Royal Dutch Shell

Royal Dutch Shel
Turi Ochiq aksiyadorlik jamiyati
Xizmatlari Neft va gaz qazib olish
Qachon asos solingan 1907
Joylashuvi London, Angliya
Asoschi(lari)

Marcus & Samuel Samuel (Shell Transport and Trading Co.) Jean B.A. Kessler Henri Deterding Hugo Loudon

(Royal Dutch Petroleum Co.)
Mahsulot(lar)i neft, gaz qazib olish, neft va gazni qayta ishlash, kimyo sanoati
Aylanma daromadi $261.5 milliard (2021)[1]
Ishchilar soni 86,000 (2021)[2]
Vebsayti shell.com

Royal Dutch Shell, yoki Shell — Britaniya - Gollandiya neft va gaz kompaniyasi. 2018-yilda Forbes Global 2000 reytingiga koʻra dunyodagi eng yirik neft va gaz kompaniyasi va jahondagi 11-chi yirik ommaviy kompaniya (shu jumladan daromad boʻyicha 3-oʻrin, sof foyda boʻyicha 21-oʻrin, aktivlar boʻyicha 83-oʻrin va bozor kapitallashuvi boʻyicha 15-oʻrin)[3][4] ; Fortune Global 500[5] reytingida beshinchi. Bosh ofisi Londonda (Buyuk Britaniya) joylashgan.

Tarix

Vintage Shell reklamasi: " Qayerga borsangiz ham, Shellga ishonishingiz mumkin "

Guruh 1907-yilda Royal Dutch Petroleum Company va The «Shell» Transport and Trading Company Ltd qoʻshilishi natijasida tashkil etilgan. Bu birlashish, asosan, jahon bozorida Amerikaning Standard Oil kompaniyasi bilan raqobatlashish zarurati bilan bogʻliq boʻlib, dastlab (2005-yilgacha) ikkita mustaqil xolding kompaniyaning hamkorligi shaklida boʻlgan[6].

Royal Dutch 1890-yilda Gollandiyaning Sharqiy Hindistonidagi (hozirgi Indoneziya) Sumatra orolida neft konsessiyasini qoʻlga kiritgandan soʻng Gaagada tashkil etilgan; kompaniya qirol Villem III ko'magida yaratilgan, shuning uchun u «Royal Dutch», yaʼni «Qirollik Goland» deb nomlangan. Sumatradagi kon 1885-yilda ochilgan va 1892-yilda neft eksporti boshlangan. Kompaniya JB Avgust Kessler tomonidan asos solingan, ammo 1896-yilda 30 yoshli Anri Deterding boshqaruvga qoʻshildi va 1901-yilda Royal Dutch kompaniyasining bosh direktori boʻldi. Uning tashabbusi bilan 1903-yilda Royal Dutch, Shell va Rotshildlar oilasining Parij filiali (Rossiya neft qazib olishda katta manfaatlarga ega boʻlgan) oʻrtasida qoʻshma korxona boʻlgan Asiatic Petroleum Company (Asian Oil Company) marketing kompaniyasi tashkil etildi[6].

