Դեսմոնդ Տուտու

Դեսմոնդ Տուտու
անգլ.՝ Desmond Tutu
Դիմանկար
Ծնվել էհոկտեմբերի 7, 1931(1931-10-07)[1][2][3][…]
ԾննդավայրMunsieville, Տրանսվաալ, Հարավաֆրիկյան Միություն[2]
Մահացել էդեկտեմբերի 26, 2021(2021-12-26)[4][5] (90 տարեկան)
Մահվան վայրՔեյփթաուն, ՀԱՀ[6]
ԳերեզմանSt. George's Cathedral[7]
Քաղաքացիություն ՀԱՀ
ԿրոնԱնգլիկան եկեղեցի
ԿրթությունԲեյթս քոլեջ, Համիլթոն քոլեջ, Հարավաֆրիկյան համալսարան (1954), Լոնդոնի թագավորական քոլեջ (2012) և St. Martin's School?
Մասնագիտությունանգլիկանական քահանա, իրավապաշտպան, ոչ գեղարվեստական գրող, Protestant theologian, արքեպիսկոպոս և քաղաքական ակտիվիստ
ԱշխատավայրNational University of Lesotho?
ԱմուսինNomalizo Leah Tutu?
Զբաղեցրած պաշտոններAnglican Archbishop of Cape Town?, Bishop of Johannesburg?, bishop of Lesotho? և գերագույն քարտուղար
Պարգևներ և
մրցանակներ
Bailiff Grand Cross of the Order of Saint John Պատվո լեգեոնի շքանշանի մեծ սրահ «Գերմանիայի Դաշնային Հանրապետության հանդեպ ունեցած վաստակի համար» Մեծ վաստակի խաչ Ազատության նախագահական շքանշան Commander of the Order of Orange-Nassau Ճամայկայի շքանշան[19][20]
Խաղաղության Նոբելյան մրցանակ[8][9]

Թեմփլթոնի մրցանակ

Four Freedoms Award – Freedom of Worship?

Ջուզեպե Մոտայի մեդալ

Ճշմարդության Լույս մրցանակ

«Մոնիսմանիա» մրցանակ

«Pacem in Terris» մրցանակ

«Դելտա» մրցանակ՝ համաշխարհային փոխըմբռնման համար

Ջեյմս Փարքս Մորթոնի միջեկեղեցական մրցանակ

Կատալոնիայի միջազգային մրցանակ

[10]

Գոլդեն Փլեյթ մրցանակ

Ֆուլբրայթի մրցանակ

Albert Schweitzer Prize for Humanitarianism?

Գանդիի անվան խաղաղության մրցանակ

Սիդնեյի խաղաղության մրցանակ

[11]

Jamnalal Bajaj Award?

Տարվա հումանիտար

[12]

Գրոնինգենի համալսարանի պատվավոր դոկտոր

Վարշավայի համալսարանի պատվավոր դոկտոր

Քեմբրիջի համալսարանի պատվավոր դոկտոր

Վիեննայի համալսարանի պատվավոր դոկտոր

[13]

Հարվարդի համալսարանի պատվավոր դոկտոր

[14]

Կոլումբիայի համալսարանի պատվավոր դոկտոր

Ֆրիբուրգի համալսարանի պատվավոր դոկտոր

 Պատվո Ասպետ

René Cassin Prize?

[15]

Աֆրիկյան գիտությունների ակադեմիայի անդամ

[16]

honorary doctorate of Pompeu Fabra University?

Կատալոնիայի խորհրդարանի պատվավոր շքանշան

[17]

honorary doctor of the University of Portland?

[18]

Օսգար

Տրոմսյոյի համալսարանի պատվավոր դոկտոր

Bishop John T. Walker Distinguished Humanitarian Service Award?

Archbishop of Canterbury's Award for Outstanding Service to the Anglican Communion?

 Order for Meritorious Service

honorary doctorate at the University of Washington?

[21]

Մարիոն Դյոնհոֆի մրցանակ

Honoris causa doctorate by Université Toulouse-III?

