Muhafazakâr Parti (Birleşik Krallık)

Muhafazakâr Parti (Birleşik Krallık)
Conservative and Unionist Party
Genel başkanRishi Sunak
BaşkanRichard Holden
Slogan(lar)Daha Parlak Bir Gelecek İçin Uzun Vadeli Kararlar
Kuruluş tarihi1834
ÖnceliTory Partisi
MerkezConservative Campaign Headquarters, 30 Millbank,
Londra
Gençlik koluMuhafazakâr Gençlik
Üyelik (2022)artış 172,437[1]
İdeolojiMuhafazakârlık[2][3]
Ekonomik liberalizm[3][4]
Siyasi pozisyonMerkez sağ[8] ve Sağ[9][10]
Uluslararası üyelikUluslararası Demokrat Birliği
Resmî renkler  Mavi
Avam Kamarası
345 / 650
Lordlar Kamarası
277 / 787
Londra Meclisi
9 / 25
İskoçya Parlamentosu
31 / 129
Galler Ulusal Meclisi
16 / 60
İnternet sitesi
Birleşik Krallık

Muhafazakâr Parti (İngilizce; Conservative Party), resmî adı Conservative and Unionist Party - Muhafazakâr ve Birlikçi Parti, Tory'ler olarak da bilinirler, Birleşik Krallık'ta 2015 Birleşik Krallık genel seçimleri'nde 650 sandalyeni 330'unu kazanmış merkez sağ partidir. 8 Haziran 2017 tarihinde yapılan erken seçimler sonucunda Avam Kamarası'ndaki çoğunluğunu kaybeden Muhafazakâr Parti, Kuzey İrlanda merkezli Demokratik Birlik Partisi (DUP) ile anlaşarak iktidarını koruyabildi.[11] 2010 Birleşik Krallık genel seçimleri'nden sonra Liberal Demokratlar ile koalisyon hükûmeti kurmuşlardır. 20. yüzyılın başlarından itibaren İşçi Partisi ile birlikte Birleşik Krallık'ın en büyük iki siyasi partisinden biri olmuştur.

Tarihçe

Partinin eski logosu

Muhafazakâr Parti büyük ölçüde eski Tory Partisi'nin uzantısı olarak kuruldu. Tory Partisi'nin üyeleri 1832'de çıkarılan Reform Yasası'nın ardından muhafazakâr dernekler kurmaya başladılar. İlk muhafazakâr hülkümeti kuran Sir Robert Peel, Tamworth Manifestosu'nda (1834) programını ortaya koyarak yolsuzluklarla mücadelenin, düzenin korunmasının ve düzenli bir vergilendirme sisteminin önemini vurguladı, ayrıca toprak sahiplerinin, tüccar ve sanayicilerin çıkarlarının özenle korunacağı belirtti. 1846'da Tahıl Yasası'nın kaldırılması konusunda partide çıkan anlaşmazlık Muhafazakâr hükûmetin düşmesine yol açtı. Bu tarihten başlayarak 1915'te Liberal-Muhafazakâr koalisyon hükûmetinin kurulmasına değin siyasi iktidar Muhafazakârlarla Liberaller arasında el değiştirdi.

Muhafazakâr Parti 1868'de ve 1874-1880 arasında başbakanlık yapan Benjamin Disraeli tarafından yeniden örgütlendi. Disraeli 1870'te Merkezi Büro'yu kurarak parti örgütlerinin birleştirilmesini ve partinin güçlenmesini sağladı. Ayrıca uyguladığı toplumsal reformları etkili bir dış politikayla birleştirerek parti ilkelerinin ve çizgisinin yerleşmesinde önemli rol oynadı. Parti 1886'da İrlanda'ya yönetsel özerklik verilmesi planına karşı çıkan Liberallerin koruduğu Liberal Birlikçilerle işbirliğine girişerek daha da güçlendi. Sonraki 20 yıl boyunca üç yıl dışında iktidarı elinde tutan parti, gümrük politikası konusundaki anlaşmazlığın ardından 1906 seçimlerinde büyük bir yenilgiye uğradı.

