1 сарын 1
| Түүхэн жилийн өдөр 12 сар · 1 сар · 2 сар | |||||||||||||||||||||||||||||||
|
1 сарын 1 буюу Нэгдүгээр сарын нэгэн нь Григорийн тооллын жилийн эхний өдөр юм.
Түүх
Дундад зууны үед Баруун Европын ихэнх улсууд жилийн хамгийн эхний өдөр гэж үзэн баяр тэмдэглэдэг байжээ. Тухайн үед зул сарын баяраас хойш 7 хоног, жилийн хамгийн эхний өдөр хүртэл баярладаг байжээ. Зүүн Европын ихэнх улсад тухайн цаг үедээ есдүгээр сарын 1-ний өдрийг жилийн эхний өдөр гэж үзэн тэмдэглэдэг байсан гэдэг. Англичууд жилийн хамгийн эхний өдрийг 12-р зуунаас хойш тэмдэглэж ирсэн байна. Харин Шотланд улс 1600 оноос эхлэн жилийн хамгийн эхний өдрийг нэгдүгээр сарын 1-нээс тооцож эхэлсэн бол 1700-аад оны дундаас эхлэн Британийн колони улсуудад нэгдүгээр сарын 1-ний өдрийг тоолсон юм.
Нэгдүгээр сарын 1-ний өдрийг албан ёсоор тоолж ирсэн улсууд:
- 1362 он - Литвын вант улс
- 1522 он - Венецийн Бүгд Найрамдах Улс
- 1544 он - Ариун Ромын Эзэнт Гүрэн (Герман)
- 1556 он - Испани, Португал
- 1559 он - Швед
- 1564 он - Франц
- 1576 он - Өмнөд Нидерланд
- 1579 он - Лорейн
- 1583 он - Хойд Нидерланд
- 1600 он - Шотланд
- 1700 он - Орос
- 1721 он - Тускани
- 1752 он - Их Британи
Онцлох үйл явдал
- МЭӨ 153 – Ромын зөвлөл албан ёсоор үйл ажиллагаагаа эхлүүлжээ.
- МЭӨ 45 – Ромын эзэнт гүрэн иргэний он тооллыг Юлианы тооллоор тооцож, жилийн эхний өдрийг Нэгдүгээр сарын 1-нд тэмдэглэж байхаар тооцжээ.
- 1001 – Пап II Сильвестер Их хунтайж I Стивенийг Унгарын эзэнт гүрний хаанаар өргөмжлөв.
- 1502 – Португалийн судлаачид одоогийн Рио де Жанейро хотод анх удаа ирлээ.
- 1515 – Францын I Францис хаан ширээнд залрав.
- 1600 – Шотландчууд Нэгдүгээр сарын 1-ний өдрийг албан ёсоор тоолж эхлэв.
- 1739 – Францын аялагч Жан Баптист Чарльз Буве дэ Луцье Буве арлыг илрүүлэв.
- 1773 – Английн далайчин Жон Ньютон "Amazing Grace" дууг зохион, өөрийн хөлөгтөө анх удаа дуулжээ.
- 1776 – Америкийн иргэний дайн: Холбооны арми болон Эзэн хааны арми Виржиниа мужийн Норфолкт цуст тулаан дэгдээлээ.
- 1801 – Их Британийн эзэнт гүрэн болон Ирландын эзэнт гүрний хооронд нэгдэх хэлэлцээ амжилттай болж Их Британи болон Ирландын эзэнт гүрэн гэж нэрлэгдэх болжээ.
- 1801 – Одон оронч Жузеппе Пиацци одой гариг болох Сересийг нээжээ.
- 1804 он - Хаити Францын жолоодлогоос мултарсан. АНУ-ын удаах Хойд Америкийн хоёр дахь тусгаар тогтносон улс болжээ.
- 1808 – АНУ боол оруулж ирэхийг албан ёсоор хориглов.
- 1833 – Их Британи улс Фолклендийн арлыг өөрийн эзэмшил хэмээн зарлав.
