Þjóðarbrot
Þjóðarbrot er samfélagslega skilgreindur hópur fólks sem hefur sameiginlegt ætterni eða samfélagslegan, menningarlegan eða þjóðlegan bakgrunn. Meðlimir í þjóðarbroti eiga oft sameiginlegan menningararf, hefðir, sögu, ættjörð, tungumál eða mállýsku, trúarbrögð, matreiðslu, búning og listarhefðir, svo dæmi séu nefnd.
Stærstu þjóðarbrotin (það stærsta er Hankinverjar) samanstanda af milljónum manna en til þeirra smæstu telja aðeins nokkrir tugir manna (svo sem margir frumbyggjahópar). Þjóðarbrot mega skiptast í smærri hópa svo sem ættflokka, sem geta þróast í aðskilin þjóðarbot með tíma ef þeir verða einangraðir frá móðurhópnum.
Greinarmunur er á þjóðarbroti og kynþætti, en hann getur verið umdeildur. Yfirleitt tengist skilgreining á þjóðarbroti menningarvitund ákveðins hóps og byggist á menningarlegum þáttum svo sem sameiginlegu tungumáli og hefðum. Hins vegar er kynþáttur líffræðilega skilgreint hugtak og byggist á þáttum svo sem DNA, beinabyggingu og húðarlit.
Frá sögulegu sjónarmiði hefur þjóðarbrot stundum tengst þjóðerni. Í Vesturlöndum þróuðust hugtökin „þjóð“ og „þjóðernisstefna“ á 17. öld við ris þjóðríkja. Undir nýlendustefnu vestrænna þjóða þróaðist hugtakið „þjóðarbrot“, þar sem hópar fólks frá sömu þjóð sem bjuggu í öðru ríki sameinuðust.
Fjölþjóðaríki myndast af einni af tveimur ástæðum: annaðhvort þegar ný landamæri eru teiknuð þvert yfir ættjörð ýmissa þjóða, eða vegna þjóðflutninga eftir stofnun ríkis. Dæmi um fjölþjóðaríki af öðru tagi er víða að finna í Afríku, þar sem ríki sem voru stofnuð við afnýlendun með handahófskenndum landamærum, en líka í Evrópu (t.d. Belgíu og Bretland). Meðal dæma um lönd af hinu taginu eru Þýskaland og Holland, sem voru meira eða minna einsleit þegar þau voru mynduð, en urðu fyrir töluverðum fólksflutningum á seinni hluta 20. aldar.
Tengt efni
- Fjölmenning
- Fólk
- Kynþáttur
- Listi yfir þjóðarbrot
- Listi yfir ríkislaus þjóðarbrot
- Listi yfir frumbyggjahópa
- Minnihlutahópur
- Ríkislaus þjóð
- Þjóð
- Þjóðernishreinsanir
- Þjóðhverfur hugsunarháttur
- Ætterni
- Ættfræði
