Czułość filmu

Czułość – wielkość określająca stopień reagowania filmu fotograficznego na światło. Znajomość czułości umożliwia określenie prawidłowej ekspozycji.

Skale czułości

Stosowane są następujące skale czułości:

  • ASA – skala opracowana przez American Standards Association (jedna z dawnych nazw ANSI). Jest to skala liniowa – dwukrotna zmiana wartości ASA odpowiada zmianie EV o 1.
  • DIN – skala opracowana przez Niemiecki Instytut Normalizacji (niem. Deutsches Institut für Normung). Jest to skala logarytmiczna – zmiana czułości o 3° odpowiada zmianie EV o 1.
  • GOST – skala opracowana przez radziecką instytucję ds. normalizacji; symbol jest skrótowcem od rosyjskiego terminu „norma państwowa” (ros. Государственный стандарт, Gosudarstwiennyj standart). Jest to skala liniowa, zbliżona do skali ASA (od 1987 r. praktycznie identyczna).

Przeliczanie jednostek (skala GOST sprzed ujednolicenia z ASA)

ASA DIN GOST
2  
2,5  
3  
4  
5  
6 5,5
8 10° 7
10 11° 9
12 12° 11
ASA DIN GOST
16 13° 14
20 14° 18
25 15° 22
32 16° 28
40 17° 35
50 18° 45
64 19° 56
80 20° 70
100 21° 90
ASA DIN GOST
125 22° 110
160 23° 140
200 24° 180
250 25° 220
320 26° 280
400 27° 360
500 28° 450
640 29° 560
800 30° 720
ASA DIN GOST
1000 31° 900
1250 32° 1120
1600 33° 1440
2000 34°  
2500 35°  
3200 36°  
4000 37°  
5000 38°  
6400 39°  

Wartości DIN i ASA powiązane są zależnościami:

gdzie to logarytm dziesiętny.

ISO wydała normy ISO 5800:1987, ISO 6:1993 oraz ISO 2240:2003, które m.in. wprowadziły ujednolicone oznaczenia czułości, praktycznie znormalizowane oznaczenie zawiera czułość według ASA oraz DIN (w 1987 skala GOST została ujednolicona ze skalą ASA). Według ISO oznaczenie czułości filmu powinno być podane następująco:

<czułość w ASA>/<czułość w DIN>° ISO

Przykład: 200/24° ISO.

Regulacja czułości

W aparatach cyfrowych często istnieje możliwość wybrania czułości ISO. Im wyższa światłoczułość, tym krótszy czas potrzebny do naświetlenia danej klatki. Można w ten sposób uniknąć stosowania statywu do wykonywania zdjęć w słabym oświetleniu. Zbyt wysoka czułość ISO w technice tradycyjnej skutkuje jednak zwiększonym ziarnem, a w technice cyfrowej zwiększa możliwość powstania na zdjęciu szumów.