Iron Man

Iron Man
Anthony Edward „Tony” Stark
ilustracja
Pierwsze wystąpienie

Tales of Suspense vol.1 #39 (marzec 1963)

Twórca

Stan Lee
Larry Lieber
Don Heck
Jack Kirby

Dane biograficzne
Pochodzenie

amerykańska

Przynależność

Avengers, S.H.I.E.L.D.

Płeć

Mężczyzna

Inne informacje
Umiejętności

• duża inteligencja
• cybernetyczne połączenie ze swoimi zbrojami, dającymi mu nadludzką siłę, wytrzymałość, zdolność naddźwiękowego lotu
• promienie repulsora
• różnego rodzaju uzbrojenie

Iron Man (alter ego Anthony Edward „Tony” Stark) – fikcyjna postać (superbohater) znana z licznych serii komiksowych wydawanych przez Marvel Comics, oraz różnych adaptacji, bazujących na komiksowych publikacjach. Jego twórcami są scenarzyści Stan Lee, Larry Lieber, oraz rysownicy Don Heck i Jack Kirby, zadebiutował on w magazynie Tales of Suspense vol.1 #39 (marzec 1963[1][2]). Oryginalnie przygody z jego udziałem miały silnie antykomunistyczny wydźwięk, a motywem powstania postaci było zagadnienie roli amerykańskiego przemysłu zbrojeniowego w walce z komunizmem w zimnowojennym wyścigu zbrojnym[1]. Później doszły motywy korupcji korporacyjnej i terroryzmu.

Iron Man jest superbohaterem, który walczy ze zbrodnią za pomocą skonstruowanych przez siebie serii cybernetycznych zbroi, wyposażonych w najnowocześniejsze technologie[1]. Jako Tony Stark prowadzi życie bogatego przedsiębiorcy i filantropa, kierującego konglomeratem Stark Industries[2]. Jest członkiem elitarnej grupy superherosów o nazwie Avengers[1].

Z udziałem tej postaci powstało dziewięć filmów fabularnych, będących częścią franczyzy Filmowego Uniwersum Marvela, gdzie gra go Robert Downey Jr.: Iron Man (2008), Iron Man 2(2010), Avengers (2012), Iron Man 3 (2013), Avengers: Czas Ultrona (2015), Kapitan Ameryka: Wojna bohaterów (2016), Spider-Man: Homecoming (2017), Avengers: Wojna bez granic (2018) oraz Avengers: Koniec gry (2019). Postać pojawiła się również w serialach animowanych: Iron Man: Obrońca dobra (1994–1996), Iron Man: Armored Adventures (2009–2009), Avengers: Potęga i moc (2010–2013) i Avengers: Zjednoczeni (2013–).

W zestawieniu 50 najlepszych postaci komiksowych magazynu filmowego Empire, Iron Man zajął 17. miejsce[3]. Natomiast w zestawieniu 100 najlepszych komiksowych bohaterów amerykańskiego portalu internetowego IGN, bohater uplasował się na 12 miejscu[4].

Opis postaci

Tony Stark urodził się w bogatej rodzinie przemysłowców i już jako młodzieniec zapowiadał się jako przyszły filar amerykańskiego kapitalizmu. Już w wieku 15 lat zaczął studiować elektrotechnikę na MIT[1]. Po śmierci swoich rodziców w wypadku samochodowym, w wieku 21 lat przejął rodzinny majątek i firmę specjalizującą się w przemyśle zbrojeniowym o nazwie Stark Industries, kierowaną niegdyś przez jego ojca - Howarda Starka. Wspierając amerykański wysiłek w walce z komunizmem, Tony odpowiedzialny był za dostarczanie i testowanie nowych technologii na potrzeby sił zbrojnych. W oryginalnej genezie z Tales of Suspense vol.1 #39, w czasie wojny wietnamskiej padł ofiarą ataku komunistycznych watażków[1][2]. Ciężko ranny przez odłamek szrapnela, który trafił go w klatkę piersiową, Tony dostał się do niewoli komunistów wietnamskich. Został zmuszony przez porywaczy do skonstruowania dla nich broni. Zamiast tego, wraz z współwięźniem, profesorem fizyki – Ho Yinsenem, skonstruował zbroję, która pomogła mu w ucieczce[1][2]. Później odkrył, że zginąłby, gdyby kiedykolwiek usunął płytkę magnetyczną, która trzyma odłamki szrapneli z dala od jego serca[2].