[22] և

Ստրասբուրգի համալսարանի պատվավոր դոկտոր

[23]
ԵրեխաներMpho Andrea Tutu?
Ստորագրություն
Изображение автографа
 Desmond Tutu Վիքիպահեստում

Դեսմոնդ Մըպիլո Տուտու (անգլ.՝ Desmond Mpilo Tutu հոկտեմբերի 7, 1931(1931-10-07)[1][2][3][…], Munsieville, Տրանսվաալ, Հարավաֆրիկյան Միություն[2] - դեկտեմբերի 26, 2021(2021-12-26)[4][5], Քեյփթաուն, ՀԱՀ[6]), Քեյփթաուն քաղաքի անգլիացի արքեպիսկոպոս, եղել է առաջին սևամորթ եպիսկոպոսը Հարավային Աֆրիկայում), մարդկության դեմ ուղղված հանցագործության պայքարի ակտիվ մասնակից, Խաղաղության Նոբելյան մրցանակակիր (1984)։

Կենսագրություն

Ծնվել է Կլերսկդորպում ոսկու հանքավայրերի շրջանում, ընտանիքում երեք երեխաներից միջնեկն էր և միակ որդին։ Երբ նա 12 տարեկան էր, նրա ընտանիքը տեղափոխվել է Յոհանեսբուրգ։ Տղայի հայրն ուսուցիչ էր, մայրը՝ խոհարար և մաքրուհի՝ կույրերի համար նախատեսված դպրոցում։

Չնայած այն բանին, որ նա երազում էր բժիշկ դառնալու մասին, սակայն ընտանիքն իրեն չէր կարող թույլ տալ նման թանկարժեք կրթուրյան։ Հոր օրինակով դարձել է ուսուցիչ, աշակերտել քոլեջներում և դպրոցներում։ Այնուամենայնիվ, ապարտեիդական քաղաքականության հզորացման հետ կապված և Հարավային Աֆրիկայի սպիտակ և սևամորթ բնակչության կրթության իրավունքի անհավասարության օրենսդրական ամրապնդման պատճառով նա հեռացվեց աշխատանքից։ Դեսմոնդ Տուտուն զբաղվում էր աստվածաբանության ուսումնասիրությամբ և 1960 թվականին դարձավ անգլիկան քահանա։ Նրա առաջին կարևոր հատկանիշը Հարավային Աֆրիկայում սևամորթների համար այդ ժամանակահատվածում միակ Ֆորտ Հար համալսարանում պաշտոն զբաղեցնելն էր։ Այնուհետև Տուտուն շարունակեց կրթությունը, որոշ ժամանակ ապրեց Մեծ Բրիտանիաում, որտեղ ծխական քահանա էր։

Դեսմոնդ Տուտուն Ռոնալդ Ռեյգանի հետ

1975 թվականին Դեսմոնդ Տուտուն  դարձավ Յոհանեսբուրգի Կույս Մարիամ Աստվածածին տաճարի առաջին սևամորթ դեկանը[24][25].

Դեսմոնդ Տուտուն 1970-ական թվականներին ապարտեիդիզմի ռեժիմի դեմ պաայքարի շնորհիվ ճանաչում ստացավ։ 1984 թվականին նա դարձավ առաջին սևամորթ եպիսկոպոսը, ինչպես նաև ղեկավարում էր հարավաֆրիկյան եկեղեցիների խորհուրդը և եկեղեցիների համաաֆրիկյան համաժողովը։

Ապարտեիդիզմի ռեժիմի ոչնչացումից հետո՝ 1970-ական և 1980-ական թվականներին նա գլխավորեց Հարավային Աֆրիկայում կատարված հանցագործությունների բացահայտման հանձնաժողովը։ Տուտուն 1984 թվականին պարգևատրվեց Նոբելյան մրցանակով ապարտեիդիզմի դեմ պայքարի խմբակցությունում՝ ղեկավար դերի համար[26]։

2010 թվականին Դեսմոնդ Տուտուն ավարտեց իր հասարակական գործունեությունը 79 տարեկանում[26].

Նելսոն Մանդելայի մտերիմ ընկերն է եղել և 2013 թվականին կնոջ հետ մասնակցություն է ունեցել Նելսոն Մանդելայի հուղարկավորությանը։ Հուղարկավորման արարողությունը առավել մթագնեց վատ լուրով՝ անհայտ անձինք թալանել էին Տուտուի տունը, երբ հուղարկավորության ժամանակ ելույթ էր ունենում նա[27]։ Գողերն այդ տարում մտան Տուտուի տուն ևս մեկ անգամ՝ օգոստոսին․ մինչ արքեպիսկոպոսը քնած էր, նրանք գողացան կենցաղային պարագաներ[28]։

Պարգևներ

  • Նոբելյան մրցանակ (1984) — «ապարտեիդի դեմ պայքարում քաջության և հերոսության համար»
  • Թեմփլթոնի մրցանակ (2013)

