កីឡាអូឡាំពិក
កីឡាអូឡាំពិកគឺជាប្រភេទកីឡាអន្តរជាតិចំរុះដែលត្រូវបានបែងចែកជាពីរព្រឹត្តិការណ៍គឺ ព្រឹត្តិការណ៍កីឡាអូឡាំពិករដូវក្តៅ និងព្រឹត្តិការណ៍កីឡាអូឡាំពិករដូវរងារ។ ព្រឹតិ្តការណ៍ទាំងពីរនេះត្រូវបានប្រារព្ធឡើងជារៀងរាល់បួនឆ្នាំម្តង។ ព្រឹត្តិការណ៍កីឡាទាំង២នេះត្រូវបានប្រារព្ធធ្វើឡើងក្នុងឆ្នាំជាមួយគ្នារហូតដល់ឆ្នាំ ១៩៩២។ ប៉ុន្តែក្រោយមក ពួកវាក៏ត្រូវពន្លាតពីគ្នាចំនួន២ឆ្នាំ។ ដើមកំនើតកីឡាអូឡាំពិក (ភាសាក្រិច: Ολυμπιακοί Αγώνες; Olympiakoi Agones) ត្រូវបានកត់ត្រាទុកដំបូងក្នុងឆ្នាំ ៧៧៦មុនគ.ស ក្នុងទីក្រុងអូឡាំព្យ៉ានៃប្រទេសក្រិច ហើយត្រូវបានប្រារព្ធធ្វើឡើងរហូតដល់ឆ្នាំ៣៩៣នៃគ.ស។ ចំនាប់អារម្មណ៍អំពីការរស់ឡើងវិញនៃកីឡាអូឡាំពិក ត្រូវបានសរសេរដំបូងដោយកវីនិពន្ធកំនាព្យជនជាតិក្រិច និងជានិពន្ធនាយកកាសែត លោក Alexandros Soutsos ក្នុងកំនាព្យរបស់គាត់ដែលមានចំនងជើងថា "Dialogue of the Dead" ក្នុងឆ្នាំ១៨៣៣[១]។ លោក អេវ៉ង់ងហ្គេឡូស ហ្សាបប៉ា (Evangelos Zappas) គឺជាអ្នកឧបត្ថមគាំទ្រដំបូងចំពោះកីឡាអូឡាំពិកទំនើបក្នុងឆ្នាំ១៨៥៩។ គាត់បានចំនាយទៅលើការតុបតែងពហុកីឡាដ្ឋានប៉ាណាស្ស៊ីណៃកូ (Panathinaiko Stadium ) សំរាប់ការប្រកួតកីឡាអូឡាំពិកដែលបានប្រារព្ធធ្វើឡើងនៅទីនោះក្នុងឆ្នាំ១៨៧០ និងឆ្នាំ១៨៧៥ [២]។ ទាំងនេះត្រូវបានចុះផ្សាយក្នុងកាសែត និងបោះពុម្ពផ្សាយទូទាំងពិភពលោក ដោយរួមទាំងទស្សនាវដ្តីឈ្មោះ London Review ដែលបានសរសេររៀបរាប់អំពីកីឡាអូឡាំពិកនៃការផ្អាកបន្តការប្រារព្ធធ្វើអស់ជាច្រើនសតវត្សរ៍ ហើយត្រូវបានប្រារព្ធធ្វើឡើងវិញនាពេលថ្មីៗនេះ។
គណកម្មការកីឡាអូឡាំពិកអន្តរជាតិត្រូវបានបង្កើតឡើងក្នុងឆ្នាំ១៨៩៤ ដោយអ្នកដែលបានទទួលពាន់រង្វាន់ណូបែលជនជាតិបារាំង ជាអ្នកផ្តួចផ្តើមគំនិតបង្កើតគឺលោក ព្យែរ ហ្វេ្រឌី បារុន ដឺ គូប៊ែរតាំង (Pierre Frédy, Baron de Coubertin)។ គណកម្មការរៀបចំកីឡាអូពិកអន្តរជាតិបានរៀបចំកីឡាអូឡាំពិកលើកដំបូងនៅឆ្នាំ១៨៩៦ ដែលប្រារព្ធធ្វើនៅក្រុងអាតែន ប្រទេសក្រិច។ អ្នកចូលរួមក្នុងកីឡាអូឡាំពិកនេះបានកើនឡើង ដោយរាប់បញ្ចូលទាំងអត្តពលករស្ទើរតែគ្រប់ប្រទេសទូទាំងពិភពលោក។.