- 1860 – Польш улс анх удаа шуудангийн марк ашиглажээ.
- 1873 он - Япон Григорийн тооллыг хэрэглэж эхэлсэн.
- 1877 он - Их Британийн хатан хаан Викториа мөн Энэтхэгийн хатан хаан хэмээн зарлан тунхаглагдсан.
- 1881 – Францын зохион бүтээгч Фердинанд дэ Лессепс Панамын сувгийн барилгын ажлыг эхлүүлэв.
- 1899 он - Куба Испанийн жолоодлогоос мултарсан.
- 1901 он - Британийн эзэмшилд байсан одоогийн Австралийн нутаг Австралийн Хамтын Нөхөрлөл хэмээгдэж, анхны ерөнхий сайд нь Эдмунд Бартон хэмээгч хүн болжээ.
- 1903 он - Дани улсын цахилгаан мэдээ дамжуулах хороог Хиагтад байгуулсан байна. Дани улсын (умарт зүгийн цахилгаан мэдээний нийгэмлэг) нийгэмлэг Орос, Хятад улсуудтай харилцан тохиролцсон ёсоор Бээжин ба Эрхүү хотуудад байгуулсан цахилгаан мэдээний конторууд нь хоорондоо Орос ба хятадын цахилгаан мэдээг харилцан солилцох ажлыг эхлүүлсэн түүхтэй.
- 1912 он - Хятадад Дундад иргэн улс тогтжээ.
- 1920 – Беларусийн Коммунист холбоо нам болон өргөжих болсоноо зарлалаа.
- 1934 – Алькатраз арлыг АНУ-ын холбооны шорон болгов.
- 1942 он: Атлантикийн дүрмийг үндэслэн Вашингтон Д.С.-д Нэгдсэн Үндэстний Байгууллагын тунхаглалд нийт 26 орон гарын үсэг зурж, Гитлерийн эсрэг эвсэлийг үүсгэв. Үүгээр Нэгдсэн Үндэстний Байгууллагын үндэс суурийг тавьжээ.
- 1959 – Кубын хувьсгалын удирдагч Фидель Кастро, тухайн үеийн удирдагч Фулгенсио Батистаг түлхэн унагав.
- 1965 – Афганистаны нийслэл Кабул хотод Иргэний ардчилсан нам албан ёсоор байгуулагдлаа.
- 1971 – АНУ-ын Конгресс тамхины сурталчилгааг хоригложээ.
- 1979 – БНХАУ болон АНУ-ын хооронд дипломат харилцаа тогтоожээ.
- 1982 – НҮБ-ын Ерөнхий нарийн бичгийн даргаар Перу улсын дипломатч Хавиер Перез дэ Куеллар сонгогдлоо. Ингэснээр НҮБ-ын анхны Латин Америк ерөнхий НБД болсон юм.
- 1984 он - Их Британиас салж, Брунейн султант улс тусгаар тогтнов.
- 1990 – АНУ-ын Нью-Йорк мужийн амбан захирагчаар хар арьст Девид Динкинс сонгогдож, тус мужийн анхны өнгөт арьст захирагч болжээ.
- 1995 – Дэлхийн худалдааны байгууллага албан ёсоор үйл ажиллагаагаа эхлүүлжээ.
- 1997 – НҮБ-ын Ерөнхий нарийн бичгийн даргаар Ганын улстөрч Кофи Аннан сонгогдлоо.
- 1999 – Европын Холбооны 11 гишүүн улс тус холбооны нэгдсэн мөнгөн тэмдэгтийг евро гэж нэрлэхээр болсон байна.
- 2002 он - Евро нь Европын холбооны 12 гишүүн орны хууль ёсны мөнгөн тэмдэгт гэж батлагдав.
- 2002 он - Хятадын Тайвань нэрээр Тайвань албан ёсоор Дэлхийн Худалдааны Байгууллагад элсэв.
