Հաննահ Արէնտդ

Հաննահ Արէնտդ
անգլերէն՝ Hannah Arendt
Ծննդեան անուն գերմաներէն՝ Johanna Arendt
Ծնած է 14 Հոկտեմբեր 1906(1906-10-14)[1][2][3][…]
Ծննդավայր Lindener Marktplatz 2, Hannover, Պրուսիոյ թագաւորութիւն, Գերմանական Կայսրութիւն[4]
Linden[5]
Մահացած է 4 Դեկտեմբեր 1975(1975-12-04)[1][3][6][…] (69 տարեկանին)
Մահուան վայր Վերին Վեսթ Սայդ, Նիւ Եորք[7][8][9][…]
Նիւ Եորք, Նիւ Եորք, Ամերիկայի Միացեալ Նահանգներ[5]
Քաղաքացիութիւն  Գերմանիա[5]
 Ամերիկայի Միացեալ Նահանգներ[10][11]
 Ֆրանսա[5]
Մայրենի լեզու գերմաներէն
Կրօնք Յուդայականութիւն[12]
Ուսումնավայր Հայտելպըրկի Համալսարան
Ֆրայբուրգի համալսարան?
Մարբուրգի համալսարան?
Ազդուած է Էդմունդ Հուսերլ?[13], Կառլ Յասպերս?[13], Մարտին Հայդեգեր?, Էդմոնդ Բերկ?, Ժիլպերթ Քէյթ Չեսթըրթըն, Շառլ Լուի Մոնտեսքյո?, Ալեքսիս դը Տոկվիլ?, Բենիամին Վալտեր?, Հանս Ջոնաս?, Յիսուս, Իոհան Դունս Սկոտ?, Նիքոլօ Մաքիաւէլլի, Պղատոն, Կարլ Մարքս?, Սոկրատ, Ֆրանց Քաֆքա, Օգոստինոս Երանելի?, Կարլ Շմիդտ?, Պողոս առաքյալ?, Իմանուիլ Կանտ?, Արիստոտէլ եւ Սյորեն Կիերկեգոր?
Երկեր/Գլխաւոր գործ The Origins of Totalitarianism?[14][15], The Human Condition?[14][15], Այքմանը Երուսաղեմում?[14], Հեղափոխության մասին?[14], Rahel Varnhagen? եւ Natality?
Մասնագիտութիւն փիլիսոփայ, պատմաբան, գրագէտ, քաղաքագէտ, ակնարկագիր, համալսարանի դասախօս, ընկերաբան, քաղաքական տեսաբան, հեղինակ
Աշխատավայր Փրինսթընի Համալսարան
Նորթուեթըրն Համալսարան
Ուեսլեական համալսարան?
Քալիֆորնիոյ Համալսարան, Պըրքլի
Շիքակոյի համալսարան
Եէյլի համալսարան
Քոլումպիա Համալսարան
The New Yorker?[16]
Պրուքլինի Քոլէճ
Անդամութիւն Արուեստի եւ գրականութեան ամերիկեան ակադեմիա, Լեզուի եւ Բանաստեղծութեան Գերմանիոյ կաճառ եւ Արուեստներու եւ գիտութիւններու ամերիկեան կաճառ
Ամուսին Գյունտեր Արենդտ?[5] եւ Հայնրիխ Բլյուխեր?[5]
Ստորագրութիւն

Ճոհանա «Հաննա» Արէնտթ[17] (անգլերէն՝ Johanna "Hannah" Arendt,[18] 14 Հոկտեմբեր, 1906 – 4 Դեկտեմբեր, 1975), գերմանացի եւ հրեայ-ամերիկացի քաղաքագէտ-տեսաբան։ Կոչուած է նաեւ փիլիսոփայ, սակայն չէ ընդունած այդ տիտղոսը[19][20]: Եւրոպայէն փախուստ տուած է Հոլոքոսթին պատճառաւ, դառնալով Ամերիկացի եւ ստանալով Ամերիկեան հպատակութիւն: Իր փիլիսոփայական գործը կը կեդրոնանայ ընկերաբանութեան վրայ, ինչպէս նաեւ ժողովրդապետութեան, իշխանութեան եւ ամբողջատիրականութեան։