| Sukan Olimpik Musim Panas | Sukan Olimpik Musim Sejuk | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Tahun | Olimpiad ke- | Bandar Tuan Rumah | Negara | № | Bandar Tuan Rumah | Negara | |
| 1896 | I | Athens (1) | Yunani (1) | ||||
| 1900 | II | Paris (1) | Perancis (1) | ||||
| 1904 | III | St. Louis, Missouri(1) (1) | Amerika Syarikat (1) | ||||
| 1906 | Intercalated | Athens | Yunani | ||||
| 1908 | IV | London (1) | United Kingdom (1) | ||||
| 1912 | V | Stockholm (1) | Sweden (1) | ||||
| 1916 | VI (2) | Berlin | Empayar Jerman | ||||
| 1920 | VII | Antwerp (1) | Belgium (1) | ||||
| 1924 | VIII | Paris (2) | Perancis (2) | I | Chamonix (1) | Perancis (1) | |
| 1928 | IX | Amsterdam (1) | Belanda (1) | II | St Moritz (1) | Switzerland (1) | |
| 1932 | X | Los Angeles, California(1) | Amerika Syarikat (2) | III | Lake Placid, New York (1) | Amerika Syarikat (1) | |
| 1936 | XI | Berlin (1) | Jerman (1) | IV | Garmisch-Partenkirchen (1) | Jerman (1) | |
| 1940 | XII (3) | Tokyo→Helsinki | Jepun→
Finland | V (2) | Sapporo→St Moritz→Garmisch-Partenkirchen | Jepun→
Switzerland→ Jerman | |
| 1944 | XIII (3) | London | United Kingdom | V (3) | Cortina d'Ampezzo | Itali | |
| 1948 | XIV | London (2) | United Kingdom (2) | V | St Moritz (2) | Switzerland (2) | |
| 1952 | XV | Helsinki (1) | Finland (1) | VI | Oslo (1) | Norway (1) | |
| 1956 | XVI | Melbourne (1) +
Stockholm (2)(4) | Australia (1) +
Sweden (2) | VII | Cortina d'Ampezzo (1) | Itali (1) | |
| 1960 | XVII | Rome (1) | Itali (1) | VIII | Squaw Valley, California (1) | Amerika Syarikat (2) | |
| 1964 | XVIII | Tokyo (1) | Jepun (1) | IX | Innsbruck (1) | Austria (1) | |
| 1968 | XIX | Mexico City (1) | Mexico (1) | X | Grenoble (1) | Perancis (2) | |
| 1972 | XX | Munich (1) | Jerman Barat (2) | XI | Sapporo (1) | Jepun (1) | |
| 1976 | XXI | Montreal, Quebec (1) | Kanada (1) | XII | Innsbruck (2) | Austria (2) | |
| 1980 | XXII | Moscow (1) | Kesatuan Soviet (1) | XIII | Lake Placid, New York (2) | Amerika Syarikat (3) | |
| 1984 | XXIII | Los Angeles, California (2) | Amerika Syarikat (3) | XIV | Sarajevo (1) | Yugoslavia (1) | |
| 1988 | XXIV | Seoul (1) | Korea Selatan (1) | XV | Calgary, Alberta (1) | Kanada (1) | |
| 1992 | XXV | Barcelona (1) | Sepanyol (1) | XVI | Albertville (1) | Perancis (3) | |
