მაქს პლანკი

მაქს პლანკი
გერმ. Max Planck[1]
დაბ. თარიღი	23 აპრილი, 1858(1858-04-23)[2] [3] [4] [5] [6] [7] [8] [9] [10] [11] [12] [13] [14] [15] [16] [17]
დაბ. ადგილი	კილი, ჰოლშტაინის საჰერცოგო, გერმანიის კავშირი[1] [12] [17]
გარდ. თარიღი	4 ოქტომბერი, 1947(1947-10-04)[2] [3] [4] [5] [6] [7] [18] [8] [9] [10] [11] [12] [13] [16] [17] (89 წლის)
გარდ. ადგილი	გეტინგენი[1] [12] [17]
დასაფლავებულია	გიოტინგენის სასაფლაო[19] [17]
მოქალაქეობა	გერმანიის იმპერია
საქმიანობა	ფიზიკოს-თეორეტიკოსი, უნივერსიტეტის პროფესორი, ფიზიკოსი[14] და ფილოსოფოსი[20]
მუშაობის ადგილი	ლუდვიგ მაქსიმილიანის მიუნხენის უნივერსიტეტი, კილის უნივერსიტეტი, ფრიდრიხ ვილჰელმის უნივერსიტეტი და ჰუმბოლდტის უნივერსიტეტი
ალმა-მატერი	ლუდვიგ მაქსიმილიანის მიუნხენის უნივერსიტეტი, Maximiliansgymnasium München და ფრიდრიხ ვილჰელმის უნივერსიტეტი
განთქმული მოსწავლეები	მაქს აბრაჰამი, ვალტერ ბოთე, გუსტავ ლუდვიგ ჰერცი, მაქს ფონ ლაუე, ვალტერ მეისნერი, მორიც შლიკი და ვალტერ შოტკი
მეუღლე	მარი მერკი[17] [21]
მამა	ვილჰელმ ფონ პლანკი[1] [17]
შვილ(ებ)ი	ერვინ პლანკი[1] , Karl Planck[17] და Hermann Planck[17]
ჯილდოები	ნობელის პრემია ფიზიკაში[22] [23] , Adlerschild des Deutschen Reiches, მაქს პლანკის მედალი, გოეთეს პრემია, კოპლის მედალი[24] , ორდენი ხელოვნებისა და მეცნიერების სფეროებში შეტანილი წვლილისათვის, ლორენცის მედალი, ჰარნაკის მედალი, ჰელმჰოლცის მედალი, ბავარიის მაქსიმიალიანის ორდენი სამეცნიერო და სახელოვნებო მიღწევებისათვის, ლიბიხის მედალი[25] , ფრანკლინის მედალი, ათენის უნივერსიტეტის საპატიო დოქტორი, კემბრიჯის უნივერსიტეტის საპატიო დოქტორი, გლაზგოს უნივერსიტეტის საპატიო დოქტორი, ბერლინის ტექნიკური უნივერსიტეტის საპატიო დოქტორი, გატრის ლექცია[26] , Goethe Medal for Art and Science და სამეფო საზოგადოების უცხოელი წევრი[27]
ხელმოწერა
მაქს პლანკი ვიკისაწყობში

მაქს კარლ ერნსტ ლუდვიგ პლანკი (გერმ. Max Karl Ernst Ludwig Planck; დ. 23 აპრილი, 1858 — გ. 4 ოქტომბერი, 1947) — გერმანელი ფიზიკოსი. საყოველთაოდ მოიაზრება, როგორც კვანტური თეორიის დამფუძნებელი. ნობელის პრემიის ლაურეატი ფიზიკის დარგში (1918).^[28] პრუსიის მეცნიერებათა აკადემიისა და სხვადასხვა სამეცნიერო საზოგადოების და აკადემიის წევრი და, ამგვარად, როგორც მე-20 საუკუნის ერთ-ერთი უმნიშვნელოვანესი ფიზიკოსი.

პლანკის ნამუშევრები ეხება თერმოდინამიკას, თერმული გამოსხივების თეორიებს, კვანტურ თეორიებს, ფარდობითობის სპეციალურ თეორიებსა და ოპტიკას.

• Heilbron, J. L. (2000) The Dilemmas of an Upright Man: Max Planck and the Fortunes of German Science. Harvard University Press. ISBN 0-674-00439-6. 
• Medawar, Jean: Pyke, David (2012). Hitler's Gift: The True Story of the Scientists Expelled by the Nazi Regime. New York: Arcade Publishing. ISBN 978-1-61145-709-4. 

