, Բոստոն [27]
36 2014 Սիգերու Բան Ճապոնիա Պատկեր:Metz (F) - Centre Pompidou - Außenansicht.jpg Պոմպիդու-Մեց կենտրոն (2010) Պետական թանգարան, Ամստերդամ [28]
37 2015 Ֆրայ Օտտո Գերմանիա Մյունխենի օլիմպիական մարզադաշտ (1972) Համաշխարհային նոր կենտրոն, Մայամի [29][30]
38 2016 Ալեխանդրո Արավենա Չիլի Չիլիի կաթոլիկ համալսարան երկվորյակ աշտարակներ (2005) ՄԱԿ-ի գրասենյակ, Նյու Յորք [31][32]
39 2017
–
 RCR Arquitectes Rafajel A8anda 56 Իսպանիա Տոկիո, Ակասակա դղյակ
Կարմե Պիհեմ[en] 55
Ռամոն Վիլատա 57
40 2018 Բալկրիշնա Դոշի 90 Հնդկաստան Տորոնտո, Ագա Խանի թանգարան
41 2019 Արատա Իսոզակի 87 Ճապոնիա Վերսալ (Փարիզի արվարձան), Վերսալի պալատ [33][34][35]

Ծանոթագրություններ

  1. ↑ «Philip Johnson – 1979 Laureate – Jury Citation». Pritzker Architecture Prize official site. The Hyatt Foundation. Արխիվացված է օրիգինալից 2009 թ․ ապրիլի 16-ին. Վերցված է 2009 թ․ հունիսի 30-ին.
  2. ↑ «Hadid designs landmark building». BBC News. 2005 թ․ հունվարի 15. Վերցված է 2009 թ․ հունիսի 29-ին.
  3. ↑ «Pritzker Architecture Prize 1984 Announcement». The Hyatt Foundation. Վերցված է 2010 թ․ մարտի 30-ին.
  4. ↑ «People – In the News». Milwaukee Sentinel. Associated Press. 1979 թ․ մայիսի 23. էջ 2. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ հունիսի 17-ին. Վերցված է 2009 թ․ հունիսի 26-ին.
  5. ↑ Endicott, Katherine (2006 թ․ հոկտեմբերի 14). «The Mexican garden revisited». San Francisco Chronicle. Վերցված է 2009 թ․ հունիսի 26-ին.
  6. ↑ Reynolds, Nigel (2004 թ․ մարտի 23). «Top prize for architect who is ignored by fellow British». The Daily Telegraph. Վերցված է 2009 թ․ հունիսի 26-ին.
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 7,3 7,4 7,5 7,6 Pilkington, Ed (2009 թ․ ապրիլի 14). «Swiss architect untouched by fad or fashion wins prized Pritzker award». The Guardian. Վերցված է 2009 թ․ հունիսի 26-ին.
  8. ↑ 8,0 8,1 Muschamp, Herbert (1993 թ․ ապրիլի 26). «Pritzker Prize for Japanese Architect». The New York Times. Վերցված է 2009 թ․ հունիսի 26-ին.
  9. ↑ Iovine, Julie (1997 թ․ սեպտեմբերի 5). «Aldo Rossi, Architect of Monumental Simplicity, Dies at 66». The New York Times. Վերցված է 2009 թ․ հունիսի 26-ին.
  10. ↑ Blau, Eleanor (1991 թ․ ապրիլի 8). «Robert Venturi Is to Receive Pritzker Architecture Prize». The New York Times. Վերցված է 2009 թ․ հունիսի 26-ին.
  11. ↑ Ribeiro, Ana Maria (2009 թ․ փետրվարի 24). «Siza Vieira fala para casa cheia». Correio da Manhã (Portuguese). Արխիվացված է օրիգինալից 2020-08-29-ին. Վերցված է 2009 թ․ հունիսի 26-ին.{cite web}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  12. ↑ Muschamp, Herbert (1994 թ․ մայիսի 2). «Priztker prize goes to French architect for the first time». The New York Times. Վերցված է 2009 թ․ հունիսի 26-ին.
  13. ↑ Viladas, Pilar (2001 թ․ օգոստոսի 19). «Fashion's New Religion». The New York Times. Վերցված է 2009 թ․ հունիսի 27-ին.
