Ipekakuana prawdziwa

Ipekakuana prawdziwa

Systematyka[1][2]
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	goryczkowce
Rodzina	marzanowate
Rodzaj	ipekakuana
Gatunek	ipekakuana prawdziwa
Nazwa systematyczna
Carapichea ipecacuanha (Brot.) L.Andersson Kew Bull. 57:371. 2002[3]
Synonimy
Callicocca ipecacuanha Brot. Cephaelis acuminata H. Karst. Cephaelis ipecacuanha (Brot.) Tussac Psychotria ipecacuanha (Brot.) Stokes[3]
Multimedia w Wikimedia Commons

Ipekakuana prawdziwa, wymiotnica prawdziwa (Carapichea ipecacuanha) – gatunek wiecznie zielonego półkrzewu należący do rodziny marzanowatych (Rubiaceae). Występuje w stanie dzikim w Ameryce Środkowej (Kostaryka, Nikaragua, Panama) i Ameryce Południowej (wilgotne lasy tropikalne Panamy, Kolumbii i Brazylii)^[3].

Pokrój

Wiecznie zielony półkrzew wysokości 15–40 (60) cm. Pod ziemią roślina posiada cienkie, poziome, rozgałęzione kłącze z licznymi korzeniami o charakterystycznym kształcie.

Łodyga

Łodygi u nasady drewniejące, nagie lub krótko owłosione, z 3–6 (10) parami liści.

Liście

Liście są naprzeciwległe, z przylistkami, podługowate, zaostrzone, o brzegach falistych, w młodości silnie owłosione.

Kwiaty

Kwiatostany głowiaste, wierzchołkowe otoczone są okrywą z miękko owłosionych listeczków. Kwiaty drobne, o kielichu 5-ząbkowym, koronie lejkowatej, białej, z omszonym, w górę wydętym lejku. Pręcików 5, słupek 1 z dwoma znamionami. Kwitnienie w styczniu – marcu.

Owoce

Owocem jest mięsista, czarnofioletowa jagoda z dwoma żółtobiałymi nasionami.

Korzeń^[4]

Ciemnoczerwonawobrunatny lub bardzo ciemnobrunatny, rzadko dłuższy od 15 cm lub grubszy niż 9 mm. Posiada pierścieniowate zgrubienia po stronie zewnętrznej i prążki obejmujące całość obwodu. Przełam jest krótki w korze, a w drewnie łupliwy. Powierzchnia przekroju poprzecznego wykazuje szeroką szarawą korę i małe jednolicie gęste drewno. Kłącze krótkie, zwykle z towarzyszącymi mu korzeniami, walcowate, do 2 mm średnicy. Jest podłużne, lekko pomarszczone z rdzeniem zajmującym w przybliżeniu jedną szóstą całej średnicy.

Uprawiana jest w Ameryce Południowej, Kolumbii, na Cejlonie, Jawie, w Indiach, Indonezji, na Półwyspie Malajskim i w południowych Chinach.

Surowiec zielarski^[4]

Korzeń ipekakuany (Ipecacuanhae radix) – połamane i wysuszone podziemne narządy o zawartości minimum 2,0% sumy alkaloidów w przeliczeniu na emetynę.

Działanie

Preparaty z korzenia ipekakuany (wyciąg, napar, nalewka, syrop, rzadziej proszek) w większych dawkach działają wymiotnie, natomiast w małych wzmagają czynność wydzielniczą w oskrzelach i działają wykrztuśnie. Należą do skutecznych leków w przypadkach zakażenia czerwonką amebową i motylicą watrobową; mają także właściwości antyseptyczne i tamujące krwawienie.