Za ostale upotrebe, v. Miljkovac (razvrstavanje).
Koordinate: 43° 25′ 29" SGŠ, 21° 51′ 19" IGD Miljkovac je naseljeno mesto u gradskoj opštini Crveni Krst na području grada Niša u Nišavskom okrugu. Nalazi se na južnom rubu Aleksinačke kotline, u području ušća Labukovske u Toponičku reku, na oko 15 km severno od centra Niša. Prema popisu iz 2002. bilo je 253 stanovnika (prema popisu iz 1991. bilo je 301 stanovnika).
Historija
Oskudnost praistorijskih i antičkih podataka daje privid nenaseljenosti seoskog prostora, ali poznato je da je jedan poprečni rimski put prolazio dolinom Toponičke reke prema Golaku. Geografska celina oko Toponičke reke gradila je u srednjem veku župu Topolnicu s gradom Železnikom, koji je branio njenu sigurnost. Ostaci Železnika, čije su se ruševine dosta dobro ocrtavale još krajem 19. veka, se u obliku razvaline Kule (odnosno njenog ostatka) i danas vide na steni u meandru Toponičke reke 1 km uzvodno od današnjeg seoskog naselja. Do početka 20. veka su se na levoj strani Toponičke reke uočavale razvaline i srednjovekovnog utvrđenja Gradišta. Oba ova fortifikacijska objekta branila su u srednjovekovnoj Topolnici prolaz iz Morave u Svrljig. Selo koje se na mestu današnjeg Miljkovca nalazilo (i čiji kontinuitet današnji Miljkovac održava) verovatno je egzistiralo kao crkveno vlastelinstvo manastira Svetog Nikole i Svete Gospođe, jer su ovi do u nedavnoj prošlosti držali delove svojih srednjovekovnih poseda.
Na davnu prošlost Miljkovca ukazuje i turski popis 1498. godine koji ga je pod današnjim imenom evidentirao kao spahiluk (zeamet) Ali-bega iz Niša s 30 kuća, 6 samačkih, 9 udovičkih kuća, 3 rajinske vodenice (koje rade cele godine) i s dažbinama u iznosu 4.989 akči. U selu se nalazi mezra (selište) Podgrad koja je „sejalište pomenutog sela“. Ima takođe manastir Svetog Nikole, koji je has, s dva kaluđera, dve vodenice (koje rade cele godine) i s dažbinom koja iznosi 328 akči.
Miljkovac pominju i austrijske uhode 1783/84. godine s oko 70 kuća. Ozlojeđena spahijskom eksploatacijom, naročito terorom niškog mutaserifa Salih-paše, niška sela Kamenica, Cerje, Kravlje, Miljkovac, Vele Polje i Paligrace su se 1835. godine s ostalim selima (16 sela) pobunila („prva Milojeva razmirica“). Poraženi u odlučujućem sukobu kod Miljkovca, Turci su prihvatili određene ustupke, koje kasnije nisu poštovali. To je dovelo do druge „razmirice“ (ustanka) 1841 . godine u kojoj je pored drugih sela spaljen i Miljkovac. Za ovaj period, tačnije za 1843. godinu, vezan je i početak rada najstarije osnovne škole manastirskog tipa u ovom kraju. Godine 1881. Ministarstvo prosvete Srbije obnarodovalo je ukaz o redovnom radu ove škole, koja je pre toga, a i u to vreme, bila centar okupljanja za đake iz desetinu okolnih sela. Krajem 19. veka (1895) Miljkovac je manje selo s 46 mahom zadružnih domaćinstava i 328 stanovnika, a godine 1930. u njemu su živela 74 domaćinstva i 533 stanovnika.
Miljkovac je u 1941. godini bio stecište partizana Ozrenskog odreda. U jednoj neprijateljskoj akciji ovde je iste godine zarobljena Jelena Popović - Lela, a zatim streljana (1942).
Zahvaljujući svom brdsko-planinskom smeštaju i upućenosti pretežno na planinsku šumsko-stočarsku privredu, Miljkovac je, u odnosu na Vele Polje, Paligrace i Kravlje, u turskom kao i u postturskom periodu bio siromašnije selo. To je razlog što se stanovništvo sela odavalo i pečalbarenju, a u periodu između dva svetska rata i poslužiteljstvu, pandurluku, školovanju i raznim zanimanjima u gradu.
Posle Drugog svetskog rata, i to već od 1960. godine, ojačale su tendencije napuštanja poljoprivrede s iseljavanjem ili orijentacijom na mešovitu privredu, uz istovremeno zastarevanje sela (staračka domaćinstva). Osnovni poljoprivredni karakter sela, međutim, sačuvan je i dalje. Prema popisnim podacima u Miljkovcu su 1971. godine živela 54 poljoprivredna, 49 mešovitih i 14 nepoljoprivrednih domaćinstva.
