Չաու-չաու

Չաու-չաու
Տեսակ	շան ցեղատեսակ
Այլ անուններ	Չաու, Չաուդեն, 鬆獅犬
Բնաշխարհ	Չինաստան
Առանձնահատկություններ
Զանգված արու	25֊32 կգ
Զանգված էգ	20֊27 կգ
Հասակ	43֊51 սմ
Մորթի	Հաստ և կոպիտ
Գույն	Կարմիր (բաց ոսկեգույն, որը տալիս է կարմրադարչնագույնին) Դարչնագույն Սև Կրեմագույն Կապույտ
Կյանքի տևողություն	9-15 տարի
Կյանքի տևողություն	9-15 տարի
Դասակարգում և տեսականմուշ
Շուն (Canis lupus familiaris)

Չաու-չաու կամ Չաու, (անգլ.՝ chow-chow, չինարեն հեշտ. 鬆獅犬 , պալլ.: Սունշի Ցուան, շուն - փամփլիկ առյուծ պահակային շուն է, լավ ուղեկից և ամենահին ցեղատեսակներից մեկը։

Չաուները պատկանում են շպիցերի խմբին, սակայն կա վարկած, որ նրանք ունեն տիբեթյան դոգի (մաստիֆի) ծագում։

Իր գոյության տարբեր ժամանակաշրջաններում ցեղատեսակն անվանվել է տարբեր ձևերով՝ տիբեթյան մաստիֆ, թաթարական շուն, բարբարոսների շուն, սակայն արդեն հարյուրամյակ է, ինչ նկարնք կոչվում են չաու-չաու։ Կան «չաու-չաուների» ծագման մի քանի վարկածներ՝ նավի վրա գտնվող բեռների փոխադրման տեղի անվանումից՝ «չաու-չաու» մինչև «ուտելի» բառի ժարգոնային ձևց՝ «չաու»։ Սակայն դրանցից միայն երկուսն են ճիշտ։ Մեկում չաու-չաուն իր անունը ստացել է «չու» կոչվող հինավուրց շնից, իսկ մյուսում, ցեղատեսակին իր անվանումը տվել են անգլիացի վաճառականները, ովքեր վաճառում էին արևելյան համեմունքներ և Անգլիայում ապրող բոլոր չինացիներին անվանում էին չաու և չինկ։

Չաու-չաուն համարվում է շան ամենահին ցեղատեսակներից մեկը, և ԴՆԹ֊ի թեստերը հաստատում են դա^[1]։ Հետազոտությունները ցույց են տալիս, որ այն համարվում է ամենահին պրիմիտիվ շներից մեկը, որն էվոլյուցիայի է ենթարկված գայլից և ծագելէ Հյուսիսային Չինասատանում և Մոնղոլիայում։ Չաու-չաուն օգտագործվում է որսի մեջ, ինչպես նաև որպես պահակ։

Չինաստանում չաու-չաուն հայտնի է արդեն ավելի քան երկու հազար տարի։

Մաքրարյուն չաու-չաուները պահպանվում էին բուդդայական մենաստաններում, որտեղ զբաղվում էին նրանց բազմացումով և ունեին շների հատուկ մատյան։ Արյան թարմացումները տեղի էին ունենում բազմացնողների փոխանակության միջոցով՝ մենաստանների միջև։

Չաու-չաուի առաջին նկարագրությունը բերվել է Եվրոպայից՝ իտալացի ճանապարհորդ Մարկո Պոլոյի կողմից, որը երկար ապրել է Տիբեթում։ Չինաստանն արտաքին աշխարհից փակ լինելու պատճառով, հաջորդ անգամ չաու-չաուի մասին հաջորդ տեղեկությունները Եվրոպա են հասնում միայն 1785 թվականին՝ Գիլբերթ Ուայթի գրքից։

Անգլիայում առաջին չաու-չաուները հայտնվեցին 1830֊ական թվականներին։ Այն ժամանակ նրանց վրա ուշադրություն էին դարձնում անգլիացի շնաբույծները, որոնք զբաղվում էին այդ ցեղատեսակի լավացմամբ։ Հպարտ և արքայական չաու-չաուն, որը մենք տեսնում ենք այսօր, չի համապատասխանում հինավուրց չինականին։

Տվյալ պահին ցեղատեսակը համարվում է դեկորատիվ, սակայն իր «հին աշխատանքից» լավ է գլուխ հանում։

Ըստ հետազոտությունների, որը կատարվել է Բրիտանական Կոլումբիայի հալամսարանի գիտնականների կողմից՝ Սթենլի Քորենի գլխավորությամբ, չաու-չաուն ունի սովորելու ընկալման ամենացածր աստիճանը (80 ցեղատեսակից 77֊րդն է)։