10. prosinca

10. prosinca/decembra (10. 12.) je 344. dan godine po gregorijanskom kalendaru (345. u prestupnoj godini). Do kraja godine ima još 21 dana.

Događaji

• 1508. — formirana Kambrejska liga, savez protiv Venecije koji su sklopili papa Julije II, francuski kralj Luj XII, aragonski kralj Ferdinand II i rimsko-nemački car Maksimilijan I.
• 1520. — nemački crkveni reformator Martin Luter u Vitenbergu javno spalio bulu u kojoj mu je papa Lav X zapretio prokletstvom ako se u roku od 60 dana ne odrekne jeresi. U januaru 1521. Luter ekskomuniciran iz rimokatoličke crkve.
• 1810. — Napoleon Bonaparta Francuskoj priključio nemačke gradove Hanover, Bremen, Hamburg, Lauenburg i Libek.
• 1845. — engleski građevinski inženjer Robert Tompson patentirao prve pneumatske gume.
• 1848. — Luj Napoleon nadmoćnom većinom od preko četiri miliona glasova dobio izbore za predsednika Francuske. Četiri godine kasnije izveo državni udar i proglasio se carem Napoleonom III.
• 1868. — prvi semafori za regulisanje saobraćaja u svetu počeli da rade u Londonu, na trgu ispred zgrade parlamenta Velike Britanije.
• 1895. — osnovano Društvo za unapređenje i ulepšavanje Sokobanje, što se smatra začetkom turizma u Srbiji. Sokobanja, u kojoj su često na odmoru boravili knezovi Miloš i Mihajlo Obrenović, pominje se kao lečilište još u starom Rimu i ranoj Vizantiji.
• 1898. — potpisan Pariski mirovni ugovor kojim je okončan američko-španski rat. Španija se odrekla Kube i Portorika, a za 20 miliona dolara ustupila Amerikancima Filipine i Guam.
• 1902. — završena je izgradnja Asuanske brane u Egiptu, kojom je regulisan tok Nila.
• 1936. — abdicirao britanski kralj Edvard VIII jer nije želeo da se odrekne ženidbe sa Amerikankom Volis Simpson, kako je to od njega tražio premijer Stenli Boldvin. Posle abdikacije dobio titulu vojvode od Vindzora. Nasledio ga George VI.
• 1936. — Umro italijanski pisac Luiđi Pirandelo, dobitnik Nobelove nagrade za književnost 1934, jedan od najznačajnijih dramskih pisaca 20. vijeka, koji je otvorio nove puteve moderne dramaturgije. Od njegove 44 drame sabrane pod naslovom "Gole maske", najpoznatije su "Đakomino", "Henri IV", "Šest lica traže pisca".
• 1941. — japanski avioni u Drugom svetskom ratu u Južnokineskom moru potopili britanske ratne brodove „Ripals“ i „Princ od Velsa“, na kojima je poginulo oko 800 ljudi.
• 1948. — Generalna skupština Ujedinjenih nacija usvojila Univerzalnu deklaraciju o pravima čoveka. Taj datum obeležava se kao Dan ljudskih prava.
• 1963. — Zanzibar, britanski protektorat od 1890, stekao nezavisnost u okviru Britanskog komonvelta. Naredne godine postao republika i s Tanganjikom stvorio novu državu koja je dobila naziv Tanzanija.
• 1964. — Nobelovu nagradu za mir dobio Amerikanac Martin Luter King, borac za građanska prava crnaca. Ubijen u atentatu u Memfisu četiri godine kasnije.
• 1967. — prva komercijalna termonuklearna eksplozija izvršena u Novom Meksiku u SAD radi vađenja prirodnog gasa.
• 1980. — Milton Obote proglašen za predsednika Ugande, kao prvi afrički šef države koji se vratio na vlast posle zbacivanja vojnim udarom. Vojska ga 1985. drugi put zbacila sa vlasti.
• 1991. — jugoslovenska narodna armija se povukla iz Zagreba i Hrvatske, ali su borbe Srba i hrvatskih snaga nastavljene.
• 1996. — predsednik Južne Afrike Nelson Mandela potpisao Ustav kojim su svi građani, bez obzira na rasu, izjednačeni pred zakonom, kao završni čin u demontiranju sistema aparthejda u toj zemlji.
• 1998. — Haški tribunal osudio bosanskog Hrvata Antu Furundžiju na 10 godina zatvora zbog mučenja i silovanja zatočenika u bosanskom ratu. To je bila prva presuda kojom je silovanje označeno kao ratni zločin.
• 2001. — u Prištini konstituisana Skupština Kosova, prva od dolaska međunarodnih snaga u Pokrajinu, u julu 1999. Za predsednika izabran Albanac Nedžat Daci, a predstavnici Srba Oliver Ivanović i Gojko Savić postali članovi petočlanog Predsedništva Skupštine.
• 2001. — generalni sekretar UN Kofi Anan dobio Nobelovu nagradu za mir.
• 2003. — šef UNMIK-a Hari Holkeri u Prištini predstavio dokument „Standardi za Kosovo“ čija će primena biti od značaja kod ocenjivanja da li je Kosovo dostiglo standarde demokratskog društva koje međunarodna zajednica traži pre početka rešavanja statusa Kosova. Dokument prihvatio i Savet bezbednosti UN.
• 2003. — Haški tribunal osudio bivšeg oficira Vojske Republike Srpske Dragana Obrenovića, koji je priznao krivicu, na 17 godina zatvora zbog ratnih zločina nad muslimanima u Srebrenici u julu 1995.