• შეგიძლიათ იხილოთ მედიაფაილები თემაზე „მაქს პლანკი“ ვიკისაწყობში.
• მაქს პლანკი — ნამუშევრები პროექტ „გუტენბერგზე“
• მაქს პლანკი — ნამუშევრები საიტზე Internet Archive
• მაქს პლანკი — ნამუშევრები საიტზე LibriVox (უფასო აუდიო წიგნები)

ხ • გ • რ ← 1918 წლის ნობელის პრემიის ლაურეატები → ფიზიოლოგია და მედიცინა პრემია არ გაცემულა ფიზიკა მაქს პლანკი (გერმანია) ქიმია ფრიც ჰაბერი (გერმანიის იმპერია) ლიტერატურა პრემია არ გაცემულა მშვიდობა პრემია არ გაცემულა ეკონომიკა გაიცემა 1969 წლიდან.

ხ • გ • რ ნობელის პრემიის ლაურეატები ფიზიკის დარგში 1901–1925 1901 ვილჰელმ რენტგენი 1902 ჰენდრიკ ლორენცი / პიტერ ზეემანი 1903 ანტუან ანრი ბეკერელი / პიერ კიური / მარი სკლოდოვსკა-კიური 1904 ჯონ უილიამ სტრეტი 1905 ფილიპ ლენარდი 1906 ჯოზეფ ჯონ თომსონი 1907 ალბერტ აბრაჰამ მაიკელსონი 1908 გაბრიელ ლიპმანი 1909 გულიელმო მარკონი / კარლ ბრაუნი 1910 იოჰანეს დიდერიკ ვან-დერ-ვაალსი 1911 ვილჰელმ ვინი 1912 ნილს დალენი 1913 ჰეიკე კამერლინგ-ონესი 1914 ბაქს ფონ ლაუე 1915 უილიამ ჰენრი ბრეგი / უილიამ ლორენს ბრეგი 1917 ჩარლზ ბარკლა 1918 მაქს პლანკი 1919 იოჰანეს შტარკი 1920 შარლ გიიომი 1921 ალბერტ აინშტაინი 1922 ნილს ბორი 1923 რობერტ მილიკენი 1924 მანე სიგბანი 1925 ჯეიმზ ფრანკი / გუსტავ ჰერცი 1926–1950 1926 ჟან ბატისტ პერენი 1927 ართურ კომპტონი / ჩარლზ ვილსონი 1928 ოუენ რიჩარდსონი 1929 ლუი დე ბროილი 1930 ჩანდრასექჰარა რამანი 1932 ვერნერ ჰაიზენბერგი 1933 ერვინ შრედინგერი / პოლ დირაკი 1935 ჯეიმზ ჩედუიკი 1936 ვიქტორ ჰესი / კარლ ანდერსონი 1937 კლინტონ დეივისონი / ჯორჯ ტომსონი 1938 ენრიკო ფერმი 1939 ერნესტ ლოურენსი 1943 ოტო შტერნი 1944 ისიდორ ისააკ რაბი 1945 ვოლფგანგ პაული 1946 პერსი ბრიჯმენი 1947 ედუარდ ეპლტონი 1948 პატრიკ მეინარდ ბლეკეტი 1949 ჰიდეკი იუკავა 1950 სესილ პაუელი 1951–1975 1951 ჯონ კოკროფტი / ერნესტ უოლტონი 1952 ფელიქს ბლოხი / ედუარდ პერსელი 1953 ფრიც ცერნიკე 1954 მაქს ბორნი / ვალთერ ბოთე 1955 უილის ლემი / პოლიკარპ კუში 1956 ჯონ ბარდინი / უოლტერ ბრატეინი / უილიამ შოკლი 1957 ძუნდაო ლი / იან ჯენ-ნინი 1958 პავლე ჩერენკოვი / ილია ფრანკი / იგორ ტამი 1959 ოუენ ჩემბერლენი / ემილიო სეგრე 1960 დონალდ გლეიზერი 1961 რობერტ ჰოფშტადტერი / რუდოლფ მესბაუერი 1962 ლევ ლანდაუ 1963 იუჯინ ვიგნერი / მარი გეპერტ-მაიერი / იოჰანეს ჰანს იენსენი 1964 ნიკოლოზ ბასოვი / ალექსანდრე პროხოროვი / ჩარლზ ტაუნზი 1965 რიჩარდ ფეინმანი / იულიუს შვინგერი / ტომონაგა სინიტირო 1966 ალფრედ კასტლერი 1967 ჰანს ბეთე 1968 ლუის ალვარესი 1969 მარი გელ-მანი 1970 ჰანეს ალფვენი / ლუი ეჟენ ნეელი 1971 დენის გაბორი 1972 ჯონ ბარდინი / ლეონ კუპერი / ჯონ შრიფერი 1973 ლეო ესაკი / აივარ ჯაიევერი / ბრაიან ჯოუზეფსონი 1974 მარტინ რაილიდა / ენტონი ჰიუიტი 1975 ოგე ბორი / ლეო რეიუოტერი / ბენ მოტელსონი 1976–2000 1976 ბერტონ პიხტერი / სემუილ ტინგი 1977 ფილიპ ანდერსონი / ნევილ მოტი / ჯონ ფლეკი 1978 პეტერ კაპიცა / არნო ალან პენზიასი / რობერტ უილსონი 1979 შელდონ ლი გლეშოუ / აბდუს სალამი / სტივენ ვაინბერგი 1980 ჯეიმზ კროუნი / ვალ პიტჩი 1981 ნიკოლას ბლუემბერგენი / ართურ ლეონარდ შავლოვი / კაი სიგბანი 1982 კენეტ უილსონი 1983 სუბრაჰმანიან ჩანდრასეხარი / უილიამ ფოულერი 1984 კარლო რუბია / სიმონ ვან დერ მეერი 1985 კლაუს ფონ კლიცინგი 1986 ერნსტ რუსკა / გერდ ბინინგი / ჰენრიხ რორერი 1987 იოჰან ბედნორცი / კარლ მიულერი 1988 ლეონ მაქს ლედერმანი / მელვინ შვარცი / ჯეკ სტეინბერგერი 1989 ნორმან ფოსტერ რამზეი / ჰანს ჯორჯ დეჰმელტი / ვოლფგანგ პაული (ფიზიკოსი) 1990 ჯერომ ფრიდმანი / ჰენრინუეი კენდალი / რიჩარდ ტეილორი 1991 პიერ ჟილ დე ჟენი 1992 ჟორჟ შარპაკი 1993 რასელ ალან ჰალსი / ჯოზეფ ჰუტონ ტეილორი უმცროსი 1994 ბერტრამ ბროკჰაუზი / კლიფორდ შალი 1995 მარტინ ლუის პერლი / ფრედერიკ რაინესი 1996 დევიდ მორის ლი / დაგლას ოშეროვი / რობერტ კოლმან რიჩარდსონი 1997 სტივენ ჩუ / კლოდ კოენ-ტანუჯი / უილიამ დანიელ ფილიპსი 1998 რობერტ ლაფლინი / ჰორსტ შტრემერი / დენიელ ცუი 1999 გერარდ’ტ ჰოოფტი / მარტინუს ბელტმანი 2000 ჟორეს ალფეროვი / ჰერბერტ კრიომერი / ჯეკ კილბი 2001–დღემდე 2001 ერიკ კორნელი / კარლ ვიმანი / ვოლფგანგ კეტერლე 2002 რაიმონდ დევისი უმცროსი / მასატოში კოშიბა / რიკარდო ჯაკონი 2003 ალექსეი აბრიკოსოვი / ვიტალი გინზბურგი / ენტონი ჯეიმს ლეგეტი 2004 დევიდ გროსი / დევიდ პულიტცერი / ფრენკ ვილჩეკი 2005 როი გლაუბერი / ჯონ ჰოლი / თეოდორ ჰენში 2006 ჯონ მაზერი / ჯორჯ სმუტი 2007 ალბერ ფერი / პეტერ გრიუნბერგი 2008 მაკოტო კობაიასი / ტოშიჰიდე მასკავა / იოიტირო ნამბუ 2009 ჩარლზ კუენ კაო / უილარდ ბოილი / ჯორჯ ელვუდ სმიტი 2010 ანდრე გეიმი / კონსტანტინ ნოვოსელოვი 2011 სოლ პერლმუტერი / ბრაიან შმიდტი / ადამ რისი 2012 სერჟ აროში / დევიდ უაინლენდი 2013 ფრანსუა ენგლერი / პიტერ ჰიგსი 2014 ისამუ აკასაკი / ჰიროში ამანო / შუჯი ნაკამურა 2015 ტაკააკი კაჯიტა / არტურ მაკდონალდი 2016 დევიდ ტაულესი / დანკან ჰოლდეინი / ჯონ კოსტერლიცი 2017 რეინერ ვაისი / კიპ თორნი / ბარი ბერიში 2018 ართურ ეშკინი / ჟერარ მურუ / დონა სტრიკლენდი 2019 ჯიმ პიბლზი / მიშელ მაიორი / დიდიე კელო 2020 როჯერ პენროუზი / რაინჰარდ გენცელი / ანდრეა გეზი 2021 სიუკურო მანაბე / კლაუს ჰასელმანი / ჯორჯო პარიზი 2022 სვანტე პააბო 2023 პიერ აგოსტინი / ფერენც კრაუსი / ანა ლ’უიე 2024 ჯონ ჰოპფილდი / ჯეფრი ჰინტონი