กลุ่มภาษาคิปชาก

กลุ่มภาษาคิปชาก
กลุ่มภาษาเตอร์กิกตะวันตกเฉียงเหนือ
กลุ่มเชื้อชาติ:	ชาวคิปชาก
ภูมิภาค:	เอเชียกลาง, รัสเซีย, คอเคซัสเหนือ, ยูเครน
การจําแนก ทางภาษาศาสตร์:	เตอร์กิก เตอร์กิกทั่วไป กลุ่มภาษาคิปชาก
กลุ่มย่อย:	Kipchak–Bulgar Kipchak–Cuman Kipchak–Nogai Kyrgyz–Kipchak
กลอตโตลอก:	kipc1239[1]

กลุ่มภาษาคิปชาก (Kypchak languages) หรือกลุ่มภาษาเตอร์กิกตะวันตกเฉียงเหนือ ซึ่งเป็นสาขาหลักของกลุ่มภาษาเตอร์กิกที่มีผู้พูดมากกว่า 12 ล้านคน ในบริเวณตั้งแต่ลิทัวเนียถึงจีน

ลักษณะร่วมกันของกลุ่มภาษาคิปชากได้แก่

• เปลี่ยนเสียงจากภาษาเตอร์กิกดั้งเดิม d เป็น j
• ไม่มีเสียง h ที่ตำแหน่งต้นพยางค์ ยกเว้นภาษาแฆแลจที่ยังเหลือลักษณะนี้
• มีการเปลี่ยนเสียงสระบางตัว เปลี่ยนเสียง j ที่ต้นคำเป็น ʒ และมีการกล้ำเสียงที่พยางค์สุดท้าย

แบ่งได้เป็นสามกลุ่มคือ

• กลุ่มภาษาคิปชาก-โบลการ์ รวมภาษาบัชกอร์ตและภาษาตาตาร์
• กลุ่มภาษาคิปชาก-คูมาน รวมทั้งภาษาการาเชย์-บัลการ์ ภาษาคูเมียก ภาษาคาเรียม ภาษาเครียมชักและภาษาที่ตายแล้วอย่างภาษาคูมาน ภาษาอูรุมและภาษาตาตาร์ไครเมียมีพื้นฐานของภาษาคิปชาก-คูมาน แต่ได้รับอิทธิพลจากภาษาโอคุซมาก
• กลุ่มภาษาคิปชาก-โนกาย ได้แก่ ภาษาการากัลปัก ภาษาคาซัคและภาษาโนกาย ภาษาคีร์กิซที่เป็นภาษาเขียนได้รับอิทธิพลจากกลุ่มภาษาคิปชากมากโดยเฉพาะจากภาษาคาซัค แต่ปรากฏว่าภาษานี้อยู่อีกกลุ่มหนึ่ง

ภาษาอุซเบกสำเนียงคิปชากเป็นกลุ่มภาษาคิปชากที่ครั้งหนึ่งเคยใช้พูดในอุซเบกิสถาน และกลายเป็นสำเนียงกลางระหว่างภาษาอุซเบกกับภาษาคาซัค ภาษาของชาวมัมลุกในอียิปต์คล้ายจะเป็นกลุ่มภาษาคิปชากซึ่งอาจะอยู่ในกลุ่มภาษาคิปชาก-คูมาน

• Johanson, Lars; Csató, Éva Ágnes (1998). The Turkic Languages. London: Routledge. ISBN 0-415-08200-5.
• Menges, Karl H. (1995). The Turkic Languages and Peoples (2nd ed.). Wiesbaden: Harrassowitz. ISBN 3-447-03533-1.