Mayıs 1915'te katıldığı koalisyon hükûmetinden 1922'de çekilerek rahat çoğunlukla iktidara gelen Muhafazakâr Parti, iki dünya savaşı arasındaki dönemde 1924 ve 1929-1931 yılları dışında iktidarda kaldı. II. Dünya Savaşı sırasında Winston Churchill'in savaş kabinesinde çoğunluğu Muhafazakârlar oluşturdu. Ama parti 1945 genel seçimlerinde, uzun süredir ülkenin ikinci büyük partisi durumundaki İşçi Partisi karşısında ağır bir yenilgiye uğradı. 1940'ların sonunda ise toparlanarak 1951'de yeniden iktidara geldi. 1955 ve 1959 seçimlerinde artan çoğunluk elde etti. 1964'ten sonra iktidar İşçi Partisi'yle Muhafazakârlar arasında el değiştirdi. 1975'te Margaret Thatcher sağ kanadın desteğiyle partinin liderliğine seçildi. Böylece büyük İngiliz partilerinin birinde ilk kez bir kadın parti önderliğini üstlendi. Thatcher daha sonra Mayıs 1979 seçimlerini de kazanarak Avrupa'nın seçimle gelen ilk kadın başbakanı oldu.

Muhafazakârlar 1983 seçimlerinde Parlamento'da büyük çoğunluk sağladı. Muhalefet oylarının İşçi Partisi ile Sosyal Demokrat-Liberal ittifak arasında bölünmesi ve Thatcher'ın Falkland Savaşı'nda elde ettiği başarı bu sonucu hazırlayan en önemli etkenlerdi. Parti 11 Haziran 1987'de yapılan seçimde 311 sandalye elde ederek parlamentoda çoğunluğunu korudu. Muhafazakâr Parti'nin art arda üç seçim kazanmasına rağmen, Thatcher, parti içindeki desteğinin azalması üzerine Kasım 1990'da liderlikten çekildi, yerine John Major seçildi. Muhafazakâr Parti John Major'un liderliğinde girdiği 1992 genel seçimlerinden de iktidar olarak çıktı.

John Major hükûmetinin Sterlin'i spekülasyonlardan korumak için Avrupa Kur Mekanizmasından (ERM) çıkararak, devalue etme kararı 16 Eylül 1992'de Kara Çarşamba olarak adlandırılan krize neden oldu. Bu karar, işsizlik oranında büyük bir artışa yol açtı. 1997'deki genel seçimlerde, etkili bir seçim kampanyası yürüten İşçi Partisi'nin tarihindeki en büyük zaferlerinden birini kazandı, Muhafazakâr Parti de 18 yıl aradan sonra muhalefete düştü. 2010 yılındaki seçimlerde David Cameron'la muhafazakâr parti birinci parti çıktı. Liberallerle koalisyon hükûmetini kurarak tekrar iktidara geçti. 2016 yılında Birleşik Krallık'ın Avrupa Birliği üyeliği referandumu sonrasında David Cameron istifa etti ve parti başkanlığı ile başbakanlık görevine Theresa May geçti.

Brexit müzakerelerinde elini güçlendirmek için Avam Kamarası'ndaki sandalye sayısını arttırmayı amaçlayan Theresa May’in yönlendirmesiyle Nisan 2017’de erken seçim kararı alındı.[12] 8 Haziran 2017’de yapılan seçimlerin sonucunda Muhafazakâr Parti sandıktan 1. parti olarak çıksa da parlamentodaki çoğunluğunu kaybetti.[13] Seçim sonunda hükûmet kurabilmek için yeterli sandalyeye sahip olmayan Muhafazakâr Parti, görüşmeler sonrasında Kuzey İrlanda merkezli Demokratik Birlik Partisi (DUP) ile anlaşarak azınlık hükûmeti kurdu.[11]