Na bazie prototypu zbroi zaczął tworzyć kolejne, bardziej udoskonalone modele. Wśród jego wczesnych wrogów byli głównie sowieccy złoczyńcy m.in.: Czarna Wdowa, Crimson Dynamo i Titanium Man[1]. Oprócz nich w gronie antagonistów Iron Mana znaleźli się tacy przeciwnicy tacy, jak: Mandaryn, Whiplash, organizacja A.I.M., Fin Fang Foom, Madame Masque i M.O.D.O.K.. Motyw walki Iron Mana z Azjatyckim Mandarynem miał wydźwięk polityczny, albowiem odzwierciedlał zmagania cywilizacji zachodu ze światem orientalnym, w czasie wojny w Wietnamie[1]. W komiksie The Avengers vol.1 #1 z września 1963 roku wraz z Hulkiem, Ant-Manem, Wasp i Thorem, sformował drużynę znaną jako Avengers, by razem stawić czoło nikczemnemu Lokiemu.

W otoczeniu Tony’ego znalazły się takie postacie jak sekretarka i kochanka Pepper Potts oraz szofer i asystent Happy Hogan. Wczesne historie przedstawiały romans Potts ze Starkiem, a jednocześnie miłość Happy'ego Hogana do Potts, tworząc trójkąt miłosny między głównymi bohaterami. Ostatecznie Potts i Hogan pobrali się w Tales of Suspense vol. 1 #91 i przez jakiś czas zniknęli z kart komiksów, choć obie postacie odegrały rolę m.in. w crossoverze Civil War i późniejszych historiach komiksowych[1]. Kolejna ważną postacią był dobry przyjaciel Tony’ego i pilot - James Rhodes. Stworzony przez Davida Michelinie'ego i Boba Laytona, James Rhodes zadebiutował w komiksie Iron Man vol. 1 #118 z 1979 roku[1]. Rhodes przywdział zbroję Iron Mana w czasie, kiedy Tony odniósł poważne obrażenia (Iron Man vol. 1 #170), a w Iron Man vol. 1 #284 zyskał własną (cięższą) zbroję i stał się pomocnikiem superbohatera, znanym jako War Machine[1].

Ważniejszymi historiami z udziałem tej postaci są m.in. Demon in a Bottle (Iron Man vol. 1 #128 z listopada 1979 roku), opowiadająca o zmaganiach bohatera z alkoholizmem, czy też historia Doomquest (Iron Man vol. 1 #149-150 z 1981 roku), w której Iron Man i Doctor Doom cofnęli się w czasie do czasów króla Artura. Historia zatytułowana Stark Wars (została ona później przemianowana na popularny tytuł Armor Wars I) z Iron Man vol. 1 #225-#231 (wydawana oryginalnie od grudnia 1987 do czerwca 1988) opowiada o tym jak Stark obsesyjnie tropił i niszczył wszelką stworzoną przez siebie technologię jaka dostała się obce ręce, w tym tę, która była na użytku armii amerykańskiej[1]. Natomiast w sześcioczęściowej historii Extremis (Iron Man vol. 4 #1-6 wydawanej od stycznia 2005 do kwietnia 2006) autorstwa Warrena Ellisa, Tony zaaplikował sobie nanotechnologicznego wirusa, który wykształcił w jego organizmie interfejs łączący jego układ nerwowy ze zbroją[1].

Moce i umiejętności

Tony’ego Starka cechuje ogromna pomysłowość i przedsiębiorczość[2]. Dzięki ogromnej wiedzy jaką posiadł udało mu się skonstruować cybernetyczną zbroję (pierwszy model miał mu jedynie posłużyć w ucieczce z niewoli u komunistów wietnamskich)[2]. Później skonstruował całą serię bardziej zaawansowanych zbroi dających mu nadludzka siłę i odporność na różnego rodzaju ataki zewnętrzne, zdolność latania (dzięki zainstalowanemu w zbroi napędowi odrzutowemu). Jego główną bronią są promienie repulsora, które wystrzeliwuje z rękawic, projektor unibeam zamontowany na napierśniku, oraz innego rodzaju uzbrojenia.

