Scartament standard

Lumbard ucidental Quest articol chì l'è scrivuu in lombard, grafia milanesa.
I varij scartament

El scartament standard a l'è el scartament pussee doperaa in sui lign ferroviari del mond, doperaa del George Stephenson e largh 1'435 mm o 4 pee, 8 polles e 1⁄2. L'è soratutt doperaa, anca indova el scartament a l'è on alter, in sui lign a volta velocità, foeura che per Russia, Portogall, Finlandia e Uzbekistan.

Storia

Ona leggenda metropolitana la dis che 'l scartament standard el deriva del solch lassaa di vegg carr de l'Antiga Roma: In realtà a l'è fals. Pussee probabilment el Stephenson l'ha doperaa el scartament de la ferrovia mineraria per che lavorava, che l'era de 5 polles misuraa a l'esterno, 4,8 a l'interno e l'ha cambiaa domà la manera de pogiàss: El noeuv scartament a l'era domà convenzional. El mezz polles giontaa dopo a l'è dovuu a di problema meccanich di primm roeud che aveven pocch gioeugh e gh'han avuu besogn de pussee spazzi. Dopo de la gauge war el Parlament del Regn Unii l'ha deciduu de fà el sò scartament standard in del 1846. In di Stat Unii finna al 1862 la ferrovia a l'è restada senza regolament, finna a l'imposizion per la Pacific Railroad de 'sto scartament, doperaa in la capital, inscì el scartament de 1'435 mm a l'è deventaa standard anca in del Nord di Stat Unii. Cont la guerra de secession americana bona part di ferrovij al Sud a hinn staa destrugaa e faa su di soldaa del Nord cont 'sto scartament. L'Ohio e 'l Canada doperaven però on scartament different, e donca a l'era anmò diffizil spostà i oggett de l'Ovest al Nord. A la fin el cambi di carr a l'è deventaa insostenibil a nivell economich e anca l'Ohio l'ha adottaa el standard, seguii poeu del Canada, per restà minga foeura del mercaa.

Scartament quasi-standard

A gh'è di ferrovij che doperen di scartament quasi standard, de pocch lontan de quell standard:

  • 1'445 mm: 1 cm pussee del standard
  • El Mass Transit Railway de Hong Kong el dopera el scartament de 1'432 mm, ossia 3 mm men del standard
  • La metropolitana de Washington la dopera on scartament de 1'429 mm, 6 mm men del standard

Riferiment

Bibliografia

  • Allen, Geoffrey Freeman (1987). Jane's World Railways, 1987–88. Jane's Information. ISBN 978-0-71060848-2. 
  • Baxter, Bertran (1966). Stone Blocks and Iron Rails (Tramroads), Industrial Archaeology of the British Isles. Newton Abbot: David & Charles. ISBN 0-715340-04-2. OCLC 643482298. 
  • Jones, Robin (2013). The Rocket Men. Mortons Media. ISBN 978-1-90912827-9. 
  • Jones, Stephen K (2009). Brunel in South Wales. Stroud: The History Press, 64–65. ISBN 978-0-75244912-8. 
  • (1999) The World that Trade Created: Society, Culture, and World Economy, 1400 to the Present. Armonk, NY: M.E. Sharpe. ISBN 0-7656-0250-4. 
  • Puffert, Douglas J (2009). Tracks across Continents, Paths through History: The Economic Dynamics of Standardization in Railway Gauge. University of Chicago Press. ISBN 978-0-226-68509-0. 
  • Setti, João Bosco (2008). Brazilian Railroads. Rio de Janeiro: Memória do Trem. ISBN 978-85-8609409-5. 
  • Vaughan, A. (1997). Railwaymen, Politics and Money. London: John Murray. ISBN 0-7195-5150-1. 
  • Whishaw, Francis [1842, John Weale] (1969). The Railways of Great Britain and Ireland: Practically Described and Illustrated. London: David & Charles; reprints: Newton Abbot. ISBN 0-7153-4786-1.