Sit tad-Dolmens ta' Antequera
Is-Sit tad-Dolmens ta' Antequera huwa Sit ta' Wirt Dinji tal-UNESCO[1] fl-inħawi ta' Antequera, l-Andalusija, Spanja. Is-sit huwa magħmul minn tliet monumenti kulturali[2], id-Dolmen ta' Menga, id-Dolmen ta' Viera u t-Tholos ta' El Romeral, u żewġ elementi naturali fil-muntanji, Peña de los Enamorados u El Torcal.[3] L-istituzzjoni kulturali responsabbli għall-protezzjoni tas-sit hija s-CADA (bl-Ispanjol: Conjunto Arqueológico Dólmenes de Antequera, bil-Malti: Kumpless Arkeoloġiku tad-Dolmens ta' Antequera).[4]
Sit ta' Wirt Dinji
Is-Sit tad-Dolmens ta' Antequera ġie ddeżinjat bħala Sit ta' Wirt Dinji tal-UNESCO fl-2016.[1][5]
Il-valur universali straordinarju tas-sit ġie rrikonoxxut abbażi ta' tliet kriterji tal-għażla tal-UNESCO:
- Il-kriterju (i) "Rappreżentazzjoni ta' kapulavur frott il-kreattività tal-bniedem", ladarba d-Dolmen Neolitiku ta' Menga jirrappreżenta wieħed mill-iżjed kapulavuri arkitettoniċi megalitiċi importanti tat-tradizzjoni tal-Atlantiku, b'dimensjonijiet enormi b'pilastri tal-ġebel intermedji li jirfdu sepulkru b'kuritur twil, filwaqt li l-qabar b'għamla ta' xehda tan-naħal jew tholos Kalkolitiku ta' El Romeral jikkomplementa ż-żewġ dolmens bil-kuritur tiegħu u l-koppla falza bil-ġebel mingħajr tkaħħil tat-tradizzjoni Mediterranja.[1]
- Il-kriterju (iii) "Xhieda unika jew minn tal-inqas eċċezzjonali ta' tradizzjoni kulturali jew ta' ċivilizzazzjoni li għadha ħajja jew li għebet", ladarba kemm id-Dolmen ta' Menga kif ukoll it-Tholos ta' El Romeral għandhom orjentazzjonijiet anomali. L-arkeoastronomu Michael Hoskin, li studja s-sit, innota li filwaqt li l-assi ta' kważi kull dolmen madwar il-Mediterran huwa orjentat lejn element tas-smewwiet, bħat-tlugħ ix-xemx fl-ekwinozji (bħalma huwa l-każ fid-Dolmen ta' Viera), id-Dolmen ta' Menga huwa orjentat lejn il-qċaċet ta' Peña de los Enamorados. Dawn ifeġġu f'daqqa mill-pjanura u fihom l-għar kenni kontemporanju ta' Matacabras fejn instabu xi pitturi preistoriċi tal-għerien. Min-naħa l-oħra, it-Tholos ta' El Romeral huwa orjentat lejn il-muntanji ta' El Torcal, li fihom l-Għar tal-Barri li huwa orjentat lejn l-art matul is-sena kollha għajr fin-nofsinhar tas-solstizju tax-xitwa meta jkun donnu orjentat lejn ix-xemx. El Torcal huwa notevoli għall-pajsaġġ karstiku tiegħu lejn il-quċċata. Barra minn hekk, it-Tholos ta' El Romeral jinsab tul assi mid-Dolmen ta' Menga sa Peña de los Enamorados. Għaldaqstant, is-Sit tad-Dolmens ta' Antequera flimkien joħolqu pajsaġġ megalitiku uniku permezz tar-rabta tagħhom mal-elementi naturali ta' madwarhom.[1]
- Il-kriterju (iv) "Eżempju straordinarju ta' tip ta' bini, ta' grupp ta' siti jew ta' pajsaġġ arkitettoniku jew teknoloġiku li joħroġ fid-dieher stadju/i sinifikanti fl-istorja tal-bniedem", ladarba t-tliet monumenti megalitiċi jirriflettu stadju tal-istorja umana fejn inbnew l-ewwel monumenti ċerimonjali fil-Punent tal-Ewropa, skont iż-żewġ tradizzjonijiet ewlenin ta' kostruzzjoni tal-arti megalitika.[1]
Ara wkoll
Referenzi
Preview of references
- ^ a b ċ d e Centre, UNESCO World Heritage. "Antequera Dolmens Site". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2021-09-25.
- ^ "Decreto 25/2009, de 27 de enero, por el que se inscribe en el Catálago General del Patrimonio Histórico Andaluz como Bien de Interés Cultural, con la tipología de Zona Arqueológica, el ámbito arqueológico de los Dólmenes de Antequera (Málaga)". www.juntadeandalucia.es. Miġbur 2021-09-25.
- ^ "Decreto 222/2013, de 5 de noviembre, por el que declaran las Zonas Especiales de Conservación Torcal de Antequera (ES0000032), Los Reales de Sierra Bermeja (ES6170004), Sierra Crestellina (ES6170005) y Desfiladero de los Gaitanes (ES6170003), se amplía el ámbito territorial del Paraje Natural Torcal de Antequera y se aprueba el Plan de Ordenación de los Recursos Naturales de los Parajes Naturales Torcal de Antequera, Los Reales de Sierra Bermeja, Sierra Crestellina y Desfiladero de los Gaitanes". www.juntadeandalucia.es. Miġbur 2021-09-25.
- ^ "Inicio - Museos de Andalucía". www.museosdeandalucia.es. Miġbur 2021-09-25.
- ^ "La Moncloa. 15/07/2016. Antequera Dolmens Site declared UNESCO World Heritage Site [Government/News]". www.lamoncloa.gob.es (bl-Ingliż). Miġbur 2021-09-25.