Zbroje Iron Mana

Kolejne wersje kostiumu Iron Mana (wersja filmowe):

  • Mark I – pierwszy kostium Starka. Tony miał jego projekt w swoim domowym komputerze. Skonstruował go w jaskini przy pomocy Yinsena. Miał bardzo mocny pancerz, ale był wolny. Pierwszy reaktor łukowy mógł go zasilać przez 15 minut. Dawał Tony’emu dużą siłę. Był uzbrojony w miotacze płomieni na ramionach i wyrzutnię rakiet na lewym przedramieniu. Mógł latać, ale powoli i nie był zwrotny. Po rozbiciu się Starka na pustyni, kostium rozleciał się na kawałki. Kawałki kostiumu zostały znalezione przez terrorystów, którzy zdołali go odbudować i unowocześnić, m.in. zmodyfikowali jego wygląd, dodali oprogramowanie i wzmocnili uzbrojenie. Kostium został zabrany przez Obadiaha Stane'a, który chciał zabić Tony’ego i wzorując się na zbroi Mark I zbudował swoją zbroję o nazwie Iron Monger. Obadiah zasilał kostium nowym reaktorem łukowym, który zabrał Tony’emu. Pierwotna wersja kostiumu stała w Stark Industries gdy Pepper z agentami przyszli po Obediaha. Rekonstrukcja zbroi stał w gablocie w domu Tony’ego. Została zniszczona w ataku na dom Starka w Iron Man 3.
  • Mark II – drugi kostium Starka. Jest to mocno zmodyfikowany Mark I. Zmienił się jego wygląd, dodano łącze z domowym komputerem Starka, Jarvisem, kombinezon jest zdolny do lotu. Do latania wystarczy 3% mocy reaktora. Jest uzbrojony w broń w postaci impulsów generowanych przez stabilizatory lotu na dłoniach. Jest koloru szarego. Jego słabością jest cienka powłoka, która obladza się po przekroczeniu pułapu 12 km. Mark II został w drugiej części filmu zabrany przez ppłk Jamesa Rhodesa (przyjaciela Tony’ego) do bazy wojskowej. Tam został przebudowany w kostium War Machine. Replika została zniszczona w ataku na dom Starka w Iron Man 3.
  • Mark III – unowocześniona wersja Mark II. Ten kostium jest zbudowany ze stopu tytanu i złota, jest pomalowany na czerwono w niektórych fragmentach (przed dodaniem czerwonego koloru był cały złoty). Ma większe wyposażenie, m.in. flary w udach, wyrzutnia rakiet w prawym przedramieniu oraz miotacz piersiowy w miejscu reaktora. Została zniszczona w ataku na dom Starka w Iron Man 3.
  • Mark IV – Oprócz kilku szczegółów w wyglądzie, nie różni się zbytnio od Mark III. Podzieliła los pozostałych zbroi.
  • Mark V – pierwszy raz pojawia się w filmie Iron Man 2. Jest to przenośny kostium, który nieużywany wygląda jak walizka. Po włączeniu rozkłada się na całym ciele. Jest uzbrojony w broń w postaci impulsów generowanych przez stabilizatory lotu na dłoniach. Została zniszczona w Iron Man 3 w ataku na dom Starka.
  • Mark VI – kolejny kostium Tony’ego. Jest zasilany przez reaktor z nowym rdzeniem. Jego najsilniejsza broń to promienie laserowe, których generatory są umieszczone na nadgarstkach. Jest to jednorazowa broń – Tony użył jej w walce z dronami Ivana Vanko. Zniszczono ją w ataku na dom Starka.
  • Mark VII – Zbroja wykorzystana przez Starka w walce z Lokim i armią z kosmosu w filmie Avengers. Nie różni się znacznie od poprzedniego modelu poza promieniami laserowymi, które nie są już jednokrotnego użytku, dodatkowymi rakietami, dużym zapasem amunicji oraz wzmocnionym pancerzem. W czasie złapania pocisku jądrowego można zobaczyć, że zbroja została wyposażona na korpusie w dodatkowe silniki. Podzieliła los pozostałych zbroi.
  • Mark VIII-XLI – różne zbroje mające swoje własne specyficzne cechy. Mogły być sterowane przez Tony’ego (nikogo więcej nie rozpoznawały) lub Jarvisa. Te zbroje były konstruowane w tajemnicy przez Tony’ego. Pewna część została zniszczona przez żołnierzy extremis z AIM, reszta z wyraźnego rozkazu Tony’ego. Ukazały się w Iron Man 3.
  • Mark XLII (42) – mający wiele wad, wymagających poprawek, prototyp skafandra przechwytującego. Została zniszczona z rozkazu Starka założona na Aldricha Killiana. Pokazała się w Iron Man 3.
  • War Machine Mark I – ten kombinezon to zmodyfikowany Mark II. Mark II został zabrany Tony’emu przez jego przyjaciela Rhodey'ego i przebudowany w bazie wojskowej. Jedyne zmiany to zmiana w wyglądzie i uzbrojeniu. Uzbrojenie stanowią m.in.: karabin FN F2000, karabin maszynowy M134 Minigun, granatnik, karabin M24 i pistolet półautomatyczny. Dodatkowym uzbrojeniem jest kinetyczny pocisk powietrze-powietrze, który (według Justina Hammera) jest niszczycielską bronią zdolną rozwalić „bunkier pod bunkrem, który właśnie rozwaliłeś”.
  • War Machine Mark II Iron Patriot – ulepszona i wzmocniona zbroja ppłk Jamesa Rhodesa. Została pomalowana na styl Kapitana Ameryki.
  • Iron Monger – ulepszona wersja Mark I stworzona przez Obadię Stane'a. Było to coś w rodzaju wielkiego Mark I. Zbroja została zniszczona w wybuchu reaktora łukowego w zakładach Starka.
  • Mark XLIV (zwana również „Hulkbuster”) – zbroja stworzona przez Starka i Bannera na wypadek, gdyby Banner stracił kontrolę nad swoim alter-ego, Hulkiem.