.

Rođenja

• 1806. — Pavao Štoos, svećenik pjesnik i narodni preporoditelj (u. 1862.).
• 1851. — Melvil Djui, američki bibliotekar.
• 1861. — Vladoje Dukat, hrvatski književni povjesničar, filolog i anglist (u. 1944.).
• 1862. — Srećko Albini, hrvatski skladatelj i dirigent (u. 1933.).
• 1957. — Michael Clarke Duncan, američki glumac (u. 2012.).
• 1960. — Kenneth Branagh, irski glumac i režiser.
• 1961. — Dragan Vujić, srpski glumac.
• 1964. — Edith González, meksička glumica, pjevačica i model.
• 1973. — Gabriela Spanic, venezuelanska glumica, hrvatskog porijekla.
• 1987. — Gonzalo Higuaín, argentinski nogometaš.
• 1988. — Mitchell Donald, nizozemski nogometaš.
• 1988. — Neven Subotić, srpski i američki nogometaš, bosanskog porijekla.

.

Smrti

• 1603. — Vilijam Gilbert, engleski lekar i fizičar.
• 1638. — Ivan Gundulić, književnik (r. 1589.).
• 1815. — Ada King Lovelace, britanska matematičarka i prvi programer.
• 1870. — Adolf Loos, češko-austrijski arhitekta.
• 1879. — Ante Kuzmanić, hrvatski liječnik, publicist, preporoditelj (r. 1807.).
• 1889. — Ante Kovačić, hrvatski književnik (r. 1854.).
• 1896. — Alfred Nobel, švedski industrijalac, pronalazač dinamita, kemičar, izumitelj, dramski pisac i donator.
• 1926. — Nikola Pašić, jedan od najznačajnijih političara u istoriji Srbije i Jugoslavije.
• 1936. — Luiđi Pirandelo, italijanski pisac. (r. 1867.).
• 1955. — Goran Ipe Ivandić, bosanskohercegovački rock bubnjar.
• 1977. — Denis Ćorić, bosanskohercegovački nogometaš.
• 1991. — Karlo Metikoš, hrvatski glazbenik (r. 1940.).
• 1999. — Franjo Tuđman, prvi predsjednik Hrvatske. (r. 1922.).
• 2005. — Eugene McCarthy, američki političar.

.

Praznici i dani sećanja

10. 12. na Wikimedijinoj ostavi

• Svake godine na taj dan se dodjeljuje Nobelova nagrada za dostignuća na polju fizike, kemije, medicine, književnosti i za mir.
• Dan ljudskih prava (jer su na taj dan 1948. UN usvojile Univerzalnu deklaraciju o ljudskim pravima).

.

Vidi takođe: godišnji kalendar - dnevni kalendar