1578

Ovo je članak o godini 1578.

1578 na Wikimedijinoj ostavi

Godina 1578 (MDLXXVIII) bila je redovna godina koja počinje u srijedu (1. jan./sij. po julijanskom kalendaru).

Događaji

• 8. 1. - Ivan Ferenberger je novi vrhovni kapetan hrvatske krajine umjesto Ivana Auersperga^[1]; u ovo vrijeme imenovan i ban Krsto Ungnad (do 1583).
• 13. 1. - Opsada Gvozdanskog: Ferhat-paša Sokolović ulazi u utvrdu čija je posada onesposobljena u tri turska juriša prethodnih dana^[2].
• 31. 1. - Osamdesetogodišnji rat: Bitka kod Gemblouxa je ubedljiva španska pobeda nad nizozemskim pobunjenicima u Belgiji.

• 5. 2. - Sabor u Zagrebu, primljen ban Ungnad, za banovca imenovan Stjepan Gregorijanec, zaključci o obrani i povratu imanja otuđenih od Mohačke bitke.
• 8. 2. - Incident pred Kamenim vratima Gradeca - novi banovac Gregorijanec napao zlatara Petra Krupića koji mu je sporo otvorio vrata^[3].
• 11. 2. - Kizilbaši proglasili Muhameda Hodabandu za persijskog šaha (do 1587).
• 25. 2. - Kralj Rudolf povjerava hrvatsku i slavonsku krajinu stricu Karlu; inače, u toku je sabor u Bruku na Muri na kome se razmatra odbrana krajine i odlučuje da se podigne jedna nova tvrđava (Karlovac)^[4].
• 11. 3. - Novi mletački dužd je Nicolò Da Ponte (do 1585).
• 2. 4. - Turci zauzeli Metliku.
• travanj, početkom - Turci zauzeli Drežnik i spalili Dubovac (na Veliki petak^[5], tj. 28. 3.); takođe haranja oko Koprivnice^[6].
• 12. 4. - Slovenski i hrvatski seljaci presreli i razbili Turke na povratku iz Metlike.
• 12. 4. - Novi zagrebački biskup je Ivan Kranjčić Moslavački (do 1584); stari Juraj II. Drašković prelazi u Győr, imenovan je kraljevskim kancelarom^[7].
• 27. 4. - Dvoboj Minjona, poginula po dvojica miljenika Anrija III i Anrija od Giza.
• 22. 5. - Kapetan Ferenberger razbio Turke kod Drežnika, kad su se vraćali iz Kranjske gdje su zauzeli Kostel^[4].
• 26. 5. - Amsterdamska Izmena (Alteratie) - katolička vlada zbačena u korist kalvinističke.
• 31. 5. - Kralj Henri III položio kamen temeljac za Pont Neuf ("Novi most"), najstariji postojeći most preko Sene u Parizu.
• 1. 8. - Ferenberger zauzeo Cazin i Ostrožac (prethodnica Khevenhüllerove i Ungnadove vojske koje nose opskrbu Bihaću).
• 4. 8. - Bitka kod Ksar el-Kebira, portugalski poraz u Maroku, poginuli portugalski kralj Sebastião I i saaditski sultan Abu Marwan Abd al-Malik I Saadi.
  • Sebastijana nasleđuje deda-stric Henrique I (do 1580, poslednji iz Dinastije Aviz) a Abu Marvana Ahmad al-Mansur (do 1603), najčuveniji saaditski vladar Maroka.
  • Pošto Sebastijanovo telo nije pronađeno, nastaje sebastijanizam, verovanje da će se jednog dana vratiti (→ Rat Canudosa).
• 9. 8. - Osmansko-safavidski rat (1578-1590): bitka kod Çıldıra je ubedljiva osmanska pobeda.
• 24. 8. - Lala Mustafa-paša osvojio Tbilisi.
  • Tokom gruzijske kampanje poginuo Derviš-paša, Ferhat-pašin brat i dijarbakirski beglerbeg^[8].
• 4. 9. - Khevenhüllerova vojska se povlači, Ferhat-paša ga prati i povraća izgubljene gradove.
• septembar - Francis Drake ušao u Pacifik, ubrzo mu ostaje samo jedan brod (Pelican preimenovan u Golden Hind), zatim plovi i pljačka pored španskog Čilea.
• 29. 9. - Osnovana Tegucigalpa, glavni grad današnjeg Hondurasa.
• 30. 9. ili 1. 10. - Po sultanovom naređenju pogubljen Mustafa-paša Sokolović, Mehmed-pašin nećak i dvanaest godina budimski beglerbeg, pod izgovorom da je kriv za to što je munja zapalila barutanu u Budimu - ovim je uklonjen najvažniji član Sokolovićeve porodične mreže^[9].
• 1. 10. - Ferhat-paša povratio Cazin, dva dana kasnije i Ostrožac (ove godine osnovan Ostrožački sandžak, od 1593 Bihaćki).
• 1. 10. - Alessandro Farnese, vojvoda od Parme nasleđuje umrlog Don Juana Austrijskog kao guvernera španske Nizozemske (do 1592).
• 21. 10. - Livonski rat: bitka za Venden je švedska pobeda nad Rusima.
• 31. 12. - Francuski kralj Henri III je osnovao Orden Svetog duha, najviše odlikovanje francuske burbonske monarhije.

