Tkanka nabłonkowa
Tkanka nabłonkowa, tkanka graniczna, nabłonek (łac. epithelium - nabłonek, łac. textus epithelialis - tkanka nabłonkowa) – jeden z czterech głównych typów tkanek zwierzęcych, jest pierwszą tkanką pojawiającą się w zarodku[1].
Zawiązki nabłonka pojawiają się już w stadium blastuli, ale może się on różnicować znacznie później z listków zarodkowych: ektodermy, entodermy, mezodermy. Może to też zależeć od grupy systematycznej zwierzęcia i narządu.
Tkanki nabłonkowe dzieli się ze względu na ich budowę i pełnione funkcje. Wyróżnia się zatem:
- nabłonek wielowarstwowy, charakterystyczny, jako nabłonek okrywający, dla kręgowców, w którym komórki ułożone są w kilku warstwach
- nabłonek jednowarstwowy, typowy jako tkanka okrywająca dla bezkręgowców (poza szczecioszczękimi, złożony z pojedynczej warstwy komórek).
Budowa
Komórki tkanki nabłonkowej stanowią główną masę nabłonka, a ilość substancji międzykomórkowej między nimi jest minimalna (w przeciwieństwie do tkanki łącznej). Ściśle przylegają do leżącej poniżej błony podstawnej lub otaczającej substancji pozakomórkowej. Komórki nabłonka połączone są specjalnymi złączami - desmosomami, a czasem granica między nimi (czyli błona komórkowa) całkiem zanika i powstaje tzw. syncycjum (inaczej zespólnia lub syncytium). Komórki przylegają do siebie ściśle dzięki mechanizmom łączącym cytoszkielety sąsiadujących komórek. Połączenia między nimi stanowią: połączenia zamykające, zwierające oraz połączenia typu nexus blue.
Funkcje
Nabłonek pełni przede wszystkim funkcję ochronną. Może pełnić też wiele innych funkcji, m.in. bierze udział we wchłanianiu pokarmu, chroni przed inwazją mikroorganizmów, bierze udział w wymianie gazów i wydalaniu. Jest to możliwe przez to, że jego komórki wytwarzają wiele dodatkowych tworów komórkowych, takich jak mikrokosmki (zwiększające powierzchnię wchłaniania), rzęski i wici (umożliwiające ruch substancji lub komórki), włoski (pełniące funkcję ochronną) itp.
Ze względu na różne funkcje, nabłonki można podzielić na:
- pokrywający (okrywająco-wyściełający) - wyścieła jamy ciała i narządów, np. przewód pokarmowy, wnętrze nosa
- ruchowy - polega na przesuwaniu za pomocą rzęsek niepotrzebnych drobin, które dostają się do wnętrza organizmu ze środowiska zewnętrznego, na przykład z tchawicy
- wydzielniczy - współtworzy gruczoły wydzielnicze, występuje w gruczołach wydzielniczych, wytwarzających hormony, potowych, łojowych, śluzówce jelita, śluzówce jamy gębowej
- transportujący - transportuje różne cząsteczki chemiczne przez warstwę nabłonkową, na przykład jelit, kanalików nerkowych, naczyń włosowatych czy pęcherzyków wewnętrznych
- rozrodczy - powstają z niego gamety, występuje w jajnikach i wyścieła kanaliki nasienne jąder.
Zobacz też
Przypisy
- ↑ Ewa Pyłka-Gutowska, Tkanki zwierzęce. Charakterystyka tkanki nabłonkowej, [w:] Witold Mizerski (red.), Biologia. Vademecum Maturzysty, wyd. VI, Warszawa: Adamantan, 2019, s. 88-90, ISBN 978-83-7350-453-0 (pol.).
