Tòri

Actini ← Tòri → Protactini
?

90

Th

Taula complèta • Taula espandida

Informacions generalas

Nom, Simbòl, Numèro

Tòri, Th, 90

Seria quimica

Actinid

Grop, Periòde, Blòt

-, 7, f

Massa volumica

11,72 kg/m3

Color

Argentada, sovent blasit de negre

Proprietats atomicas

Massa atomica

232,0377 ± 0,0004 u

Rai atomic (calc)

179 pm

Rai de covaléncia

206 ± 6 pm

Rai de van der Waals

pm

Configuracion electronica

[Rn] 7s² 6d²

Electrons per nivèl d'energia

2, 8,18,32,18,10, 2

Estats d'oxidacion

4

Oxid

basa fèbla

Estructura cristallina

Cubic de fàcia centradas

Proprietats fisicas

Estat ordinari

solid

Temperatura de fusion

1 476,9 °C, 1750 K

Temperatura de ica

?? K

Energia de fusion

16,1 kJ/mol

Energia de ica

?? kJ/mol

Volum molar

19,80×10^-6 m³/mol

Pression de la vapor

Velocitat del son

2 490 m/s a 20 °C

Divèrs}

Electronegativitat (Pauling)

1,3

Calor massica

J/(kg.K)

Conductivitat electrica

6,53×10⁶ S/m

Conductivitat termica

54 W/(m.K)

1^èr potencial d'ionizacion

6,3067 kJ/mol

2^nd potencial d'ionizacion

11,9 kJ/mol

3^sen potencial d'ionizacion

20,0 kJ/mol

4^sen potencial d'ionizacion

28,8 kJ/mol

Isotòps mai estables

iso	AN	periòde	MD	Ed MeV	PD
²²⁸Th	{sin.}	1,9116 a	α	5,520	²²⁴Ra
²²⁹Th	{sin.}	7 340 a	α	5,168	²²⁵Ra
²³⁰Th	{sin.}	75 380 a	α	4,770	²²⁶Ra
²³¹Th	traças	25,5 h	β	0,39	²³¹Pa
²³²Th	100%	14,05×10⁹ a	β	4,083	²²⁸Ra
²³³Th	{syn.}	22,3 min	β-	1,24	²³³Pa
²³⁴Th	traças	24,1 j	β-	0,199	^234mPa

Unitats del SI & CNTP, levada indicacion contrària.

Identificants

Wikimedia Commons prepausa de documents multimèdia liures sus Tòri.

Lo tòri es un element quimic de la taula periodica, lo simbòl que n'es Th e son nombre atomic es 90. Es un metal leugièrament radioactiu, que se tròba dins l'escòrça terrèstra, e es considerat coma una possibla alternativa a l'urani coma combustible nuclear.

Caracteristicas màger

Dins l'estat pur, lo tòri es un metal blanc argentat que manten sa brilhança (s'oxida pas) pendent de mese. Un còp començat lo procès d'oxidacion, lo tòri, ven un material gris e fin finala, negre. Quand se calfa en preséncia d'aire, lo tòri metallic s'aluca e brulta amb una brilhanta flama blanca. Lo diòxid de tòri (ThO₂) a un dels punch de fusion mai naut de totes los oxids (3.300 °C).

Aplicacions

Aplicacions del tòri:

Dins las lampas de gas portabla. La sisa de teissut a l'entorn del brutlador conten de tòri, que brilha amb una lutz blanca (non ligada a la radioactivitat) quand se calfa.
Dins lo aliatges de magnèsi, ne melhorant las proprietats a nautas temperaturas.
S'utilisa tanben per recobrir los cables de tungstèn, utlisats en equipament electronic, melhorant l'emission d'electrons dels catòdes de temperaturas nautas.
Lo tòri s'apond tanben dins los electròdes de tungstèn, dins la sòudura d'arc amb gases, e dins las ceramicas resistentas a la calor.
L'oxid de tòri s'utiza per contrarotlar la mesura de las particulas de tungstèn utlizadas en las ampolas electricas.
L'oxid de tòri s'utlisa tanben dins de materials de laboratòri refractaris.
L'addicion d'oxid de tòri al veire ajuda a crear de veires amb un naut indici de refraccion e una bassa dispersion. Essent util dins las lentilhas de nauta qualitat per de camèras e instruments scientifics.
Coma catalisador, l'oxid de tòri s'utiliza per:
- La conversion de l'amoníac en acid nitric.
- Lo refinament del petròli.
- La produccion d'acid sulfuric.
La datacion radioactiva per urani/tòri es utlizada per datar de fossils d'ominids.
Material per la produccion de combustible nuclear. Causa que lo tòri es mai abondent que l'urani, unes dessenhs prepausats de centrales nucleares, incorpòran lo tori coma combustible de fissió.
L'oxid de tòri colloïdal s'usava coma contrast en radiografies, entre los ans 1930-1950. A l'ora d'ara, s'usa pas mai a causa de sos efièches cancerigens.

Istòria

Lo tòri foguèt descobèrt en 1828 pel quimista suedés Jöns Jacob Berzelius, que lo donèt lo nom s'inspirant de Tòr, lo dieu del tròn, dins la mitologia nordica. Se trobèt pas cap d'utilitat pel metal fins a 1885, que se comencèt foguèt usat per de mangas, per las lantèrnas de gas.

Lo nom ioni (ionium), amb lo simbòl Io, foguèt donat en un estudi precedent d'elements radioactius a l'element que se formava amb lo nombre massic 230 de la cadena de descomposicion radioactiva de l'urani-238. Mai tard, foguèt descobrèt que l'iòni e lo tòri èran lo mèsme element.

Referéncias

Ligams extèrnes

Los Alamos National Laboratory - Tori ((en)).
webelements.Cossí - Tori ((en)).
environmentalchemistry.Cossí - Tori ((en)).
ATSDR ToxFAQs: Tori ((en)).