ბერთა — ქართული მონასტერი ისტორიულ საქართველოში, კლარჯეთში (ახლანდელი თურქეთის ტერიტორია). მონასტერი დაარსდა VIII-IX საუკუნეებში, გრიგოლ ხანძთელის მოღვაწეობის დროს. აქ შემოქჩენილი მონუმენტური ნაგებობის ნაშთი სავარაუდოს ხდის, რომ ბერთაში სასწავლებელი არსებობდა. ცნობილია ბერთის ორი ოთხთავი. ერთი (X ს.) დაცულია აშშ-ში, ქ. ნიუ-ტონში, მეორე (XII ს.), რომელიც ბეშქენ ოპიზარს ოქროჭედურ ყდაში ჩაუსვამს, — თბილისში (ხელნაწერთა ინსტიტუტი, Q — 906). ბერთაში მოღვაწეობდა ცნობილი ქართველი მწიგნობარი ზეკეპე ბერთელი (X ს.). კლარჯეთის დაპყრობის შემდეგ ოსმალებმა ბერთის მონასტერი გაძარცვეს და მეჩეთად გადააკეთეს.
ახალშენის ეკლესია · ალის წმინდა გიორგის მონასტერი · ბებერექის ეკლესია · ბერგის ეკლესია · ჯიჯორის ეკლესია · ჯოჯორთის ეკლესია · ჩაისის ეკლესია · ჩამარდოს ეკლესია · ჩიხირეთის ეკლესია · დადაშენის ეკლესია · ოთხსაყდარის ეკლესია · ოთხსაყდარის ორაფსიდიანი ეკლესია · ერუშეთის ეკლესია · გოგიუბის ეკლესია · ღვიმეს ეკლესია · ხეოსმანის ეკლესია · ხევის ეკლესია · ხოშურეთის ეკლესია · ხუნამისის ეკლესია · კალაჯუკის ეკლესია · კოდიწყაროს ეკლესია · კოტასის ეკლესია · მერეს ეკლესია · მერედისის ეკლესია · მგელციხეს ეკლესია · მგლივანის ეკლესია · მურიანის ეკლესია · მუზარეთის ეკლესია · ოკამის ეკლესია · პეტობანის ეკლესია · საკირის ეკლესია · სამწუბის ეკლესია · სკარების ეკლესია · შუაწყლის ეკლესია · თაგურეთის ეკლესია · ტატალეთის ეკლესია · თეთრციხის ეკლესია · თურქაშენის ეკლესია · ჯავახეთის წყაროსთავი · წყაროსთავის მცირე ეკლესია · წურწყაბის ეკლესია · ურის ეკლესია · ურთის ეკლესია · ურუმის ეკლესია · ვაშლობის ეკლესია · ველის ციხის ეკლესია · ზეგანის ეკლესია
ახალდაბის ეკლესია · ახიზის საკათედრო ტაძარი · ახიზის დასავლეთის ეკლესია · ახიზის სამხრეთის ეკლესია · ახოთის ეკლესია · აკრიის ეკლესია · ანჩის მონასტერი · არტანუჯის ეკლესია · ზემო ხერსის ეკლესია · ბაგინის ეკლესია · ბალვანის მონასტერი · ბაძგირეთის ეკლესია · ბერთა · ჯმერკის მონასტერი · ჯუღოს ეკლესია · ჯვარების ეკლესია · ჭალის ეკლესია · დაბის მონასტერი · დაბაკეთილის ეკლესია · დოლისყანა · დასამობის ეკლესია · ეფლერის ეკლესია · ერკინისის ეკლესია · ესბეკის კომპლექსი · გასადინარის მონასტერი · გელაშენის ეკლესია · გორაშეთის ეკლესია · გუნათლეს მონასტერი · ჰამზეთის ეკლესია · ხანძთა · ხერთვისის მონასტერი · ხევწვრილის ეკლესია · ხოზაბირის ეკლესია · ირსის ეკლესია · ადაქალეს ქართული ეკლესია · იშხანი · კარსნიის ეკლესია · კავკასიძეების ციხის ეკლესია · კინცხურეთის ეკლესია · კისკიმის ეკლესია · კისკიმის სამლოცველო · კოკოშაურის ეკლესია · კოძირის ეკლესია · კოპაძეების ეკლესია · კორიდეთის ეკლესია · კოძირის ეკლესია · კოძირის სამლოცველო · ლონგოთხევის ეკლესია · მამაწმინდის ეკლესია · მერეს მონასტერი · მერიის ეკლესია · მონასტრის ეკლესია · მუქერის ეკლესია · ნიგალის ეკლესია · ნიხახის ეკლესია · ნუკას საყდარი · ოქრობაგეთის ეკლესია · ოპიზა · ოთხთა ეკლესია · პარეხი · პარხალი · საბაურის ეკლესია · სამწყაროს ზედა ეკლესია · სამწყაროს ქვედა ეკლესია · სათლეს ეკლესია · სინკოთის ეკლესია · სუაგარის ეკლესია · სუხბეჩის ეკლესია · სვეტის ეკლესია · სვირევანის ეკლესია · შაგორის ეკლესია · შატბერდი · შავმთის ეკლესია · შინდობის ეკლესია · ტანძოთის ეკლესია · თავზეთის ეკლესია · ტბეთის მონასტერი · თიქმანეთის ეკლესია · ციხიის ეკლესია · ციხისძირის ეკლესია · კლარჯეთის წყაროსთავი · წეფთის ციხის ეკლესია · წინობნის ეკლესია · ენირაბათი
აგარაკის მონასტერი · ბანა · ბარდისის ეკლესია · ბობისგერის ეკლესია · ჭალის ეკლესია · ჩამხუსის ეკლესია · ჩარნესის ეკლესია · ექექი · ხახული · ხოშვანის ეკლესია · ისის ეკლესია · კალკოსის ეკლესია · კიაღმის ალთი · ქარაფის ეკლესია · ქარგლუხის დიდი ეკლესია · ქარგლუხის პატარა ეკლესია · პატარა ვანქის ეკლესია · ქარცხის კარის ეკლესია · ლექსორის ეკლესია · ლექსორის მონასტერი · მასკურის ეკლესია · მერენისის ეკლესია · მიტენდიერის მღვიმეები · ოდეკის ეკლესია · ოდეკის ციხის ეკლესია · ოლთისის ეკლესია · ორჯოხის ეკლესია · ორჯოხის ჩრდილოეთი ეკლესია · ოშკი · ფანჯურეთის ეკლესია · ფარნაკის ეკლესია · პერტუსის ეკლესია · სანანესის ეკლესია · სიხჩეკის ეკლესია · სოხთოროთის ეკლესია · თორთომის ციხის ეკლესია