Demografija
U naselju Miljkovac živi 218 punoletnih stanovnika, a prosečna starost stanovništva iznosi 49,7 godina (46,4 kod muškaraca i 53,2 kod žena). U naselju ima 101 domaćinstvo, a prosečan broj članova po domaćinstvu je 2,50.
Ovo naselje je velikim delom naseljeno Srbima (prema popisu iz 2002. godine), a u poslednja tri popisa, primećen je pad u broju stanovnika.
- Grafik promene broja stanovnika tokom 20. veka
| |
| Etnički sastav prema popisu iz 2002. |
|---|
|
| Srbi | | 252 | 99.60% |
| nepoznato | | 1 | 0.39% |
Stanovništvo prema polu i starosti [2] |
|---|
| m | | | ž |
| ? | 2 | | | 1 |
| 80+ | 2 | | | 12 |
| 75-79 | 10 | | | 11 |
| 70-74 | 10 | | | 9 |
| 65-69 | 12 | | | 9 |
| 60-64 | 9 | | | 10 |
| 55-59 | 12 | | | 9 |
| 50-54 | 15 | | | 13 |
| 45-49 | 7 | | | 9 |
| 40-44 | 5 | | | 8 |
| 35-39 | 3 | | | 5 |
| 30-34 | 11 | | | 6 |
| 25-29 | 3 | | | 5 |
| 20-24 | 5 | | | 1 |
| 15-19 | 4 | | | 5 |
| 10-14 | 10 | | | 5 |
| 5-9 | 8 | | | 3 |
| 0-4 | 3 | | | 1 |
| prosek | 46.4 | | | 53.2 |
Domaćinstva
Broj domaćinstava po popisima od 1948-2002. | Godina popisa | 1948.
| 1953.
| 1961.
| 1971.
| 1981.
| 1991.
| 2002.
| | Broj domaćinstava | 112
| 126
| 121
| 117
| 110
| 105
| 101
| | Domaćinstva po broju članova po popisu od 2002. | Broj članova | 1
| 2
| 3
| 4
| 5
| 6
| 7
| 8
| 9
| 10 i više
| Prosečan broj članova
| | Broj domaćinstava | 27
| 36
| 13
| 16
| 5
| 3
| -
| 1
| -
| -
| 2.50
| |
Domaćinstva
Broj domaćinstava po popisima od 1948-2002. | Godina popisa | 1948.
| 1953.
| 1961.
| 1971.
| 1981.
| 1991.
| 2002.
| | Broj domaćinstava | 110
| 19
| 74
| 11
| 4
| 2
| 113
| | Domaćinstva po broju članova po popisu od 2002. | Broj članova | 1
| 2
| 3
| 4
| 5
| 6
| 7
| 8
| 9
| 10 i više
| Prosečan broj članova
| | Broj domaćinstava | 14
| 67
| 29
| 3
| -
| | | | | | | |
Stanovništvo prema delatnosti koju obavlja
| Pol | Ukupno | Poljoprivreda, lov i šumarstvo | Ribarstvo | Vađenje rude i kamena | Prerađivačka industrija | Proizvodnja i snabdevanje... | Građevinarstvo | Trgovina | Hoteli i restorani | Saobraćaj, skladištenje i veze |
|---|
| Muški
| 69
| 19
| -
| 1
| 15
| 2
| 10
| 3
| 3
| 1
|
| Ženski
| 36
| 13
| -
| -
| 7
| -
| 1
| 3
| -
| -
|
| Oba
| 105
| 32
| -
| 1
| 22
| 2
| 11
| 6
| 3
| 1
|
| Pol | Finansijsko posredovanje | Nekretnine | Državna uprava i odbrana | Obrazovanje | Zdravstveni i socijalni rad | Ostale uslužne aktivnosti | Privatna domaćinstva | Eksteritorijalne organizacije i tela | Nepoznato |
|---|
| Muški
| -
| 1
| -
| 3
| 4
| 4
| 1
| -
| 2
|
| Ženski
| -
| -
| -
| -
| 10
| -
| -
| -
| 2
|
| Oba
| -
| 1
| -
| 3
| 14
| 4
| 1
| -
| 4
|
Povezano
- Manastir Železnik
- Tvrđava Železnik
- Tvrđava Gradište
Reference
- ↑ Knjiga 9, Stanovništvo, uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002, podaci po naseljima, Republički zavod za statistiku, Beograd, maj 2004, ISBN 86-84433-14-9
- ↑ Knjiga 2, Stanovništvo, pol i starost, podaci po naseljima, Republički zavod za statistiku, Beograd, februar 2003, ISBN 86-84433-01-7
Literatura
- Enciklopedija Niša: Priroda, prostor, stanovništvo; izdanje Gradina - Niš, 1995.g. pp. 97–98.
Vanjske veze
 | Portal Srbija |
Srbija
