Пенза өлкәсе

Пенза өлкәсе
Байрак[d]Илтамга[d]
Нигезләнү датасы 4 февраль 1939
Сурәт
Гимн гимн Пензенской области[d]
Дөнья кисәге Европа
Дәүләт  Россия
Башкала Пенза
Административ-территориаль берәмлек Россия[1]
Сәгать поясы MSD һәм Европа/Мәскәү[d][2]
Геомәгълүматлар Data:Russia/Penza Oblast.map
Хөкүмәт башлыгы Олег Мельниченко[d]
Канунбирү органы Законодательное собрание Пензенской области[d]
Халык саны 1 213 113 (2024)
Нәрсә белән чиктәш Мордовия, Сембер өлкәсе, Сарытау өлкәсе, Тамбов өлкәсе һәм Рязань өлкәсе
Кулланылган тел мукшы теле
Мәйдан 43 200 км²
Рәсми веб-сайт pnzreg.ru​(рус.)
Харита сурәте
Тематик география география Пензенской области[d]
Феноменның икътисады экономика Пензенской области[d]
Номер тамгасы коды 58
Монда җирләнгәннәр төркеме [d]
 Пенза өлкәсе Викиҗыентыкта

Пе́нза өлкәсе́ – Рәсәй Федерациясенең Европа өлеше субъекты. Идел буе федераль бүлгесенә керә.

Өлкә үзәге – Пенза шәһәре.

Сембер, Сарытау, Тамбов, Рязань өлкәләре һәм Мордовия белән чикләнә.

Тарих

Пенза губернасы гербы

Өлкә үзәге (Пенза шәһәре) 1663 елда ныгытма буларак нигезләнә.

1718 елда Казан губернасы составында Пенза провинциясе оештырыла.

1780 елның 15 сентябрендә Пенза губернасы барлыкка килә. 1797 елның 5 мартында Пенза губернасы бетерелә, территориясе Сарытау, Тамбов, Түбән Новгород һәм Сембер губерналары арасында бүленә.

1801 елның 9 сентябрьдә Пенза губернасы яңадан оештырыла. 1928 елда ул бетерелә, аның территориясе Урта Идел өлкәсенә кертелә. 1935—1936 елларда — Куйбышев крае составында, 1937—1939 елларда — Тамбов өлкәсе составында.

1939 елның 4 февралендә, ССРБ Югары Советы Президиумы указы буенча, Тамбов өлкәсе Тамбов һәм Пенза өлкәсенә бүленә. Шул ук указ буенча, Пенза өлкәсе составына Куйбышев (7 район) һәм Сарытау өлкәләрнең (7 район) өлешләре кертелә.

1943 елның 19 гыйнварында Пенза өлкәсенең Барановка һәм Николаевка районнары Сембер өлкәсе составына кертеләләр.

География

Чиктәшлек

Як Рәсәй субъекты
Төньяк Мордовия республикасы
Төньяк-көнбатыш Рязань өлкәсе
Көнчыгыш Сембер өлкәсе
Көньяк Сарытау өлкәсе
Көнбатыш Тамбов өлкәсе

Өлкә күбесенчә Идел буе калкулыгында урнаша; кырый көнбатыш өлеше Ока-Дон тигезлегендә урнаша. Көнчыгыштан көнбатышка озынлыгы — 330 км, төньяктан көньякка — 204 км.

Климат

Климат — уртача континенталь; гыйнварның урта температурасы — -11,3...-13,3 °С, июльнең урта температурасы — +18,8...+20,5 °С. Уртача еллык явым-төшем күләме — 550 (көньяк)-680 мм (төньяк-көнчыгыш).

Гидрография

Төп елгалар — Мокша, Сыры (Идел бассейны), Хопёр, Ворона (Дон бассейны). Сусаклагычлар — Сыры сусаклагычы, Вадинск сусаклагычы.

Халык

Милли состав

Народ 1939 ел[3] 1959 ел[4] 1970 ел[5] 1979 ел[6] 1989 ел[7] 2002 ел[8] 2010 ел[9]
руслар 1 484 913 (86,8 %) 1 311 909 (86,9 %) 1 323 489 (86,2 %) 1 306 093 (86,5 %) 1 296 143 (86,1 %) 1 254 680 (86,4 %) 1 165 668 (86,8 %)
мордвалар 132 752 (7,8 %) 109 442 (7,2 %) 106 485 (6,9 %) 95 718 (6,3 %) 86 370 (5,7 %) 70 739 (4,9 %) 54 703 (4,1 %)
татарлар 64 660 (3,8 %) 62 224 (4,2 %) 74 835 (4,9 %) 78 236 (5,2 %) 81 307 (5,4 %) 86 805 (6,0 %) 86 431 (6,4 %)
чуашлар 7 535 (0,4 %) 6 050 (0,4 %) 7 433 (0,5 %) 7 121 (0,5 %) 7 075 (0,5 %) 6 738 (0,5 %) 8 595 (0,7 %)
Пенза өлкәсенең этнографик картасы

