Balangkas ng sinaunang Roma

Julio Cesar

Ang sumusunod na balangkas ay ay paglalahad ng at paksaang gabay sa sinaunang Roma:

Ang Sinaunang Roma – dating sibilisasyon na namulaklak sa Tangway ng Italya mula noong ika-8 siglo BC. Matatagpuan sa kahabaan ng Dagat Mediteraneo at nakasentro sa lungsod ng Roma, lumago ito upang maging isa sa pinakamalaking imperyo sa sinaunang kasaysayan.[1]

Esensiya ng Sinaunang Roma

Heograpiya ng sinaunang Roma

Pamahalaan at politika ng sinaunang Roma

Si Augusto, ang unang emperador ng Roma

Mga haliging pampolitika ng sinaunang Roma

Mga institusyong pampolitika ng sinaunang Roma

  • ng sinaunang Roma sa pangkalahatan
    • Senado ng Roma
    • Mga asambleang Romano
      • Asamblea ng Curia
      • Asamblea ng Centuriata
      • Asamblea ng Tribo
      • Plebo
    • Mga mahistrado ng ehekutibo
  • ng Kahariang Romano
    • Senado ng Kahariang Romano
    • Mga batasan ng Kahariang Romano
    • Mga mahistrado ng ehekutibo ng Kahariang Romano
  • ng Republikang Romano
    • Senado ng Republikang Romano
    • Mga batasan ng Republikang Romano
    • Mga mahistrado ng ehekutibo ng Republikang Romano
  • ng Imperyong Romano
    • Senado ng Imperyong Romano
    • Mga batasan ng Imperyong Romano
    • Mga mahistrado ng ehekutibo ng Imperyong Romano

Mga mahistrado

Mahistradong Romano

Ordinaryong mga mahistrado

Ordinaryong mahistrado

  • Tribuno
  • Quaestor
  • Aedile
  • Praetor
  • Konsul
  • Censor
  • Promagistrate
  • Gobernador
Mga nakatataas na mahistrado

Mga nakatataas na mahistrado

  • Diktador
  • Magister Equitum
  • Decemviri
  • Tribuno Consular
  • Triumvir
  • Rex
  • Interrex

Batas ng Roma

Batas na Romano

  • Mga batas na Romano
  • Labindalawang Tableta
  • Pagkamamamayang Romano
  • Auctoritas
  • Imperium
  • Katayuan sa sistemang legal na Romano
  • Pagsasakdal na Romano
  • Konstitusyong Romano
    • Kasaysayan ng Konstitusyong Romano
    • Konstitusyon ng Kahariang Romano
      • Kasaysayan ng Konstitusyon ng Kahariang Romano
    • Konstitusyon ng Republikang Romano
      • Kasaysayan ng Konstitusyon ng Republikang Romano
      • Mga Reporma sa Konstitusyon ni Lucius Cornelius Sulla
      • Mga Reporma sa Konstitusyon ni Julio Cesar
    • Konstitusyon ng Imperyong Romano
      • Kasaysayan ng Konstitusyon ng Imperyong Romano
    • Kasaysayan ng Konstitusyon ng Huling Imperyong Romano (matapos ni Diocleciano)
      • Konstitusyon ng Huling Imperyong Romano

Militar ng sinaunang Roma

Militar ng sinaunang Roma

  • Mga armas
  • Diploma militar ng Roma
  • Guwardiyang praetoryana
  • Mga katawagan ng tagumpay
  • Mga taktika ng impanteriyang Romano, estratehiya, at mga pormasyon sa labanan
  • Castrum

Mga armadong puwersa ng Roma

  • Hukbo ng Roma
    • Roman heneral
    • Mga hukbo
    • Mga taktika ng impanteriyang Romano
    • Kagamitan sa militar
      • Personal na kagamitan ng Romanong militar
      • Mga Romanong makinang pangkubkob
  • Hukbong dagat
    • Armada
  • Mga dekorasyon at parusa
    • Romanong tagumpay
      • Obasyon
    • Decimatio
    • Fustuarium
  • Ekonomiya ng Romanong hukbo
  • Sinaunang Romanong kasuotang militar

