Barentshaf
Barentshaf er hafsvæði í Norður-Íshafi norðan Noregs og Rússlands og skiptist á milli norsku og rússnesku landhelginnar. Hafið dregur nafn sitt af hollenska skipstjóranum Willem Barentsz.
Landgrunnið er nokkuð grunnt, meðaldýpið er 230 metrar, það er mikilvægur staður bæði fyrir veiðar. Barentshaf markast við Kólaskaga (Rússlandi) til suðurs, Noregshafs til vesturs, Svalbarða í norðvestri, Frans Jósefslandi í norðri og Novaya Zemelya í austri. Það eru eyjar Novaya Zemelya sem skilja Barentshaf frá Karahafi.[1]
Hafsbotn og hafstraumar
Barentshaf verður til fyrir tilstillan tveggja stórra jarðflekaárekstra. Botninn er þakinn sandi og seti, set er berggrunnur sem hefur rofnað og brotnað upp vegna áhrifa rofafla, til dæmis sjávarbrims. Á grynningum á suðlægum svæðum er mikill botnþörungagróður. Stærsti hluti strandlengjunnar eru grjót og steinar.
Norður-Atlantshafsstraumurinn er sá hluti Golfstraumsins sem rennur í norðausturátt frá Nýfundnalandi og flytur hlýjan sjó til Norður- og Vestur-Evrópu, sá hluti hans sem fer til Noregs er kallaður Noregsstraumurinn.
Noregsstraumurinn er hlýr afstraumur sem flæðir norður með Atlantshafsströnd Noregs á 50 til 100 m dýpi. Þaðan ber hann með sér tiltölulega hlýjan sjó inn í Barentshaf. Hita- og seltustig hans er breytilegt eftir árstímum og drifkraftur hans er bæði vegna þessarar munar og vinda. Straumurinn hefur mikil áhrif á veðurfar í Noregi og dregur úr ísmyndun í Barentshafi.
Hiti strumsins tapast að einhverju leiti við blöndun við kaldari sjó og þrátt fyrir mikla seltu myndast ís á veturna en íslagið er þunnt og ísjakar sitja ekki lengi við. Á sumrin hopar ísbrúnin langt til norðurs.
Landfræði
Suðurhluti Barentshafs, þar með talið hafnirnar í Murmansk (Rússlandi) og Vardö (Noregi) eru lausar við ís allan ársins hring fyrir tilstillan Norður-Atlantshafsstraumsins. í september er Barentshafið allt meira og minna laust við ís. Allt fram til 1930-1940 náði finnsk landhelgi til Barentshafs, þá var Petsamo í Finnlandi eina íslausa höfnin yfir vetrartímann.
Það eru þrír megin vatnsmassar í Barentshafi: Heitt og salt Atlantshaf (hitastig >3°C, selta >35) sem berst með Norður-Atlantshafsstraumnum, kalt heimskautavatn (hitastig <0°C, selta <35) frá norðri og hlýtt en ekki mjög salt grunnsævi (hitastig >3°C, selta <34,7)[1]
Lífríki og fiskveiðar
Vegna Norður-Atlantshafsstraumsins er mikið framleiðni í Barentshaf miðað við önnur höf við svipaða breiddargráðu. Vorblómi plöntusvifs byrjar nokkuð snemma nálægt ísbrúninni, þar sem ferskvatnið frá ísnum myndar stöðugt vatnslag við yfirborð sjávar. Dýrasvif nærist á plöntusvifinu sem og hryggleysingjar, rækjur, krabbadýr, samlokur og svampar sem stærri fiskar nærast síðan á til dæmis þorskur, síld, lax, skarkoli og steinbítur. Einnig önnur sjávardýr eins og selir, hvalir, ísbirnir og heimskautarefur og sjófuglar.[2]
Fiskveiðar í Barentshafi hafa mikla þýðingu fyrir bæði Noreg og Rússland og þá aðallega þorskveiðar.[1]
Fá önnur hafsvæði geta státað af eins miklum fjölda sjófugla en að minnsta kosti 20 milljónir hafa búsetu í Barentshafi að sumarlagi. Þeir eru af yfir 40 mismunandi tegundum. Þessi gríðarlegi auður fugla er tilkomin vegna þess að þeir hafa nægan mat að finna í formi fisks og svifs. Stór hluti af fisknum í Barentshafi barst sem egg eða seiði með hafstraumum frá suðlægari hrygningarsvæðum. Barentshaf er algjörlega háð þessu framboði til að viðhalda framleiðni sinni.[3]
Norska ríkisstjórnin styður með markvissum hætti við rannsóknir á lífríkinu í sjónum. Tromsö og norðursvæði Noregs gegna þar lykilhlutverki vegna greiðs aðgangs að sjávarlífverum á norðurslóðum og samstarfi við sjávarútveginn.[1]
Heimildir
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 „Barents Sea“, Wikipedia (enska), 3. september 2019, sótt 29. september 2019
- ↑ „Barents Sea | sea, Arctic Ocean“. Encyclopedia Britannica (enska). Sótt 30. september 2019.
- ↑ „The Barents Sea“. www.arcticsystem.no. Afrit af upprunalegu geymt þann 4. febrúar 2020. Sótt 30. september 2019.