Titanium
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mofers. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
Titanium of titaan is e sjemisch element mit es symboeal Ti en 't atoeamnómmer 22. 't Is e gries metallisch euvergangsmetaal det mit zirkonium, hafnium en rutherfordium toete titaangroep behuuertj.
Toepassinge
Titanium kèntj versjillige toepassinge:
- Ómdet 't metaal sterk, lich en hieël corrosiebestenjig is, en boetedet bestandj taengen extreem temperatuurswusselinge, waere titaniumlegeringe väöl toegepas bieje constructie van vleegtuug en rakètte. Daonaeve wuuertj titanium väöl gebroek veur sieräöj; veurnamelik ómdet 't sterk, anti-allergeen en good-bewirkbaart is;
- Titanium wuuertj houfzakelik (óngevieër 95%) gebroek inne vorm van titaniumdioxied (TiO2): 'n intens wit pigment (titaanwit) in varf, pepeer en kónsstóffe. Varf mit titaniumdioxied reflecteertj infraroead leech hieël good, wodoor 't väöl wuuertj gebroek inne astronomie;
- Es legering in fietsje, golfclubs, brilmonture, laptopbehoezinge en ermbandjoerkaste en -benj en hoessleutele, vanwaenge de klein massadichheid;
- Es matterjaal veur prothese, wie veur 'n heupimplantaat, ómdet 't biologisch inert is: 't miensjelik lief stuuetj dit neet aaf en 't is neet vergiftig;
- In sjeepssjroeve vanwaenge de gooj bestenjigheid taenge zieëwater;
- In 'ne platewurmdjewusseleer, beveurbeildj wienieë dees wuuertj toegepas veur te keule middels zieëwater;
- Titaniumtetrachloried (TiCl4, 'n kluuerloeas vleujstof) wuuertj gebroek veure perduksje van titanium volges 't chloriedprocedé. Daobie verhit me TiO2, gemink mit grafiet, in 'nen aove in 'ne stroum chloear. Nao aafkeuling condenseertj 't titaniumtetrachloried. Det kan, beveurbeildj door natrium, gereduceerdj waere toet titanium. Titaniumtetrachloried is, in taengestèlling toet 't -dioxied, 'n uters gevieërlike stof; 't veroearzaak 'ne toewe nevel wen 't in aanraking kump mit voch oete lóch. TiCl14 is 'n essentieel óngerdeil van Ziegler-Nattakatalysatore;
- Titaniumdioxied, in nevelvorm, wuuertj huuj ouch gebroek es bedèkkendje laog oppe oppervlakdje van geboewe of es ingrediënt in plestik, stoffe en keramiekteechele. Wen gebroek op dees meneer duitj 't deens es 'ne katalysator veure veróntreinigdje stoffe van veurtuugoetlaote te óntbinjen en "op te aete". Dees techniek maak ouch de moere zuver en reinig de lóch t'n veurdeil vanne astmapatiënte;
- Es constructiematterjaal in óntziltjingsinstallaasjes veur zieëwater via destillaasje óm te zètten in drinkwater, vanwaenge de corrosiebestenjigheid.