  14. ↑ Samaniego, Fernando (1997 թ․ հունիսի 1). «El noruego Sverre Fehn recibe el Pritzker de Arquitectura en el museo Guggenheim Bilbao». El País (Spanish). Վերցված է 2009 թ․ հունիսի 26-ին.{cite web}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  15. ↑ Muschamp, Herbert (1998 թ․ ապրիլի 20). «Renzo Piano Wins Architecture's Top Prize». The New York Times. Վերցված է 2009 թ․ հունիսի 26-ին.
  16. ↑ «Koolhaas receives 'Nobel of architecture' in Jerusalem». CNN. 2000 թ․ մայիսի 29. Արխիվացված է օրիգինալից 2011-02-01-ին. Վերցված է 2009 թ․ հունիսի 26-ին.
  17. ↑ «Herzog & de Meuron Propose Castle in The Sky for Hamburg». Das Spiegel. 2005 թ․ հունիսի 14. Վերցված է 2009 թ․ հունիսի 26-ին.
  18. ↑ «Top honour for Australian architect». BBC News. 2002 թ․ ապրիլի 16. Վերցված է 2009 թ․ հունիսի 26-ին.
  19. ↑ «Prize for Opera House designer». BBC News. 2003 թ․ ապրիլի 7. Վերցված է 2009 թ․ հունիսի 26-ին.
  20. ↑ «Paris skyscraper to rival tower». BBC News. 2006 թ․ նոյեմբերի 28. Վերցված է 2009 թ․ հունիսի 26-ին.
  21. ↑ Forgey, Benjamin (2006 թ․ ապրիլի 9). «Brazilian wins Pritzker Prize». The Washington Post. Վերցված է 2009 թ․ հունիսի 26-ին.
  22. ↑ Glancey, Jonathan (2007 թ․ մարտի 29). «Rogers takes the 'Nobel for architecture'». The Guardian. Վերցված է 2009 թ․ հունիսի 26-ին.
  23. ↑ «Nouvel wins top architect's prize». BBC News. 2008 թ․ մարտի 31. Վերցված է 2012 թ․ մայիսի 19-ին.
  24. ↑ Pogrebin, Robin (2009 թ․ ապրիլի 12). «Pritzker Prize Goes to Peter Zumthor». The New York Times. Վերցված է 2012 թ․ մայիսի 19-ին.
  25. ↑ Taylor, Kate (2011 թ․ մարտի 28). «Souto de Moura Wins 2011 Pritzker Architecture Prize». The New York Times. Վերցված է 2011 թ․ մարտի 28-ին.
  26. ↑ Basulto, David (February 2012). «2012 Pritzker Prize: Wang Shu». Arch Daily. Վերցված է 2012 թ․ փետրվարի 27-ին.
  27. ↑ Hawthorne, Christopher (2013 թ․ մարտի 17). «Japanese architect Toyo Ito, 71, wins Pritzker Prize». Los Angeles Times. Վերցված է 2013 թ․ մարտի 17-ին.
  28. ↑ Hawthorne, Christopher (2014 թ․ մարտի 24). «Architect Shigeru Ban, known for disaster relief, wins Pritzker Prize». Los Angeles Times. Վերցված է 2014 թ․ մարտի 24-ին.
  29. ↑ «Frei Otto, 2015 Laureate». Pritzker Architecture Prize. 2015 թ․ մարտի 10. Վերցված է 2015 թ․ մարտի 11-ին.
  30. ↑ Pritzker Prize for Frei Otto, German Architect, Announced After His Death, Robin Pogrebin, Նյու Յորք Թայմս, March 10, 2015
  31. ↑ «Announcement». pritzkerprize.com. Վերցված է 2016 թ․ հունվարի 13-ին.
  32. ↑ «Ceremony». pritzkerprize.com. Վերցված է 2016 թ․ հունվարի 13-ին.
  33. ↑ «Arata Isozaki Named 2019 Pritzker Prize Laureate» (անգլերեն). ArchDaily. 2019 թ․ մարտի 5. Վերցված է 2019 թ․ մարտի 5-ին.
  34. ↑ «Притцкеровская премия вручена Арате Исодзаки» (ռուսերեն). Интерьер+Дизайн. Վերցված է 2019 թ․ մարտի 5-ին.
  35. ↑ «Arata Isozaki | The Pritzker Architecture Prize» (անգլերեն). www.pritzkerprize.com. Վերցված է 2019 թ․ մարտի 5-ին.

Արտաքին հղումներ

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Պրիցկերի ճարտարապետական մրցանակ» հոդվածին։
Ֆոտո, վիդեո և աուդիո
Բառարաններ և հանրագիտարաններ
Չափորոշչային վերահսկողություն