Торак пунктлар

Пенза өлкәсенең эре торак пунктлары

Карау • Бәхәс • Үзгәртү


Пенза
Сердобск, өлкәне өйрәнү музее
Сердобск

 № Шәһәр Халык саны № Шәһәр Халык саны
Карау • Бәхәс • Үзгәртү

border|115px
Күзнәй

1 Пенза 517 137 11 Башмаково 10 425
2 Күзнәй 88 883 12 Урта Әләзән 8 779
3 Заречный 63 579 13 Белинский 8 567
4 Каменка 39 579 14 Колышлы 8 313
5 Сердобск 35 387 15 Городище 8 102
6 Түбән Ламу 22 725 16 Олы Пачелма 8 052
7 Никольск 22 475 17 Лунино 7 906
8 Мукшы 11 590 18 Чаадаевка 7 595
9 Бессоновка 11 415 19 Тамалы 7 475
10 Земетчино 10 773 20 Спасск 7 442
2010 елның җанисәбе буенча

Административ-территориаль бүленеш

Районнар

№ п/п Район Үзәк Мәйдан,
км² 		Халык саны
(2010), кеше
1 Башмаково районы Башмаково штп-ы 1 710 23 314
2 Беково районы Беково штп-ы 1 060 17 531
3 Белинский районы Белинский шәһәре 2 020 28 884
4 Бессоновка районы Бессоновка авылы 1 340 45 365
5 Вадинск районы Вадинск авылы 1 030 9 804
6 Городище районы Городище шәһәре 2 160 52 479
7 Земетчино районы Земетчино штп-ы 2 070 24 676
8 Исса районы Исса штп-ы 950 11 156
9 Каменка районы Каменка шәһәре 2 170 62 327
10 Камышкыр районы Рус Камышкыр авылы 1 200 12 804
11 Колышлы районы Колышлы штп-ы 1 660 26 185
12 Күзнәй районы Күзнәй шәһәре 2 100 38 080
13 Лопатино районы Лопатино авылы 1 440 14 943
14 Лунино районы Лунино штп-ы 1 620 19 941
15 Кече Сердоба районы Кече Сердоба авылы 990 9 824
16 Мукшы районы Мукшы штп-ы 2 300 28 024
17 Наручат районы Наручат авылы 880 12 070
18 Неверкино районы Неверкино авылы 1 050 16 331
19 Түбән Ламу районы Түбән Ламу шәһәре 1 850 42 024
20 Никольск районы Никольск шәһәре 2 500 34 267
21 Пачелма районы Пачелма штп-ы 1 410 16 308
22 Пенза районы Кондоль авылы 2 920 51 300
23 Сердобск районы Сердобск шәһәре 1 695 54 523
24 Сосновоборск районы Сосновоборск штп-ы 1 630 17 241
25 Спасск районы Спасск шәһәре 730 13 008
26 Тамалы районы Тамалы штп-ы 1 130 16 502
27 Шемышейка районы Шемышейка штп-ы 1 500 17 668

Шәһәр округлар

№ Шәһәр округы Мәйдан,
км² 		Халык саны
(2011), кеше
1 Заречный 124 63 600
2 Күзнәй 23 88 800
3 Пенза 288 517 400

Танылган шәхесләр

Татарлар

Руслар

Моны да карагыз

Искәрмәләр

  1. ↑ ОКТМО
  2. ↑ https://data.iana.org/time-zones/tzdb-2021e/europe
  3. ↑ Демоскоп Weekly — Приложение. Справочник статистических показателей
  4. ↑ Демоскоп Weekly — Приложение. Справочник статистических показателей
  5. ↑ Демоскоп Weekly — Приложение. Справочник статистических показателей
  6. ↑ Демоскоп Weekly — Приложение. Справочник статистических показателей
  7. ↑ Демоскоп Weekly — Приложение. Справочник статистических показателей
  8. ↑ Демоскоп Weekly — Приложение. Справочник статистических показателей
  9. ↑ Информационные материалы об окончательных итогах Всероссийской переписи населения 2010 года, archived from the original on 2012-06-01, retrieved 2012-05-25