Kasaysayang militar ng Roma

Kasaysayang militar ng sinaunang Roma

  • Mga hangganan ng Imperyo ng Roma
  • Mga Romanong hangganang militar at mga kuta
    • Castra
  • Inhinyeriyang militar ng sinaunang Roma
  • Saligang militar ng Republikang Romano
  • Pampolitikang kasaysayang militar ng Roma
  • Estratehiyang militar ng Roma
  • Kasaysayan ng estrukturang militar ng Roma
  • Kasaysayan ng teknolohiyang militar ng Roma

Mga militar na sigalot

  • Kasaysayan ng mga kampanyag militar ng Roma
  • Mga digmaang Romano
  • Mga labanang Romano
    • Labanan ng Cannae
    • Labanan ng Cabo Ecnomus

Pangkalahatang kasaysayan ng sinaunang Roma

Panahong Romano

Isang[patay na link] mapang maaaring palakihin na nagpapakita ng paglawak ng Republikang Romano sa Italya mula bandang 500 BK hanggang sa simula ng Ikalawang Digmaang Puniko noong 218 BK.
  • Kasaysayan ng Roma
    • Pagkakatatag ng Roma
  • Kahariang Romano
  • Republikang Romano
    • Alitang Plebo-Patricio (494-287 BK)
    • Mga Digmaang Puniko (264-146 BK) – serye ng tatlong digmaan sa pagitan ng Roma at Sinaunang Kartago
      • Unang Digmaang Puniko (264-241 BK)
        • Tratado Ebro
      • Ikalawang Digmaang Puniko (218-201 BK) – minarkahan ng sorpresang paglalakbay ni Hannibal at sa kaniyang magastos na pagtawi sa Alpes, na sinundan ng mga dagdag na puwersa na mga Galong alyado at ang mabibigat na tagumpay laban sa mga Romanong hukbo sa labanan ng Trebia at ang dakilang tambang sa Trasimene.
        • Hannibal – Punikong Kartagong kumander ng militar, pangkalahatang itinuturing bilang isa sa mga pinakadakilang kumander ng militar sa kasaysayan. Sinakop ni Hannibal ang kalakhan ng Italya sa loob ng 15 taon, ngunit isang kontra-pananakop ng Hilagang Africa ang nagtulak sa kaniya na bumalik ng Kartago, kung saan matagumpay siyang tinalo ni Scipio Africanus sa Labanan ng Zama.
          • Mga pananakop ni Hannibal
            • Pagtawid sa Alpes ni Hannibal
            • Labanan ng Trebia
            • Labanan ng Lawa Trasimene
            • Labanan ng Cannae
          • Labanan ng Zama – minarkahan ang pangalawa at mapagpasyang pagtatapos ng Ikalawang Digmaang Puniko. Isang hukbong Romano na pinangunahan ni Scipio Africanus ang tumalo sa puwersang Kartago na pinangunahan ng maalamat na kumander na si Hannibal. Pagkatapos ng kaniyang pagkatalo sa tinubuang lupa, nagdemanda ang Senado ng Kartago ng kapayapaan, na ibinigay sa kanila ng Republikang Romano sa mga kasunduang kahiya-hiya, na nagtapos sa 17 taong digmaan.
      • Ikatlong Digmaang Puniko (149-146 BK) – humantong sa isang pinahabang pagkubkob sa Kartago, na nagtapos sa tuwirang pagwasak ng lungsod. Ang muling pag-usbong ng tunggalian ay dahil sa lumalalang anti-Romanong pahayag sa Hispanya at Gresya, at ang malinaw na pagyaman ng kapangyariihang ekonomiko at pandagat ng Kartago limampung taon matapos ang Ikalawang Digmaang Puniko.
        • Labanan ng Kartago (c. 149 BK)
    • Krisis ng Republikang Romano (134 BK-44 BK) – mahabangpanahon ng kaguluhang pampolitika at panlipunan na humantong sa pagbagsak ng Republikang Romano at pag-usbong ng Imperyong Romano.