Shellning kelib chiqishi 1830-yillarga borib taqaladi, u dengiz chigʻanoqlari bilan bezatilgan qutilarni sotgan Markus Samuel (inglizcha: shell, shuning uchun nom va logotip) ismli savdogar bilan bogʻliq. 1878-yilda uning ikki oʻgʻli Buyuk Britaniya va Yaponiyadagi ofislari boʻlgan Marcus Samuel & Co kompaniyasiga asos soldi. Soʻngra, Uzoq Sharqdagi eng yirik yuk tashish va savdo kompaniyalaridan biriga aylangan. 1880-yillarda ularning kompaniyasi faoliyatining asosiy yoʻnalishlaridan biri Kaspiy neftini Uzoq Sharqqa tashish bo'ldi (birinchi marta Afrika atrofida dengiz orqali, 1892-yildan Suvaysh kanali orqali). 1897-yilda shu maqsadda "Shell" transport va savdo kompaniyasi tashkil etildi, keyingi yili u Borneo orolida neft konini oʻzlashtira boshladi. Kompaniya oʻzining dastlabki yillarida tez oʻsdi, ammo aka-uka Samuel bunday kattalikdagi operatsiyalar uchun etarlicha tajribaga ega boʻlmagan tadbirkorlar ekanligini isbotladi, 1901-yilda Texas neftiga oid katta xato hisob-kitoblari kompaniyani qiyin ahvolga solib qoʻydi va ularning kompaniyasining Asiatic Petroleum Company bilan hamkorligi tez orada Royal Dutchning deyarli toʻliq nazoratiga oʻtdi. Shunday qilib, 1907-yilda Royal Dutch / Shell guruhi tashkil etilganda, Britaniya komponenti atigi 40% aktsiyalarni tashkil etdi, Deterding guruh rahbari boʻldi. 1910-yilda Royal Dutch Shell Grozniy neft mintaqasida Rossiya konlarini oʻzlashtirish uchun birinchi imtiyozni qoʻlga kiritdi va keng koʻlamli neft ishlab chiqarishni boshladi[7][8]. 1914-yilga kelib guruh aktivlari 2,5 baravar oʻsdi, oʻsish asosan Rossiyada (1910-yilda) va Venesuelada (1913-yilda) xaridlar hisobiga sodir boʻldi, bu mamlakatlardan tashqari guruhning Ruminiyada (1906-yildan), Iroq, Misr (1911-yildan), Meksika va Trinidad va Tabagoda (1914-yildan) togʻ-kon aktivlari mavjud edi[9]. 1912-yilda guruh Oklaxomada Roksana Petroleum kompaniyasini tashkil etish va American Gasoline Company marketing kompaniyasini sotib olish orqali AQSh bozoriga kirdi; keyingi yili Kaliforniyada neft aktivlariga ega Britaniyaga tegishli Kaliforniya Oilfields, Ltd kompaniyasini sotib oldi. 1915-yilda faqat AQShda Royal Dutch/Shell neft ishlab chiqarish 6 million barrelni tashkil etdi. Biroq, Birinchi Jahon urushi guruhning ishini murakkablashtirdi, Ruminiyadagi jihozlar vayron qilindi, 1917-yilda Rossiyadagi aktivlar milliylashtirildi, Buyuk Britaniyada guruh neytral davlatlar orqali dushmanga neft yetkazib berishda gumon qilindi[6].

1920-yillar jadal oʻsish davri edi. 1919-yilda Meksikadagi yirik konlar Britaniyaning Mexican Eagle kompaniyasidan sotib olindi. 1922-yilda guruhning Amerika aktivlarini birlashtirish uchun Shell Union Oil Corporation (1949-yilda Shell Oil Company deb oʻzgartirildi) tuzildi va Venesuelada neft qazib olish ham tez oʻsdi. 1929-yilda biri AQShda, ikkinchisi Niderlandiyada joylashgan ikkita kimyo kompaniyasi tashkil etildi. Deterding 1920-yillarning oxirlarida va Buyuk Depressiya davrida Standard Oil of Nyu-Jersi va Angliya-Fors neft kompaniyasi bilan Royal Dutch / Shell kartel kelishuvlari bilan neftni ortiqcha ishlab chiqarish muammosini hal qilishga harakat qildi, 1928-yilda Shotlandiyaning Achnacarry (Achnacarry) qalʼasida bu kompaniyalar rahbarlarining birinchi uchrashuvi boʻlib oʻtdi. 1930-yillarda Deterdingning fashistlarga xayrixohligi guruh uchun juda koʻp muammolarni keltirib chiqara boshladi va 1936-yilda u Royal Dutch/Shell rahbari lavozimidan chetlashtirildi (va 1939-yilda vafot etdi), undan keyingi guruhni aniq rahbari boʻlmagan qoʻmita tomonidan boshqarildi.[6].