Postacie drugoplanowe

  • Virginia „Pepper” Potts/Rescue – osobista asystentka Starka, później jego kochanka. Była też żoną Harolda Hogana. Ostatnio, dzięki cybernetycznym ulepszeniom i własnej zbroi, stała się bohaterką o pseudonimie Rescue.
  • James „Rhodey” Rhodes/War Machine/Iron Patriot – osobisty pilot i jeden z najlepszych przyjaciół Starka, a także jego pomocnik w walce ze złem. Posiada własną zbroję.
  • Edwin Jarvis – osobisty lokaj Tony’ego. W wersji filmowej system komputerowy o nazwie J.A.R.V.I.S..
  • Harold „Happy” Hogan – były bokser, a później szofer i osobisty asystent Starka. Był mężem Virginii Potts. Zmarł w komiksie Iron Man vol. 4 #14.
  • S.H.I.E.L.D. – fikcyjna agencja wywiadowcza w uniwersum Marvela. Nazwa agencji stanowi skrót, który rozwija się różnorako: pierwotnie Supreme Headquarters, International Espionage, Law-Enforcement Division, od 1991 Strategic Hazard Intervention Espionage Logistics Directorate, a w wersji filmowej Strategic Homeland Intervention, Enforcement, and Logistics Division. Kierowana jest przez Nicka Fury’ego.
  • Avengers – drużyna czołowych superbohaterów uniwersum Marvela, której członkiem jest Iron Man.
  • Ho Yinsen – azjatycki fizyk przetrzymywany razem ze Starkiem przez komunistów wietnamskich pod dowództwem Wong-Chu. Pomógł w budowaniu pierwszej zbroi. Zginął podczas ucieczki.
  • Howard i Maria Starkowie – rodzice Tony’ego. Zginęli w wypadku samochodowym. Po ich śmierci Tony odziedziczył firmę Stark Industries.
  • Bethany Cabe – była ochroniarz i prywatny detektyw. Pracowała jako ochroniarz Tony’ego Starka i ostatecznie została jego kochanką.

Antagoniści

  • Mandarin – jeden z arcy-wrogów Iron Mana. Chiński szlachcic (potomek Czyngis-chana[1]), naukowiec i były dyplomata, który stał się zbrodniarzem. Zaznajomiony ze sztukami walki, a także wyposażony w Dziesięć Pierścieni Mocy i inną pozaziemską technologię, którą pochodzi ze statku kosmitów. Mandarin jest opętany obsesją zawładnięcia światem. W wersji filmowej był oszustem, mającym odwrócić uwagę od prawdziwego złoczyńcy.
  • Obadiah Stane/Iron Monger – przemysłowiec, który ukradł Tony’emu jego firmę Stark Industries. Na bazie pierwszej zbroi Tony’ego, zbudował własną, stając się groźnym przeciwnikiem bohatera. Ma syna o imieniu Ezekiel, który również jest złoczyńcą.
  • Justin Hammer – genialny przestępca i długoletni przeciwnik Iron Mana. Zatrudnia on superzłoczyńców jako swoich najemników.
  • Advanced Idea Mechanics (A.I.M.) – organizacja terrorystyczna złożona z genialnych naukowców i ich najemników. Posługuje się wysoce zaawansowaną technologią. Kierowana jest przez M.O.D.O.K.a.
    • George Tarleton/M.O.D.O.K. – dawniej technik pracujący dla A.I.M.. Pod wpływem mutagenów został przemieniony w odrażającego super-geniusza, który przyjął nazwę od skrótu Mental Organism Designed Only for Killing (Mentalny Organizm Zaprojektowany Tylko by Zabijać).
  • Anton Vanko/Crimson Dynamo I – sowiecki odpowiednik Iron Mana, noszący potężną zbroję. Później jego kombinezonu i pseudonimu używało wielu wrogów superbohatera. Jego wersja filmowa znacznie różni się od komiksowego pierwowzoru.
  • Giulietta Nefaria/Whitney Frost/Madame Masque – urodzona jako Giulietta Nefaria, Madame Masque jest córką złoczyńcy hrabiego Nefaria. Chowa swoją oszpecona twarz za złota maską. Jest rozdarta między posłuszeństwem wobec ojca a miłością do Iron Mana.
  • Hrabia Nefaria Włoski arystokrata, ojciec Madame Masque.
  • Fin Fang Foom – pozaziemski smok z planety Kakaranthara.
  • Spymaster – troje najemników i mistrzów szpiegostwa: pierwszy o nieznanych personaliach, drugi o nazwisku Nathan Lemon i trzeci o nazwisku Sinclair Abbot.
  • Blizzard – nazwa kilku złoczyńców używających broni zamrażającej.