Ներկայացումներ կինոնկարներում և լրատվամիջոցներում

  • The Late Late Show with Craig Ferguson
  • Fierce Light documentary by Velcrow Ripper (2008)
  • Iconoclasts Desmond Tutu and Richard Branson (2008)
  • I Am Because We Are (2008)
  • For the Bible Tells Me So (2007)
  • Virgin Radio (2007) —
  • The Foolishness of God: Desmond Tutu and Forgiveness (2007) (post-production)
  • Our Story Our Voice (2007)
  • 2006 Trumpet Awards (2006)
  • Nobelity DVD (2006)
  • De skrev historie (2005)
  • The Shot That Shook the World (2005)
  • The Peace! DVD (2005)
  • The Charlie Rose Show (2005)
  • Out of Africa: Heroes and Icons (2005)
  • Big Ideas That Changed the World (2005)
  • Breakfast with Frost (2004—2005)
  • Tavis Smiley (2005)
  • The South Bank Show (2005)
  • Wall Street: A Wondering Trip (2004)
  • The Daily Show (2004)
  • Bonhoeffer (2003)
  • Long Night’s Journey Into Day (2000)
  • Epidemic Africa (1999)
  • Cape Divided (1999)
  • A Force More Powerful (1999)

Ծանոթագրություններ

  1. ↑ 1,0 1,1 Encyclopædia Britannica
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Dictionary of African Biography / E. K. Akyeampong, Henry Louis Gates, Jr. — NYC: OUP, 2012.
  3. ↑ 3,0 3,1 filmportal.de — 2005.
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 South Africa's Archbishop Desmond Tutu dies at 90 — BBC, 2021.
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 Nobel Prize-winning anti-apartheid hero Desmond Tutu dies aged 90 — 2021.
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 https://www.elmundo.es/internacional/2021/12/26/61c813dbfc6c83a27b8b45bc.html
  7. ↑ https://www.parismatch.com/Actu/International/Afrique-du-Sud-le-cercueil-de-Desmond-Tutu-dans-la-cathedrale-du-Cap-1778756
  8. ↑ http://www.nobelprize.org/nobel_prizes/peace/laureates/1984/
  9. ↑ https://www.nobelprize.org/nobel_prizes/about/amounts/
  10. ↑ http://web.gencat.cat/ca/generalitat/premis/pic/
  11. ↑ https://sydneypeacefoundation.org.au/sydney-peace-prize/page/2/
  12. ↑ Archbishop Desmond Tutu — Harvard Foundation.
  13. ↑ Desmond Mpilo Tutu — University of Vienna.
  14. ↑ Chira S. D. Schmidt, Friedman, Cousteau, 8 Others Receive Honoraries at Commencement(անգլերեն) // The Harvard Crimson — (untranslated): 1979.
  15. ↑ Ibarretxe afirma que es necesaria la ayuda y el apoyo internacional para resolver el conflicto vasco — Basque Government, 2008.
  16. ↑ Tutu Desmond — AAS.
  17. ↑ https://www.parlament.cat/document/altres-publicacions/47214.pdf
  18. ↑ Honorary Degrees — University of Portland.
  19. ↑ Order of Jamaica (OJ) — Jamaica Information Service.
  20. ↑ Grange recalls Tutu's visit to Jamaica in 1986 // The Jamaica Observer — 2021.
  21. ↑ Desmond Tutu awarded a rare UW honorary degree — 2002.
  22. ↑ https://www.legifrance.gouv.fr/jorf/id/JORFTEXT000000870841
  23. ↑ https://www.lemonde.fr/archives/article/1988/08/02/afrique-du-sud-mgr-desmond-tutu-docteur-honoris-causa-de-l-universite-de-strasbourg_4087237_1819218.html
  24. ↑ Desmond Tutu. — Awareness Publishing, 2003-01-01. — 34 с. — ISBN 9781919910772
  25. ↑ Steven Gish Desmond Tutu: A Biography. — Greenwood Publishing Group, 2004-01-01. — 206 с. — ISBN 9780313328602
  26. ↑ 26,0 26,1 Lenta.ru: Мир: Архиепископ Десмонд Туту ушел на покой
  27. ↑ Lenta.ru: Мир: Преступность: Дом друга Манделы обокрали во время его траурной речи
  28. ↑ Lenta.ru: Мир: Преступность: В ЮАР обокрали дом нобелевского лауреата

Արտաքին հղումներ

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Դեսմոնդ Տուտու» հոդվածին։
 ⛭ 
  Թեմատիկ կայքեր
Բառարաններ և հանրագիտարաններ