Historiograpiyang Romano

Histograpiyang Romano

  • Prosopograpiyang sinaunang Roma

Mga akda sa kasaysayang Romano

  • Ab Urbe Condita, ni Tito Livius (bandang 59 BC-17 AD), isang napakalaking kasaysayan ng Roma, mula nang itinatag nito (ayon sa tradisyon na may petsang 753 BC).
  • Mga Tala at Mga Kasaysayan ni Tacitus
  • Res Gestae ni Ammianus Marcellinus
  • Ang Kasaysayan ng Paghina at Pagbagsak ng Imperyong Romano, ni Edward Gibbon

Kultura ng sinaunang Roma

Ang Koliseo, ang pinakamalaking itinayong ampiteatro
Ang Pont du Gard, isang akwedukto ng Roma na itinayo bandang 40-60 AD
Likurang bahagi ng mga Romanong templo ng Sbeitla, Tunisia
Ang sinaunang teatro ng Taormina
Trio ng mga musikero na naglalaro ng isang aulos, cymbala, at tympanum (mosaic mula sa Pompeii )
Dedalo at Pasiphaë, Romanong fresco sa Bahay ng Vettii, Pompeii, unang siglo AD
Mga maskarang panteatriko ng Komedya at Trahedya, Romanong mosaic, ika-2 siglo AD
Mga sinaunang hikaw ng Roma
Roman tasang hawla, ca. 400 AD (Koleksiyong Staatliche Antikensammlung, Munich)
Museo ng Sibilisasyong Romano, isang museo sa Roma na nakatuon sa mga aspekto ng sinaunang sibilisasyong Romano
Si Augusto, marahil ang pinakatanyag na halimbawa ng pag-aampon sa sinaunang Roma
Mosaic na naglalarawan ng dalawang babaeng alipin (ancillae) na naglilingkod sa kanilang maybahay (Pambansang Museo ng Kartago)

Kultura ng sinaunang Roma

Arkitektura ng sinaunang Roma

Sinaunang arkitekturang Romano

Mga uri ng mga gusali at estruktura

  • Ampiteatrong Romano
    • Talaan ng mga ampiteatrong Romano
  • Akweduktong Romano
    • Talaan ng mga akwedukto sa lungsod ng Roma
    • Talaan ng mga akwedukto sa Imperyong Romano
  • Romanong tulay
    • Talaan ng mga Romanong tulay
  • Romanong kanal
  • Romanong sirko
  • Romanong tangke
  • Mga Romanong prinsa at imbakan ng tubig
  • Mga pader na nagtatanggol sa Roma
  • Mga Romanon simboryo
  • Forum
  • Mga Romanong hardin
  • Romanong horreum
  • Insula (gusali)
  • Mga Romanong kalsada
  • Mga Romanong bubong
  • Romanong templo
    • Talaan ng mga Sinaunang Romanong templo
  • Romanong teatro
    • Talaan ng mga Romanong teatro
  • Thermae
    • Talaan ng mga Romanong pampublikong paliguan
  • Tholos
  • Mga arkong pantagumpay ng Roma
  • Romanong villa
    • Villa rustica

Sining sa sinaunang Roma

Romanong sining

  • Mga sining pandekorasyon ng sinaunang Roma
    • Sinaunang Roman palayukan
    • Romanong salamin
    • Romanong mosaiko
  • Panitikan
    • Augustong panitikan
      • Augustong panulaan
  • Sinaunang musikang Romano
  • Pagpinta ng sinaunang Roma
    • Mga Estilong Pompeiano
    • Romanong pagpipinta sa dingding
  • Eskultura ng sinaunang Roma
    • Romanong Eskultura
    • Romanong paglalarawan
  • Teatro ng sinaunang Roma
  • Paliligo sa sinaunang Roma
  • Kalendaryo
  • Pagluluto ng sinaunang Roma
    • Pagkain at kainan sa Imperyong Roman
    • Alak sa kulturang Romano
      • Bacchanalia
  • Edukasyon sa sinaunang Roma
  • Ang fashion sa sinaunang Roma
    • Damit sa sinaunang Roma
    • Mga kosmetiko sa Sinaunang Roma
    • Mga Romanong pag-aayos ng buhok
    • Mga Romanong alahas
  • Mga pista
  • Kathang-isip na ang tagpuan ay sa sinaunang Roma
  • Pamana ng Imperyong Romano
    • Museo ng Sibilisasyong Romano
  • Medisina sa sinaunang Roma
    • Sakit sa Imperyong Romano
    • Kapansanan sa sinaunang Roma
    • Pagkain at diyeta sa sinaunang medisina
    • Medikal na pamayanan ng sinaunang Roma
  • Kagawian sa pangalan
  • Ang mga tao sa sinaunang Roma
    • Talaan ng mga sinaunang Romano
  • Pilosopiya sa sinaunang Roma
  • Pampublikong libangan
  • Seksuwalidad sa sinaunang Roma
    • Homoseksuwalidad sa sinaunang Roma
    • Prostitusyon sa sinaunang Roma
  • Teknolohiya
    • Inhinyeriya sa sinaunang Roma
    • Mga yunit ng pagsukat
      • Pagtala ng oras
    • Sanitasyon sa sinaunang Roma