1938-yilda Meksika aktivlari milliylashtirilib, Ikkinchi Jahon urushi paytida guruhning 87 ta kemasi choʻkib ketgan boʻlsa-da, bu urush yillarida Royal Dutch/Shell kompaniyasining barcha mahsulotlariga (ham neft mahsulotlari, ham sintetik kauchuk) yuqori talab bilan qoplandi. 1950—1960-yillarda talab oʻsishda davom etdi, bu Shell (dunyodagi neft qazib olishning ettidan bir qismini tashkil etdi) va boshqa " singillar " - British Petroleum, Exxon, Texaco, Chevron, Mobil va Gulf Oil uchun eng qulay davr edi. Shuningdek, ushbu oʻn yilliklar davomida Royal Dutch/Shell tabiiy gaz va dengizda neft ishlab chiqarishni kengaytirdi. 1959-yilda Shell Esso bilan hamkorlikda Groningenda (Niderlandiya) gaz konini topdi, u dunyodagi eng yirik konlaridan biri boʻldi; 1970-yillarning boshlarida u Yevropada isteʼmol qilinadigan gazning yarmini taʼminladi. 1971-yilda Shimoliy dengizda neft koni, shuningdek, Avstraliya shelfida katta gaz koni topildi. Bunga parallel ravishda kimyoviy boʻlinish ham rivojlandi, guruh butun dunyo boʻylab korxonalarda bir necha yuz turdagi kimyoviy moddalarni ishlab chiqardi[6]. 1987-yilda Shell Inqilobiy Anti-irqchilik harakati[10][11] guruhi tomonidan kompaniya mulkiga qayta-qayta oʻt qoʻyish hujumlari tufayli Janubiy Afrikadan (bu yerda aparteid davlat siyosati edi) chiqib ketishga majbur boʻldi.

1973-yilda Neft sanoatidagi vaziyat, OPEK mamlakatlari bir tomonlama ravishda neft narxini oshirgandan soʻng tubdan oʻzgardi. Bu vaqtga kelib, Royal Dutch / Shell va boshqa Gʻarbiy neft kompaniyalarining rivojlanayotgan mamlakatlardagi aktivlarining katta qismi milliylashtirildi. Guruh OPEKga aʼzo boʻlmagan mamlakatlarda yangi konlarni izlashi, shuningdek, faoliyatning yangi yoʻnalishlarini rivojlantirishi kerak edi, masalan, 1974-yilda Shell Coal International koʻmir qazib oluvchi kompaniya tashkil etildi va Billiton kon kompaniyasi sotib olindi, kimyo sanoatiga koʻproq eʼtibor berildi. Biroq, bu diversifikatsiya hamma narsada muvaffaqiyat qozonmadi: baʼzi kimyo korxonalari ortiqcha ishlab chiqarish tufayli zarar koʻrdi, asosiy boʻlmagan aktivlar asosan 1980-yillarda sotilgan (Billiton 1994-yilda BHP Billiton tarkibiga kirdi)[6].

1998-yilda Shell Oil Company va Texaco Inc. oʻrtasida qoʻshma korxona tashkil etildi. Shuningdek, AQShning sharqiy shtatlarida neftni qayta ishlash va neft mahsulotlarini sotish uchun bu kompaniyalarning aktivlarini birlashtirgan; Saudi Aramco: Motiva Enterprises MChJ nomini oldi, Shell 35% ulushga ega boʻldi. AQShning Shell Oil Co.ning qolgan qismidagi shunga oʻxshash aktivlar va Texas Inc Equilon Enterprises MChJ qo'shma korxonasiga birlashtirildi[9].