Ըստ Արենտթի, ամբողջատիրութիւնը կը սկսի նախ գաղութատիրութեամբ պետականութիւն մը քանդելով, ապա ենթակայ անհատներուն ինքնութեան փոփոխութեամբ քաղաքացիութիւնէ դէպի էթնիկ պատկանելիութիւն։ Արէնտթ իր գործերուն մէջ կը կեդրոնանայ անհատ մարդ արարածին վրայ եւ կ՚ուսումնասիրէ անոր յարաբերութիւնը իշխանական համակարգերուն հետ։ Օրինակ՝ ինչպէ՞ս կրնան համակարգի մը մէջ անհատները դառնալ սպառելի, այսինքն ենթակայ դիւրաւ եւ առանց օրէնքի սպաննուելու կամ աքսորուելու, եւայլն։ Այլ կարեւոր միտք մը, որ Արէնտթ ուսումնասիրած է, թէ ինչպէս հասարակ մարդիկ կրնան դառնալ լայնատարած չարիքին մեղսակից։ Այս եւ այլ տեսութիւններով, Արէնտթ բոլոր քաղաքական եւ ընկերային գործընթացներուն - ազատական յեղափոխութիւններէն մինչեւ ցեղասպանութիւններ - կեդրոնը կը դնէ մարդ արարածը։[21]

Արէնտթի միտքերը եւ մօտեցումները մեծ ազդեցութիւն ունեցած են թէ տեսական քաղաքագիտութեան եւ թէ քաղաքական գործընթացներու վրայ։[22]

Ծանօթագրութիւններ

  1. ↑ 1,0 1,1 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr: open data platform — 2011.
  2. ↑ FemBio տվյալների շտեմարան
  3. ↑ 3,0 3,1 Բրոքհաուզի հանրագիտարան
  4. ↑ https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Lindener_Marktplatz_2,_Ecke_Falkenstraße,_Hannover-Linden-Mitte,_Stadttafel_Nummer_129_Hannah-Arendt-Haus,_am_14._Okober_1906_Geburtshaus_der_deutsch-jüdischen_Historikerin_und_politischen_Philosophin.jpg
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 5,5 Գերմանիայի ազգային գրադարանի կատալոգ
  6. ↑ Gran Enciclopèdia Catalana — Grup Enciclopèdia, 1968.
  7. ↑ http://muse.jhu.edu/journals/public_culture/v015/15.1mbembe.html
  8. ↑ http://www.tandfonline.com/doi/pdf/10.1080/13569310701285016
  9. ↑ http://www.nytimes.com/1975/12/06/archives/hannah-arendt-political-scientist-dead.html
  10. ↑ http://www.nytimes.com/1982/04/25/books/a-woman-of-this-century.html
  11. ↑ LIBRIS — 2013.
  12. ↑ https://hac.bard.edu/amor-mundi/is-hannah-arendt-a-jewish-thinker-2013-04-12
  13. ↑ 13,0 13,1 Collinson D. Biographical Dictionary of Twentieth-Century Philosophers — 1996. — ISBN 978-0-415-06043-1
  14. ↑ 14,0 14,1 14,2 14,3 Utter G. H. Arendt, Hannah // American Political Scientists: A Dictionary — 2 — Greenwood Publishing Group, 2002. — P. 10–11. — ISBN 978-0-313-31957-0
  15. ↑ 15,0 15,1 Oguma E. https://www.nikkei.com/article/DGKKZO65534060Y2A021C2MY5000/
  16. ↑ The New Yorker / խմբ. (not translated to en-us) — New York City: (untranslated), 1925. — ISSN 0028-792X; 2163-3827
  17. ↑ Kelsey Wood (Pulaski Technical College)։ «Hannah Arendt bio at Literary Encyclopedia»։ Litencyc.com։ արտագրուած է՝ 24 September 2012 
  18. ↑ "Arendt". Random House Webster's Unabridged Dictionary.
  19. ↑ Wayne Allen, "Hannah Arendt: Existential Phenomenology and Political Freedom", Philosophy & Social Criticism, July 1982, 9(2), pp. 170–190.
  20. ↑ Patricia Bowen-Moore, Hannah Arendt’s Philosophy of Natality, Springer, 1989, p. 119; Julia Kristeva, Hannah Arendt: Life Is a Narrative, University of Toronto Press, 2001, p. 48.
  21. ↑ The concise Oxford dictionary of politics.։ McLean, Iain., McMillan, Alistair. (2nd ed., New ed. հրտրկթն․)։ Oxford: Oxford University Press։ 2003։ ISBN 0-19-280276-3։ OCLC 52324578 
  22. ↑ «Arendt, Hannah | Internet Encyclopedia of Philosophy»։ www.iep.utm.edu։ արտագրուած է՝ 2020-05-21