Sibirya Tatarcası

Tatarca, Kırım Tatarcası ve Sibirya Türk dilleri ile karıştırılmamalıdır.
Sibir tatarca
Ana dili olanlarRusya Federasyonu, Kazakistan, Türkiye, diğer eski SSCB ülkelerinde ve Türk Cumhuriyetlerinde.
BölgeSibirya
EtnisiteSibirler
Konuşan sayısı100.000  (2012)[1]
Dil ailesi
Dil kodları
ISO 639-1-
ISO 639-2-
ISO 639-3sty
Glottologsibe1250[2]

Sibirya tatarca (Sibirya tatarca: татар тел / tatar tel, сыбыр тел, sıbır tel‎[3]) ya da Sibir Tatarcası, Türk dillerinin Kıpçak Grubuna bağlı bir dil. Yaklaşık 100.000 kişi tarafından konuşulmakta olan dil, Sibirler'in millî dilini oluşturur. Sibirce, Tobol-İrtış, Baraba ve Tom olmak üzere üç lehçeye sahiptir. Dil, Rusya Federasyonu'nda Kurgan, Tümen, Omsk, Novosibirsk, Tomsk, Kemür, Svedlov bölgelerinde konuşulur. Ayrıca zamanında Sibirya'dan Türkiye'ye göç etmiş Böğrüdelik, Cihanbeyli köyü halkı da Sibirce konuşurlar.[kaynak belirtilmeli]

UNESCO'ya göre Rusya'da asimile olan ve tehlike altında bulunan bir dildir.[4] 2012 yılında Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü tarafından düzenlenen 4. Uluslararası Türkiyat Araştırmaları Sempozyumu Dilleri ve Kültürleri Yok Olma Tehlikesine Maruz Türk Toplulukları Son Sesler Duyulmadan, Sibir dili ve Sibirler toplumunu kritik tehlike altında kategorisinde değerlendirmiştir.[5]

Lehçeler

  • Tubıl-irtеş:
    • Tömen söyleşimi — Tümen;
    • Tubıl söyleşimi — Tubıl,Úr Vаgаy, Yarkeü rаyоnlаrı;
      • Könçıgış tubıl аs söyleşimi (tugız-uvаt) — Vаgаy;
    • Sаz söyleşimi — Tubıl, Uvаt rаyоnlаrı ;
    • Tevriz (kurdаk, kurtаk) söyleşimi — Оmsk Oblastından Tevriz, Ust-İşim, Znаmеnskое rаyоnlаrı;
    • tаrа söyleşе — Omsk Oblastı'nın Tаrа, Bоlşеrеçе, Kоlоsоvkа rаyоnlаrı.
  • Bаrаbа — Novosibirsk Oblastının Bаrаbа, Kuybışеv, Kıştаv, Vеngеrоvо, Ubа, Çаn rаyоnlаrı[6]
  • Tоmsk:
    • eüştе-çаt söyleşе — Tоmsk Oblastı'nın Tоmsk rаyоnu ;
    • kаlmаk söyleşе — Kеmеrоvо Oblastı'nınYurgа rаyоnu;
    • оr аssöyleşе — Novosibirsk Oblastı'nın Kоlıvаn rаyоnu .

Yazma

Şu anda Sibirya Tatar dilinin yazımını yasal olarak düzenleyen herhangi bir düzenleyici belge bulunmamaktadır. Bu durum, Sibirya Tatar dilinin Rusya'nın Batı Sibirya Tatarlarının edebi dili olarak kesin bir şekilde yorumlanmasını engellemektedir, bu nedenle yalnızca bağımsız bir dil belirtileri olan ayrı Batı Sibirya Tatar lehçelerinden bahsedebiliriz. İslam'ın Sibirya'ya girmesinden bu yana, Sibirya Tatarları Tatarca yazılarını kullandılar.

Kaynakça

  1. ^ Ethnologue'da Sibirce 22 Nisan 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  2. ^ Hammarström, Harald; Forkel, Robert; Haspelmath, Martin, (Ed.) (2017). "{name}". Glottolog 3.0. Jena, Germany: Max Planck Institute for the Science of Human History. 
  3. ^ ‎Eberhard, David M., Gary F. Simons, and Charles D. Fennig (eds.). 2023. Ethnologue: Languages of the World. Twenty-sixth edition. Dallas, Texas: SIL International. 9 Mart 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  4. ^ Siberian Tatar- UNESCO
  5. ^ "Arşivlenmiş kopya". 5 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ekim 2019. 
  6. ^ Kоrusеnkо S. N., Kulеşоvа N. V. Gеnеаlоgiya i еtniçеskаya istоriya bаrаbinskih i kurdаkskо-sаrgаtskih tаtаr. - Nоvоsibirsk, 1999. - S.6.

Ayrıca bakınız

Böğrüdelik, Cihanbeyli

Dış bağlantılar