Sytuacja prawna i społeczna osób LGBT w Kostaryce

Sytuacja prawna i społeczna osób LGBT w Kostaryce obejmuje kwestie związane z równouprawnieniem (lub jego brakiem) osób homoseksualnych (lesbijek i gejów), biseksualnych (kobiet i mężczyzn) oraz trans (nie-cispłciowych) i innych osób queer (osób LGBT) w różnych aspektach kostarykańskiego prawa i w oczach społeczeństwa.

W 1502 roku na teren dzisiejszej Kostaryki przybył Krzysztof Kolumb, a w 1561 roku jej część (Cartago) stała się kolonią hiszpańską^[1]. W czasach, gdy tereny dzisiejszej Kostaryki wchodziły w skład imperium hiszpańskiego, homoseksualizm był powszechnie uznawany za grzech śmiertelny oraz za przestępstwo. Takie podejście trwało do II połowy XIX wieku. Dotyczyło zarówno gejów, jak i lesbijek, aczkolwiek państwo zwracało uwagę tylko na tych pierwszych. Paradoksalnie, mimo, iż homoseksualizm karano z przyczyn religijnych, to większość osób skazanych za homoseksualizm stanowili zakonnicy i księża. Depenalizacja kontaktów homoseksualnych nastąpiła dopiero kilkadziesiąt lat po zakończeniu się hiszpańskich rządów (czyli po 1821 roku^[1]), a mianowicie podczas rządów Tomása Guardii Gutiérreza (od 9 września 1870 do 6 lipca 1882 z przerwą od 8 maja 1876 do 11 września 1877^[2]) w ramach antyklerykalnych zmian w państwie^[3].

Ani rząd, ani ogół kostarykańskiego społeczeństwa nie zwracał uwagi na prawa osób LGBT aż do lat 60., kiedy podejście Kostarykanów do seksu i seksualności zaczęło się zmieniać dzięki rewolucji seksualnej w cywilizacji zachodniej. Dialog na temat homoseksualności rozpoczął się po wydaniu książki La isla de los hombres solos (Wyspa samotnych mężczyzn), powieści José Ángel Sánchez, w której przedstawiono homoseksualność jako normę w zakładzie karnym San Lucas. Ów dialog sprawił, że Kostarykanie zaczęli akceptować homoseksualność. Sytuacja pogorszyła się we wczesnych i środkowych latach 80., kiedy to postrzeganie gejów przez kostarykańskie społeczeństwo pogorszyło się z powodu pandemii AIDS. Ok. 1990 roku postrzeganie homoseksualizmu zaczęło się ponownie polepszać, dzięki czemu społeczność gejów i lesbijek w Kostaryce stała się bardzo aktywna, co przejawia się m.in dużą liczbą klubów gejowskich, do których przyjeżdżają nawet turyści z Ameryki Północnej i Europy^[3].

• Między 1870 a 1882: depenalizacja stosunków homoseksualnych^[3]
• 1971: legalizacja stosunków homoseksualnych^[4]
• 1998: delegalizacja dyskryminacji związanej z orientacją seksualną przy zatrudnianiu^[4]
• 1999: wyrównanie wieku zgody przy stosunkach homoseksualnych i heteroseksualnych^[4]
• 2003: pierwszy rozpoczęcia procesu adopcji dziecka przez transkobietę^[5]
• 2007: legalizacja oddawania krwi przez mężczyzn mających kontakty seksualne z mężczyznami^[6] po wielu latach działań aktywistów, m.in Alberta Cabezasa^[7]
• 2008: odrzucenie przez sądu najwyższego prawa więźniów do widzeń ze swymi partnerami, jeśli partner i więzień są tej samej płci, a także ustanowienie wieku zgody przy stosunkach homoseksualnych na 18 lat^[5]
• 2010: odrzucenie przez sąd najwyższy propozycji referendum w sprawie legalizacji jednopłciowych związków partnerskich
• 2012: poparcie związków jednopłciowych przez prezydentkę Laurę Chinchillę Mirandę^[5]
• 2014: umożliwienie parom jednopłciowym dzielenia się świadczeniami emerytalnymi i zdrowotnymi^[5] oraz pierwszy w Kostaryce przypadek prawnego uznania związku partnerskiego dwójki gejów^[5]
• 2016: rozszerzenie renty rodzinnej na pary tej samej płci^[5][8][9]
• 2018: rozszerzenie praw osób LGBT na migrantów oraz pierwszy przypadek wypłacenia renty rodzinnej homoseksualnemu mężczyźnie, którego partner zmarł^[10]; prawne uznanie tożsamości płciowej osób transpłciowych i uznanie ich medycznej korekty płci za część interesu publicznego; wystosowanie przez sąd najwyższy nakazu legalizacji małżeństw jednopłciowych przez parlament do maja 2020 roku^[5]
• 2020: legalizacja małżeństw jednopłciowych^[11] i adopcji dzieci przez takie małżeństwa^[12]