| 1994 | XVII | Lillehammer (1) | Norway (2) | ||||
| 1996 | XXVI | Atlanta, Georgia (1) | Amerika Syarikat (4) | ||||
| 1998 | XVIII | Nagano (1) | Jepun (2) | ||||
| 2000 | XXVII | Sydney (1) | Australia (2) | ||||
| 2002 | XIX | Salt Lake City, Utah (1) | Amerika Syarikat (4) | ||||
| 2004 | XXVIII | Athens (2) | Yunani (2) | ||||
| 2006 | XX | Turin (Torino) (1) | Itali (2) | ||||
| 2008 | XXIX | Beijing (1) (5) | China (1) | ||||
| 2010 | XXI | Vancouver, British Columbia (1) | Kanada (2) | ||||
| 2012 | XXX | London (3) | United Kingdom (3) | ||||
| 2014 | XXII | Sochi (1) | Rusia (1) | ||||
| 2016 | XXXI | Rio de Janeiro (1) | Brazil (1) | ||||
| 2018 | XXIII | Pyeongchang (1) | Korea Selatan (1) | ||||
| 2021(6) | XXXII | Tokyo (2) | Jepun (2) | ||||
| 2022 | XXIV | Beijing (2) | China (2) | ||||
ទីក្រុងដែលបានទទួលធ្វើជាម្ចាស់ផ្ទះក្នុងការប្រកួតកីឡាអូឡាំពិក
គិតត្រឹមឆ្នាំ២០១០ កីឡាអូឡាំពិកត្រូវបានប្រារព្ធធ្វើឡើងនៅទីក្រុងចំនួន៤១ ក្នុងចំនោម២២ប្រទេស។ កីឡាអូឡាំពិករដូវក្តៅឆ្នាំ២០០៨ដែលនឹងមកដល់នាពេលឆាប់ៗនេះ គឺនឹងប្រារព្ធនៅទីក្រុងប៉េកាំង នៃសាធារណរដ្ឋប្រជាមិតចិន នៅថ្ងៃទី០៨ ខែសីហាឆ្នាំ២០០៨ ម៉ោង ០៨:០៨ល្ងាច (០៨/០៨/០៨, ០៨:០៨ ម៉ោងក្នុងប្រទេសចិន) នៅពហុកីឡាដ្ឋានជាតិប៉េកាំង។ ហើយកីឡាអូឡាំពិករដូវត្រជាក់ឆ្នាំ២០១០ នឹងធ្វើនៅទីក្រុងវង់គូវែរ ប្រទេសកាណាដា។
- សំគាល់៖ លេខក្នុងវង់ក្រចកនៅបន្ទាប់ពីឈ្មោះទីក្រុងឬប្រទេសតំណាងអោយចំនួនដងនៃការធ្វើជាម្ចាស់ផ្ទះនៃកីឡាអូឡាំពិក។
| កីឡាអូឡាំពិករដូវក្តៅ | កីឡាអូឡាំពិករដូវរងារ | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ឆ្នាំ | លើកទី | ទីក្រុងម្ចាស់ផ្ទះ | ប្រទេស | លើកទី | ទីក្រុងម្ចាស់ផ្ទះ | ប្រទេស | |
| ១៨៩៦ | I | អាតែន (១) | ទំព័រគំរូ:ទិន្នន័យប្រទេស ក្រិច (១) | ||||
| ១៩០០ | II | ប៉ារីស (១) |  បារាំង (១) | ||||
| ១៩០៤ | III | St. Louis, Missouri(១) (១) |  USA (១) | ||||
| ១៩០៦ | III | អាតែន (not recognized) | ទំព័រគំរូ:ទិន្នន័យប្រទេស ក្រិច | ||||
| ១៩០៨ | IV | ឡុង (១) |  ចក្រភពអង់គ្លេស (១) | ||||
| ១៩១២ | V | ស្តុកហូម (១) |  ស៊ុយអែត (១) | ||||
| ១៩១៦ | VI (២) | ប៊ែរឡាំង |  អាល្លឺម៉ង់ | ||||
| ១៩២០ | VII | អានថ្វឺប (១) | ទំព័រគំរូ:ទិន្នន័យប្រទេស បែលហ្ស៊ីក (១) | ||||
| ១៩២៤ | VIII | ក្រុងប៉ារីស (២) | បារាំង (២) | I | Chamonix (១) | បារាំង (១)
| |
| ១៩២៨ | IX | អាមស្ទែរដាម (១) |  ហូឡង់ (១) | II | St Moritz (១) |  ស្វីស (១)
| |
| ១៩៣២ | X | ឡូសអានជឺឡេស(១) |  USA (២) | III | Lake Placid, New York (១) | USA (២)
| |
