Lagerstätte

Portaal Aardwetenschappen
Fossiele vissen (Diplomystus en Knightia) uit de Green River Formation, een Eocene Lagerstätte
Ctenochasma elegans uit Solnhofen
Propalaeotherium hassiacum uit de Messelgroeve
Teleoceras in de Ashfall Fossil Beds
Voorstelling van de La Brea-teerputten ten tijde van het Pleistoceen, een typische Konservat-Lagerstätte

Een Lagerstätte (Duits voor "voorraadplaats", meervoud: Lagerstätten) is een sedimentair gesteente dat bijzonder goed bewaard gebleven fossielen met een vaak grote soortenrijkdom bevat. In sommige gevallen is zelfs weefsel veiliggesteld. Veel Lagerstätten zijn ontstaan toen onder anoxische omstandigheden met een minimum aan bacterieel leven de dode dieren en planten zijn begraven. Het gebrek aan zuurstof zorgt voor een unieke conservering van de fossielen. Lagerstätten zijn ontdekt op de meeste continenten en in een tijdsspanne van het Neoproterozoïcum tot het heden.

Voorbeelden van bijzondere Lagerstätten zijn de Cambrische Maotianshan-schalies en de Burgess Shale, de Devonische Hunsrück-schalies en Gogo-formatie, Mazon Creek uit het Carboon, de Jurassische Solnhofener kalksteen, en de Yixian-formatie uit het Krijt.

De bekendste Lagerstätten in Europa zijn de Messelgroeve (~ 50 - 47 Ma) nabij Frankfurt in Duitsland en Las Hoyas in Cuenca, Spanje.

Soorten

Paleontologen onderscheiden twee soorten:[1]

  1. Konzentrat-Lagerstätten (concentraat-Lagerstätten) zijn afzettingen met een bepaalde "concentratie" van organische harde delen, zoals een beenderlaag. Deze Lagerstätten zijn minder spectaculair dan de bekendere Konservat-Lagerstätten. De inhoud van deze Lagerstätten is meestal het resultaat van transportprocessen, die een concentratie aan fossielen opleveren. Formaties met een hoge concentratie van in situ fossielen als riffen en oesterbanken worden niet tot de Lagerstätten gerekend.
  2. Konservat-Lagerstätten (conserverings-Lagerstätten) zijn sedimenten die bekendstaan om hun uitzonderlijke preservatie van fossiele organismen of fossiele afdrukken. De individuele tafonomie van de fossielen wisselt per site. Konservat-Lagerstätten zijn cruciaal voor de reconstructie van belangrijke momenten in de geschiedenis van de Aarde en de evolutie van leven. Het onderzoek aan de Burgess Shale vormde de aanleiding voor de Cambrische explosie en de vroegst bekende vogel Archaeopteryx werd gevonden in Solnhofen.

Belangrijke Konservat-Lagerstätten

De belangrijkste Lagerstätten op Aarde:[2]

Tijdperk Lagerstätte Ouderdom
(Ma) 		Locatie Foto
Precambrium Bitter Springs
1000 – 850
 South Australia
Precambrium Doushantuo-formatie 600 – 555 Guizhou, China
Precambrium Mistaken Point 565 Newfoundland, Canada
Precambrium Ediacara Hills 550 - 545? South Australia
Cambrium Maotianshan-schalies (Chengjiang) 525 Yunnan, China
Cambrium Sirius Passet 518 Groenland
Cambrium Emu Bay Shale 517 South Australia
Cambrium Kaili-formatie 513 – 501 Guizhou, Zuidwest-China
Cambrium Blackberry Hill ~510 – 500 Wisconsin, Verenigde Staten
Cambrium Wheeler Shale (House Range) 507 West-Utah, Verenigde Staten
Cambrium Burgess Shale 505 British Columbia, Canada
Cambrium Öland-, Kinnekulle-,
Orsten- en Alum-schalie		 500 Zweden
Ordovicium Fezouata-formatie ~ 485 Draavallei, Marokko
Ordovicium Beecher's Trilobietenbank 460? New York, Verenigde Staten
Ordovicium Walcott-Rust-groeve ~455? New York, Verenigde Staten
Ordovicium Soomschalie 450? Zuid-Afrika
Siluur Wenlock Series ~425 Engeland, Verenigd Koninkrijk
Devoon Rhynie chert 400 Schotland, UK
Devoon Hunsrückleisteen (Bundenbach) 390 Rijnland-Palts, Duitsland
Devoon Gogo-formatie 380
Frasnien		 Western Australia
Devoon Miguasha National Park 370 Québec, Canada
Devoon Mandagery-formatie 360 New South Wales, Australië
Carboon Bear Gulch Limestone 320 Montana, Verenigde Staten
Carboon Joggins Fossil Cliffs 315 Nova Scotia, Canada
Carboon Mazon Creek 310 Illinois, Verenigde Staten
Carboon Montceau-les-Mines 300 Frankrijk
Carboon Hamilton Quarry 300 Kansas, Verenigde Staten
Perm Mangrullo-formatie ~285 - 275
Artinskien		 Uruguay
Trias Madygen-formatie 230 Kirgizië
Trias Ghost Ranch 205 New Mexico, Verenigde Staten
Jura Holzmaden / Posidoniaschalie 180 Württemberg, Duitsland
Jura Mesa Chelonia[3] 164,6 Shanshan, China
Jura La Voulte-sur-Rhône 160 Ardèche, Frankrijk
Jura Karabastau-formatie 155,7 Kazachstan
Jura Solnhofener kalksteen 145 Beieren, Duitsland
Jura Canjuers-kalksteen 145 Frankrijk
Krijt Las Hoyas ~125
Barremien		 Cuenca, Spanje
Krijt Yixian-formatie ~125 - 121 Liaoning, China
Krijt Xiagou-formatie ~120 - 115?
mid-Aptien		 Gansu, China
Krijt Crato-formatie ~117
Aptien		 Noordoost-Brazilië
Krijt Haqel / Hadjula / Al-Nammoura ~95 Libanon
Krijt Santana-formatie 108 - 92 Brazilië
Krijt Smoky Hill Chalk 87 - 82 Kansas en Nebraska,
Verenigde Staten
Krijt Ingersoll-schalie 85 Alabama, Verenigde Staten
Krijt Auca Mahuevo 80 Patagonië, Argentinië
Krijt Zhucheng 66 Shandong, China
Eoceen Fur-formatie 55 - 53 Fur,Denemarken
Eoceen London Clay 54 - 48 Engeland, UK
Eoceen McAbee Fossil Beds 52,9 ± 0,83 British Columbia, Canada
Eoceen Green River-formatie 50 Colorado/Utah/Wyoming,
Verenigde Staten
Eoceen Monte Bolca 49 Italië
Eoceen Messel olieschalie 49 Hessen, Duitsland
Oligoceen–Mioceen Dominicaans amber 30 - 10 Dominicaanse Republiek
Oligoceen-Mioceen Riversleigh 25 - 15 Queensland, Australië
Mioceen Clarkia fossil beds 20 - 17 Idaho, Verenigde Staten
Mioceen Barstow-formatie 19 - 13,4 Californië, Verenigde Staten
Mioceen Ashfall Fossil Beds 12 – 13? Nebraska, Verenigde Staten
Pleistoceen Mammoth Site 0,026
26 ka		 South Dakota, Verenigde Staten
Pleistoceen La Brea-teerputten 0,040 - 0,012 Californië, Verenigde Staten

Zie ook

Literatuur