Panlipunang kaayusan sa sinaunang Roma

  • Mga asosasyon sa Sinaunang Roma
    • Collegium
  • Dignitas
  • Pamilya sa Sinaunang Roma
    • Pater familias
    • Mga anak sa Sinaunang Roma
      • Pag-ampon sa sinaunang Roma
      • Ang pagpaparehistro ng kapanganakan sa Sinaunang Roma
  • Kasal sa sinaunang Roma
    • Confarreatio
  • Mos maiorum
  • Patronato sa sinaunang Roma
  • Pagkamamamayang Romano
  • Romanisasyon
  • Pang-aalipin sa sinaunang Roma
  • Uring panlipunan sa sinaunang Roma
    • Mga patricio
    • Plebs
      • Tunggalian sa mga Orden
      • Secessio plebis
    • Ordeng Ekwestre
    • Gens
    • Mga tribo
  • Kababaihan sa sinaunang Roma
    • Kumbensiyon sa pagpapangalan ng kababaihan sa sinaunang Roma

Relihiyon sa sinaunang Roma

Ang Maison Carrée sa Nîmes, isang katamtamang laking templong panlalawigan ng Augustong imperyal na kulto
Hupiter na may hawak na isang tungkod, na may agila at globo, isang fresco mula sa Casa dei Dioscuri, Pompeii

Relihiyon sa sinaunang Roma

  • Imperyal na kulto
  • Relihiyosong pag-uusig sa sinaunang Roma

Mitolohiya ng Roma

Mitolohiya ng Roma

  • Mga Romanong diyos
  • Mga bayani
    • Hercules sa sinaunang Roma
      • Dakilang Altar ni Hercules
      • Templo ni Hercules Victor
  • Roma (diyosa)

Mga institusyong pangrelihiyon ng Roma

Larawan ni emperador Antoninus Pius sa mga kasuotang pangritwal
Mga Romanong numero

Tingnan din: Mitolohiyang Etrusko and Relihiyosong pag-uusig sa sinaunang Roma

Mga gawing panrelihiyon sa Roma

  • Sakripisyo ng hayop
    • Lustratio
    • Kabayo ng Oktubre
    • Taurobolium
  • Mga gawi sa Romanong libing
    • Romanong sining panlibing
    • Mga Romanong sarcophagus

Wika sa sinaunang Roma

Latin

Mga wika ng Imperyong Romano

Ekonomiya ng sinaunang Roma

Aureus na inilabas noong AD 176 ni Marco Aurelio
Solidus ni Constantine I, inilabas noong AD 335

Ekonomiya ng Roma

  • Agrikultura ng Roma
    • Deporestasyon
    • Daloy ng trigo sa lungsod ng Roma
  • Komersiyong Romano
    • Ang kalakalan ng Roma sa Tsina
    • Ang kalakalan ng Roma sa India
  • Pananalaping Romano
  • Pananalaping Romano
    • Pananalaping Romano sa ilalim ng Republika
    • Pananalaping Romano sa mga lalawigan
  • Metalurhiyang Romano

Mga pantas

Sinauna

Moderno

Mga listahan ng sinaunang Roman

Mga sanggunian

Pasilip ng sanggunian

  1. Chris Scarre, The Penguin Historical Atlas of Ancient Rome (London: Penguin Books, 1995).