Mbipesha
Obeziteti apo Mbipesha është një gjendje mjekësore, ndonjëherë e konsideruar si sëmundje, në të cilën yndyra e tepërt trupore është grumbulluar në një masë të tillë që mund të ndikojë negativisht në shëndetin. Njerëzit klasifikohen si obezë kur indeksi i tyre i masës trupore (BMI) - pesha e një personi pjesëtuar me katrorin e gjatësisë së personit - është mbi 30 kg/m2; diapazoni 25–30 kg/m2 përkufizohet si mbipeshë. Disa vende të Azisë Lindore përdorin vlera më të ulëta për të llogaritur obezitetin. Obeziteti është një shkak kryesor i paaftësisë dhe lidhet me sëmundje dhe kushte të ndryshme, veçanërisht sëmundjet kardiovaskulare, diabeti i tipit 2, apnea obstruktive e gjumit, lloje të caktuara të kancerit dhe osteoartriti.
Obeziteti ka shkaqe individuale, socio-ekonomike dhe mjedisore. Disa shkaqe të njohura janë dieta, aktiviteti fizik, automatizimi, urbanizimi, ndjeshmëria gjenetike, mjekimet, çrregullimet mendore, politikat ekonomike, çrregullimet endokrine dhe ekspozimi ndaj kimikateve që prishin sistemin endokrin.
Ndërsa shumica e individëve obezë në çdo kohë të caktuar po përpiqen të humbin peshë dhe shpesh janë të suksesshëm, mbajtja e humbjes së peshës afatgjatë është e rrallë. Nuk ka asnjë ndërhyrje efektive, të mirëpërcaktuar dhe të bazuar në prova për parandalimin e obezitetit. Parandalimi i obezitetit kërkon një qasje komplekse, duke përfshirë ndërhyrje në nivele shoqërore, komunitare, familjare dhe individuale. Ndryshimet në dietë dhe ushtrimet janë trajtimet kryesore të rekomanduara nga profesionistët e shëndetit. Cilësia e dietës mund të përmirësohet duke reduktuar konsumin e ushqimeve me energji të dendur, të tilla si ato me yndyrë ose sheqerna, dhe duke rritur marrjen e fibrave dietike, nëse këto zgjedhje dietike janë të disponueshme, të përballueshme dhe të arritshme. Medikamentet mund të përdoren, së bashku me një dietë të përshtatshme, për të ulur oreksin ose për të ulur përthithjen e yndyrës. Nëse dieta, stërvitja dhe mjekimi nuk janë efektive, mund të kryhet një tullumbace e stomakut ose një operacion për të reduktuar volumin e stomakut ose gjatësinë e zorrëve, duke çuar në ndjenjën e ngopjes më herët ose një aftësi të reduktuar për të absorbuar lëndët ushqyese nga ushqimi.
Obeziteti është një shkaktar i parandalueshëm i vdekjeve në mbarë botën, me norma në rritje tek të rriturit dhe fëmijët. Në vitin 2015, 600 milionë të rritur (12%) dhe 100 milionë fëmijë ishin obezë në 195 vende. Obeziteti është më i zakonshëm tek femrat sesa tek meshkujt. Sot, obeziteti është stigmatizuar në pjesën më të madhe të botës. Anasjelltas, disa kultura, të kaluara dhe të tashme, kanë një pikëpamje të favorshme për obezitetin, duke e parë atë si një simbol të pasurisë dhe pjellorisë. Megjithatë, në vitin 2013, disa shoqëri mjekësore, duke përfshirë Shoqatën Mjekësore Amerikane dhe Shoqatën Amerikane të Zemrës, e klasifikuan obezitetin si sëmundje.[1]