| ១៩៣៦ | XI | ប៊ែរឡាំង (១) |  អាល្លឺម៉ង់ (១) | IV | Garmisch-Partenkirchen (១) | អាល្លឺម៉ង់ (១)
| |
| ១៩៤០ | XII (៣) | តូក្យូ→ ក្រុងហេលស៊ីនគី |  ជប៉ុន→ ហ្វាំងឡង់ | V (៣) | ក្រុងសាបប៉ូរូ→ St Moritz→ Garmisch-Partenkirchen | ជប៉ុន→ ស្វីស→ អាល្លឺម៉ង់ | |
| ១៩៤៤ | XIII (៣) | ឡុង | ចក្រភពអង់គ្លេស | V (៣) | Cortina d'Ampezzo |  អ៊ីតាលី | |
| ១៩៤៨ | XIV | ឡុង (២) | ចក្រភពអង់គ្លេស (២) | V | St Moritz (២) | ស្វីស (២)
| |
| ១៩៥២ | XV | ហេលស៊ីនគី (១) | ហ្វាំងឡង់ (១) | VI | អ៊ូស្លូ (១) | ទំព័រគំរូ:ទិន្នន័យប្រទេស ណ័រវ៉េ (១) | |
| ១៩៥៦ | XVI | ម៉ែលបន (១) + ស្តុកហូម (២)(៤) | ទំព័រគំរូ:ទិន្នន័យប្រទេស អូស្រ្តាលី (១) + ស្វីស (២) | VII | Cortina d'Ampezzo (១) |  អ៊ីតាលី (១)
| |
| ១៩៦០ | XVII | រ៉ូម (១) | អ៊ីតាលី (១) | VIII | Squaw Valley, California (១) |  USA (២)
| |
| ១៩៦៤ | XVIII | តូក្យូ (១) | ជប៉ុន (១) | IX | Innsbruck (១) |  អូទ្រីស (១)
| |
| ១៩៦៨ | XIX | ម៉ិកសិច (១) | ទំព័រគំរូ:ទិន្នន័យប្រទេស មិចសិច (១) | X | ហ្គឺណូប (១) | បារាំង (២)
| |
| ១៩៧២ | XX | មុយនីច (១) | ទំព័រគំរូ:ទិន្នន័យប្រទេស អាល្លឺម៉ងខាងកើត (២) | XI | ក្រុងសាបប៉ូរូ (១) | ជប៉ុន (១)
| |
| ១៩៧៦ | XXI | ម៉ុងត្រេអាល (១) |  កាណាដា (១) | XII | Innsbruck (២) | អូទ្រីស (២)
| |
| ១៩៨០ | XXII | មូស្គូ (១) |  Soviet Union (១) | XIII | Lake Placid, ញូយ៉ក (២) |  USA (៣)
| |
| ១៩៨៤ | XXIII | ឡូសអានជឺឡេស (២) | USA (៣) | XIV | Sarajevo (១) |  យូហ្គោស្លាវី (១)
| |
| ១៩៨៨ | XXIV | សេអ៊ូល (១) |  កូរ៉េខាងត្បូង (១) | XV | Calgary, Alberta (១) | កាណាដា (១)
| |
| ១៩៩២ | XXV | បារសែឡូណា (១) |  អេស្ប៉ាញ (១) | XVI | Albertville (១) | បារាំង (៣)
| |
| ១៩៩៤ | XVII | Lillehammer (១) | ទំព័រគំរូ:ទិន្នន័យប្រទេស ណ័រវ៉េ (២) | ||||
| ១៩៩៦ | XXVI | អាត្លង់តា (១) | USA (៤) | ||||
| ១៩៩៨ | XVIII | ណាហ្គាណុ (១) | ជប៉ុន (២)
| ||||
| ២០០០ | XXVII | ស៊ីដនីយ៏ (១) | ទំព័រគំរូ:ទិន្នន័យប្រទេស អូស្រ្តាលី (២) | ||||
| ២០០២ | XIX | Salt Lake City, Utah (១) | USA (៤)
| ||||
| ២០០៤ | XXVIII | អាតែន (២) | ទំព័រគំរូ:ទិន្នន័យប្រទេស ក្រិច (២) | ||||
| ២០០៦ | XX | តូរីណូ (១) | អ៊ីតាលី (២)
| ||||
| ២០០៨ | XXIX | ប៉េកាំង (១)+ ហុងកុង (១)(៥) |  ចិន (១)+ ហុងកុង (១) | ||||
| ២០១០ | XXI | វ៉ង់គូវែរ, British Columbia (១) | កាណាដា (២)
| ||||
| ២០១២ | XXX | ឡុង (៣) | ចក្រភពអង់គ្លេស (៣) | ||||
| ២០១៤ | XXII | Sochi (១) |  រុស្ស៊ី (១)
| ||||
| ២០១៦ | XXXI | រីយ៉ូដឺហ្សាណេរ៉ូ (១) |  ប្រេស៊ីល(១) | ||||
| ២០១៨ | XXIII | ព្យុងឆាង (១) | កូរ៉េខាងត្បូង (១)
| ||||
| ២០២០ | XXXII | តូក្យូ (៣) | ជប៉ុន (៣) | ||||