- 2009 – Тайландын нийслэл Бангкок хотын шөнийн цэнгээний газарт түймэр гарч 66 хүн амиа алджээ.
- 2015 – ОХУ, Армени, Беларус, Казахстан, Киргизстан улсын удирдагчид Евразийн эдийн засгийн зөвлөлийг байгуулах гэрээнд гарын үсэг зурлаа.
Мэндэлсэн алдартнууд
- 1431 – Пап VI Александр (1503 онд нас барсан)
- 1449 – Италийн улстөрч Лоренцо де Медичи (1492 онд нас барсан)
- 1752 – АНУ-ын төрийн далбааг зохион бүтээгч Беци Росс (1836 онд нас барсан)
- 1863 – Орчин үеийн олимпийн наадмыг санаачлагч, Олон улсын Олимпийн хороог үүсгэн байгуулагч Пьер де Кубертин (1937 онд нас барсан)
- 1864 он – Хятадын уран зураач Ци Байши
- 1879 – Фокс телевизийн суваг, кино компанийг үүсгэн байгуулагч Уиллиам Фокс (1952 онд нас барсан)
- 1892 – Филиппиний улстөрч, хуульч, Филиппин улсын 5 дахь ерөнхийлөгч Мануэль Рохас (1948 онд нас барсан)
- 1895 – АНУ-ын холбооны мөрдөх товчоог үүсгэн байгуулагч, анхны дарга Ж.Эдгар Хүүвер (1972 онд нас барсан)
- 1927 – АНУ-ын эдийн засагч, Нобелийн шагналт Вернон Л.Смит
- 1936 – Костко компанийг үүсгэн байгуулагч, бизнесмэн Жеймс Синегал
- 1944 – Суданы фьелд маршал, Судан улсын 7 дахь Ерөнхийлөгч Омар аль Башир
- 1946 – Бразилийн хөлбөмбөгч, менежер Ривелинио
- 1952 – Катар улсын 7 дахь Эмир Хамад бин Халифа аль Тани
- 1952 он — Өмнө Солонгосын жүжигчин Ань Сон-ги
- 1956 – Францын сангийн сайд, ОУВС-ын тэргүүн Кристин Лагард
- 1961 – Английн сэтгүүлч Фиона Филлипс
- 1964 - Андрей Середа, украины хөгжинчин
- 1968 – Хорватын хөлбөмбөгч Давор Шукер
- 1977 – Тайванийн F4 хамтлагийн дуучин, жүжигчин Жерри Ян
- 1985 – Бразилийн сагсанбөмбөгч Тиаго Сплиттер
- 1992 – Английн хөлбөмбөгч Жек Уилшир
Нас барсан
- 898 – Франкийн ван 1-р Одо (860 онд төрсөн)
- 1515 – Францын ван 12-р Луи (1462 онд төрсөн)
- 1782 – Герман гаралтай Английн хөгжмийн зохиолч Йоханн Кристиан Бах (1735 онд төрсөн)
- 1966 – Францын сэтгүүлч, улстөрч, Бүгд Найрамдах Франц улсын 16 дахь ерөнхийлөгч Винсен Аурио (1884 онд төрсөн)
- 1995 – Унгар гаралтай Америкийн физикч, математикч, Нобелийн шагналт Южин Уигнер (1902 онд төрсөн)
- 2013 – АНУ-ын дуучин, жүжигчин Петти Пейж (1927 онд төрсөн)
- 2015 – АНУ-ын улстөрч, хуульч, Нью-Йорк мужийн 52 дахь амбан захирагч Марио Куомо (1932 онд төрсөн)
Тэмдэглэлт баяр
Итали Үндсэн хуулийн өдөр
Бруней Тусгаар тогтнолын өдөр
Хаити Тусгаар тогтнолын өдөр
Судан Тусгаар тогтнолын өдөр- Григорийн тооллын дагуу шинэ жилийн өдөр
Commons: 1 сарын 1 – Викимедиа зураг, бичлэг, дууны сан