Kroz godinu

• Stefan Gerlah u beogradskoj crkvi našao sasude samo od drveta (posledica pljačkanja crkava)^[10].
• U mletačku Pulu dolazi 80 porodica iz Grčke^[11]. Takođe, mletački senat odlučio da svake dve godine šalje posebnog povjerenika za podjelu zemlje doseljenicima, da bude sudac njima i u sporovima sa starosjediocima^[12].
• Počinje gradnja Gregorijanske kule (Kule vetrova) dela Vatikanske opservatorije (deo planirane Gregorijanske reforme).
• Ponovo otkrivene Rimske katakombe.
• Mongolski vladar Altan-han dao titulu Dalaj Lama Sonamu Gyatsou - treći po redu a prvi sa tim nazivom.
• Treća Frobisherova ekspedicija u Ameriku.
• Etiopija: car Sarsa Dengel ugušio pobunu Bahr negus Yeshaqa.

Rođenja

Glavni članak: :Kategorija:Rođeni 1578.

• 1. 4. - William Harvey, lekar, opisao krvotok († 1657)
• 14. 4. - Filip, kralj Španije i Portugala († 1621)
• 9. 7. - Ferdinand II, sveti rimski car, ugarsko-hrvatski kralj († 1637)
• François Ravaillac, ubica Anrija IV († 1610)
• pribl. Vuk Krsto Frankopan, hrvatski velikaš († 1652)

Smrti

Glavni članak: :Kategorija:Umrli 1578.

• 5. 1. - Julije Klović, slikar (* 1498)
• 25. 1. - Mihrimah Sultana, ćerka Sulejmana i Hurem (* 1522)
• 3. 3. - Sebastiano Venier, mletački dužd (* ca. 1496)
• 3. 3. - Mihail Kantakuzin Šejtanoglu, osmansko-grčki magnat
• 4. 8. - Sebastião I, kralj Portugala (* 1554)
• Pijale paša, osmanski admiral (* ca. 1515)

Reference

• Vjekoslav Klaić, Svezak treći: dio prvi..... Prva knjiga: Doba kraljeva Ferdinanda I., Maksimilijana i Rudolfa (1527-1608) (archive.org)
• Uroš Dakić, The Sokollu Family Clan and the Politics of Vizierial Households in the Second Half of the Sixteenth Century, Central European University, Budapest 2012
• Historija naroda Jugoslavije II, str. , Školska knjiga Zagreb, 1959