چالوس اتا شهر هسته که مازرون دله دره و دشت کته.
ویشتر مردم شهر چالوس ره کلارستاق بومیون که طبری تبار هستنه تشکیل دننه. بومی مردمون شهر چالوس دله مازرونی زوون گپ زننه، که کلارستاقی لهجه جه شهرت دارنه، گپ زننه.[۳][۴][۵][۶][۷]
پهلوی دوره شرق گیلون جه کار وسه چالوس جه مهاجرت هاکردنه و قاجاری دوره نیز ایل کرد خواجوند چالوس جه تبعید بیینه.[۸]
شرق چالوس شه کجور وسه هسته،[۹] و کجوری مردم اونجه جه ساکن هستنه و کجوری گویش جه گپ زنه.[۱۰] سال ۱۳۹۵ شهر چالوس ۶۵٬۱۹۶ جمعیت داشته بیه.[۱۱]
تاریخچه
چالوس ره تاریخنویسون که عربون جه بینه، شالوس و سالوس گاتنه. این شهر ِوَر «کچه» و «کبیر» شهرون هم دَینه که اسا دَنینه. گت داعی قیام که تموم تبرستون ره آخرسری بَیته و مازرونی مردم ره دشت و جلگه دله مسلمون و شیعه هاکرده، همین چالوس دله شروع بیییه.[۱۲]
گانّه فارسی شاهون اتصَوه چالوس شهر ره بئیت داشتنه و فارسی شاهِ کیجا دستور هدا بییه اتا دیفار شهرِ دور دَکشینه و سِوار استهاکرد داشتنه که اگه محلیها شورش هاکردنه، وشون ره سرکوب هاکنن. مقدسی ِبائوت جه، وشون چالوس دله اتا قصر بساتنه که مسجد جامع جه وَر-به-وَر بییه و هر دِتا سنگ جه بساته بینه. [۱۳]
تیمورلنگ این شهر ره رقد بدائه و چالوس اتا پچیک مَله بییه تا ۱۳۱۰ شمسی دولت کومِک و پشتی جه، اتا توریستی شهر بیّه و پیش از انقلاب شمال ِمهمترین ساحل و توریسم ره داشته.
↑اشمیت، رودیگر. راهنمای زبانهای ایرانی. به کوشش ترجمه زیر نظر حسن رضایی باغ بیدی. تهران: انتشارات ققنوس، الگوی Str index کارکتر را تشخیص نداد.الگوی Str index کارکتر را تشخیص نداد.الگوی Str index کارکتر را تشخیص نداد.الگوی Str index کارکتر را تشخیص نداد.. صفحه الگوی Str index کارکتر را تشخیص نداد.الگوی Str index کارکتر را تشخیص نداد.الگوی Str index کارکتر را تشخیص نداد. جلد دوم. شابک ۹۶۴-۳۱۱-۴۸۸-۰.
↑نصری اشرافی، جهانگیر. واژهنامه بزرگ تبری. به کوشش حسین صمدی و سید کاظم مداح و کریم الله قائمی و علی اصغر یوسفی نیا و محمود داوودی درزی و محمد حسن شکوری و عسکری آقاجانیان میری و ابوالحسن واعظی و ناصر یداللهی و جمشید قائمی و فرهاد صابر و ناعمه پازوکی. تهران: اندیشه پرداز و خانه سبز، الگوی Str index کارکتر را تشخیص نداد.الگوی Str index کارکتر را تشخیص نداد.الگوی Str index کارکتر را تشخیص نداد.الگوی Str index کارکتر را تشخیص نداد.. صفحه الگوی Str index کارکتر را تشخیص نداد.الگوی Str index کارکتر را تشخیص نداد. جلد اول. شابک [[ویژه:منابع کتاب/٠-5-٩١١٣١-٩٦٤|الگوی Str index کارکتر را تشخیص نداد.-۵-الگوی Str index کارکتر را تشخیص نداد.الگوی Str index کارکتر را تشخیص نداد.الگوی Str index کارکتر را تشخیص نداد.الگوی Str index کارکتر را تشخیص نداد.الگوی Str index کارکتر را تشخیص نداد.-الگوی Str index کارکتر را تشخیص نداد.الگوی Str index کارکتر را تشخیص نداد.الگوی Str index کارکتر را تشخیص نداد.]].