Adaptacje

Filmy kinowe

Filmy te należą do franczyzy Filmowego Uniwersum Marvela, we wszystkich tych produkcjach w rolę Tony'ego Starka / Iron Mana wcielił się aktor Robert Downey Jr.[7].

Filmy animowane

  • Ostateczni mściciele (Ultimate Avengers: The Movie), reż: Curt Geda, Steven E. Gordon, Bob Richardson (2006)
  • Ostateczni mściciele 2 (Ultimate Avengers 2), reż: Will Meugniot, Richard Sebast (2006)
  • Niezwyciężony Iron Man (The Invincible Iron Man), reż: Patrick Archibald, Jay Oliva (2007)
  • Mściciele przyszłości (Next Avengers: Heroes of Tomorrow), reż: Jay Oliva (2008)
  • Hulk na obcej planecie (Planet Hulk), reż: Sam Liu (2010)
  • Iron Man: Rise of Technovore, reż: Hiroshi Hamasaki, Hiroshi Hamazaki (2013)
  • Iron Man & Hulk: Heroes United, reż: Eric Radomski, Leo Riley (2013)
  • Avengers Confidential: Black Widow & Punisher, reż: Kenichi Shimizu (2014)

Seriale animowane

Gry komputerowe

Komiksy wydane w Polsce

Tytuł polski Tytuł angielski Zawartość Wydawnictwo Uwagi
Początki Marvela: Lata Sześćdziesiąte Marvel Origins: The 60s Tales to Suspense #39 Hachette Wydanie zawiera jeszcze 9 innych zeszytów, ale tylko ten 1 odnosi się do solowych przygód Iron Mana.
Iron Man: Demon w Butelce Iron Man: Demon in the Bottle Invincible Iron Man #120-128 Hachette
Iron Man: Extremis Iron Man: Extremis Invincible Iron Man (vol. 4) #1-6 Hachette
Iron Man: Pięć Koszmarów Iron Man: Five Nightmares Invincible Iron Man (vol. 5) #1-7 Mucha Comics i Hachette

Przypisy

  1. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o Joshua Pnencner: Encyclopedia of Comic Books and Graphic Novels. M. Keith Booker (red.). T. 1. Santa Barbara: Greenwood, maj 2010, s. 218-220. ISBN 978-0-313-35746-6. (ang.).
  2. ↑ a b c d e f g Andrew J. Darling: The Marvel Encyclopedia: The Definitive Guide to the Characters of the Marvel Universe. Wielka Brytania: Dorling Kindersley, 2006, s. 146-147. ISBN 978-0756623586. (ang.).
  3. ↑ The 50 Greatest Comic Book Characters – 17. Iron Man. Empire. [dostęp 2014-02-26]. (ang.).
  4. ↑ Top 100 Comic Book Heroes – 12. Iron Man. IGN. [dostęp 2014-02-26]. (ang.).
  5. ↑ Marcin Pietrzyk: „Avengers 2” adaptacją 10-częściowego „Age of Ultron”. Filmweb, 21 lipca 2013. [dostęp 2013-11-09]. (pol.).
  6. ↑ a b c Borys Kit: Robert Downey Jr. Joins 'Spider-Man: Homecoming'. The Hollywood Reporter. [dostęp 2016-04-21]. (ang.).
  7. ↑ Paweł Marczewsk: Robert Downey Jr. jako Iron Man w filmie Jona Favreau. Filmweb, 29 września 2006. [dostęp 2014-08-22]. (pol.).

Zobacz też

Linki zewnętrzne