Seçim sonuçları

Seçim Oy % Sandalye Seçim sonucu
1835 261,269 40.8%
273 / 658
 Whig çoğunluk
1837 379,694 48.3%
314 / 658
 Whig çoğunluk
1841 379,694 56.9%
367 / 658
 Muhafazakâr çoğunluk
1847 205,481 42.7%
325 / 656
 Whig çoğunluk
1852 311,481 41.9%
330 / 654
 Muhafazakâr çoğunluk
1857 239,712 34.0%
264 / 654
 Whig çoğunluk
1859 193,232 34.3%
298 / 654
 Whig çoğunluk
1865 346,035 40.5%
289 / 658
 Liberal çoğunluk
1868 903,318 38.4%
271 / 658
 Liberal çoğunluk
1874 1,091,708 44.3%
350 / 652
 Muhafazakâr çoğunluk
1880 1,462,351 42.5%
237 / 652
 Liberal çoğunluk
1885 2,020,927 43.5%
247 / 670
 Liberal çoğunluk
1886 1,520,886 51.1%
394 / 670
 Muhafazakâr–Liberal Birlikçi çoğunluk
1892 2,159,150 47.0%
313 / 670
 Liberal çoğunluk
1895 1,894,772 49.0%
411 / 670
 Muhafazakâr–Liberal Birlikçi çoğunluk
1900 1,767,958 50.3%
402 / 670
 Muhafazakâr–Liberal Birlikçi çoğunluk
1906 2,422,071 43.4%
156 / 670
 Liberal çoğunluk
Ocak 1910 3,104,407 46.8%
272 / 670
 Liberal azınlık
Aralık 1910 2,420,169 46.6%
271 / 670
 Liberal azınlık
1918 3,472,738 33.3%
332 / 707
 Koalisyon çoğunluk
1922 5,294,465 38.5%
344 / 615
 Muhafazakâr çoğunluk
1923 5,286,159 38.0%
258 / 625
 İşçi azınlık
1924 7,418,983 46.8%
412 / 615
 Muhafazakâr çoğunluk
1929 8,252,527 38.1%
260 / 615
 İşçi azınlık
1931 11,377,022 55.0%
470 / 615
 Ulusal Hükûmet
1935 10,025,083 47.8%
386 / 615
 Ulusal Hükûmet
1945 8,716,211 36.2%
197 / 640
 İşçi çoğunluk
1950 11,507,061 40.0%
282 / 625
 İşçi çoğunluk
1951 13,724,418 48.0%
321 / 625
 Muhafazakâr çoğunluk
1955 13,310,891 49.7%
345 / 630
 Muhafazakâr çoğunluk
1959 13,750,875 49.4%
365 / 630
 Muhafazakâr çoğunluk
1964 12,002,642 43.4%
304 / 630
 İşçi çoğunluk
1966 11,418,455 41.9%
253 / 630
 İşçi çoğunluk
1970 13,145,123 46.4%
330 / 630
 Muhafazakâr çoğunluk
Şubat 1974 11,872,180 37.9%
297 / 635
 İşçi çoğunluk
Ekim 1974 10,462,565 35.8%
277 / 635
 İşçi çoğunluk
1979 13,697,923 43.9%
339 / 635
 Muhafazakâr çoğunluk
1983 13,012,316 42.4%
397 / 650
 Muhafazakâr çoğunluk
1987 13,760,935 42.2%
376 / 650
 Muhafazakâr çoğunluk
1992 14,093,007 41.9%
336 / 651
 Muhafazakâr çoğunluk
1997 9,600,943 30.7%
165 / 659
 İşçi çoğunluk
2001 8,357,615 31.7%
166 / 659
 İşçi çoğunluk
2005 8,785,941 32.4%
198 / 646
 İşçi çoğunluk
2010 10,704,647 36.1%
306 / 650
 Muhafazakâr–Liberal Demokratlar Koalisyonu
2015 11,334,920 36.9%
330 / 650
 Muhafazakâr çoğunluk
2017 13,632,914 42.3%
317 / 650
 Muhafazakâr azınlık
2019 13,966,451 43.6%
365 / 650
 Muhafazakâr çoğunluk


Kaynakça

  1. ^ Wheeler, Brian (5 Eylül 2022). "Tory membership figure revealed". BBC News. 5 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Eylül 2022. 
  2. ^ "Capping welfare and working to control immigration". Conservative and Unionist Party. 9 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Temmuz 2016. 
  3. ^ a b Nordsieck, Wolfram (2019). "United Kingdom". Parties and Elections in Europe. 11 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ocak 2020. 
  4. ^ Bale, Tim (2011). The Conservative Party: From Thatcher to Cameron. p. 145.
  5. ^ Falkenbach, Michelle; Greer, Scott (7 Eylül 2021). The Populist Radical Right and Health
    National Policies and Global Trends    . Switzerland: Springer International Publishing. s. 143. ISBN 9783030707095.     
  6. ^ Kaynak uyarısı: Reuters, October 2019 adındaki <ref> kaynağı önizlenemiyor, çünkü mevcut bölüm dışında tanımlanmış ya da hiç tanımlanmamış.
  7. ^ Vries, Catherine; Hobolt, Sara; Proksch, Sven-Oliver; Slapin, Jonathan (2021). Foundations of European Politics A Comparative Approach. United Kingdom: Oxford University Press. s. 145. ISBN 9780198831303. 
  8. ^ [5][6][7]
  9. ^ Kaynak uyarısı: SaBa23 adındaki <ref> kaynağı önizlenemiyor, çünkü mevcut bölüm dışında tanımlanmış ya da hiç tanımlanmamış.
  10. ^ Kaynak uyarısı: Ba23 adındaki <ref> kaynağı önizlenemiyor, çünkü mevcut bölüm dışında tanımlanmış ya da hiç tanımlanmamış.
  11. ^ a b "Arşivlenmiş kopya". 27 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Aralık 2017. 
  12. ^ "Arşivlenmiş kopya". 5 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Aralık 2017. 
  13. ^ "Arşivlenmiş kopya". 8 Mart 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Aralık 2017.