2004-yilda Royal Dutch/Shell oʻzining tasdiqlangan zaxiralari qoʻpol ravishda oshirib baholanganini tan olishga majbur boʻldi va keyingi yilda ularni 40 foizga kam qayta hisoblashga majbur boʻldi. Bu guruhning bozor kapitallashuvini sezilarli darajada kamaytirdi va aktsiyadorlar Royal Dutch/Shell tuzilmasini soddalashtirish haqida bahslashdilar[12]. 2005-yil yozida Royal Dutch Petroleum Company va The "Shell" Transport and Trading Company Ltd aktsiyadorlari bosh kompaniyalarning shtab-kvartirasi Niderlandiyada joylashgan bitta kompaniyaga birlashishini maʼqulladilar. Bitim Niderlandiyani 2005-yilda dunyodagi eng yirik sarmoyador va Buyuk Britaniyani dunyodagi eng yirik sarmoya oluvchiga aylantirdi (3 baravar - 164,5 milliard dollar).

2012-15 yillarda AQSH, Avstraliya, Braziliya va Italiyada aktivlarning sezilarli sotuvi kuzatildi[13][14].

2016-yil fevral oyida Royal Dutch Shell Britaniyaning BG Group ni sotib olishni yakunladi, bu 2015-yil aprel oyida eʼlon qilingan edi. Bitim 70 milliard AQSh dollarini tashkil etdi. Bitim shartlariga koʻra, BG Group aktsiyadorlari taxminan 19% oldi va Royal Dutch Shell - Buyuk Britaniya kompaniyasi suyultirilgan gaz zaxiralarini qazib olishga kirishdi.


2017-yilda Gollandiyaning NewMotion kompaniyasi Yevropadagi elektr transport vositalarini zaryadlash punktlarining eng yirik operatorlaridan biri sotib olindi (50 000 ta Yevropaning 25 ta davlatida, shundan 30 000 tasi Niderlandiyada) joylashgan[15].

Royal Dutch Shellning 2020-yildagi 21,7 milliard dollarlik sof yoʻqotishi rekord darajada boʻldi va kompaniyaning oʻn yilliklardagi birinchi yillik yoʻqotishi boʻldi. 2019-yilda Shellning sof daromadi 15,8 milliard dollarni tashkil etdi[16].

Egalari va boshqaruvi

Royal Dutch Shell ikki guruh aktsiyalarni chiqardi, ular "A" (4,55 milliard aktsiya) va "B" (3,75 milliard aktsiya), ularning umumiy qiymati (bozor kapitallashuvi) 2019-yil boshida 252 milliard dollarni tashkil etdi; Aktsiyalarning 98,6% Amsterdam (Euronext), London va Nyu-York fond birjalarida erkin joylashtirilgan. Eng yirik nominal aktsiyador (taxminan 40%) Belgiya moliya kompaniyasi Euroclear[en] tarkibiga kiruvchi Nederlands Centraal Instituut Voor Giraal Effectenverkeer BV Niderlandiya trast fondi hisoblanadi. Ushbu kompaniya 1968-yilda bochqa aksiyadorlar va yevrobondlar bilan operatsiyalar uchun JP Morgan & Co tomonidan tashkil etilgan.[17] :

  • BlackRock Investment Management (Buyuk Britaniya) Ltd. - 4,78%
  • Vanguard Group Inc. - 3,32%
  • Franklin Advisers Inc. - 2,99%
  • Legal & General Investment Management Ltd. - 2,81%
  • Norges Bank Investment Management - 2,57%
  • State Street Global Advisors Ltd. - 2,43%
  • BlackRock Fund Advisors - 2,41%
  • FIL Investment Advisors (Buyuk Britaniya) Ltd. - 1,87%
  • Clearstream Banking SA - 1,66%
Endryu Makkenzi, boshqaruv raisi

Royal Dutch Shellning oliy boshqaruv organi direktorlar kengashi boʻlib, yiliga 8 marta yigʻiladi va unga rais, uning oʻrinbosari, bosh ijrochi direktor va moliya direktori hamda 7 dan 9 tagacha mustaqil direktorlar kiradi, ularning barchasi har yili yangilanadi. Direktorlar kengashining asosiy vazifalari kompaniyani rivojlantirishning umumiy strategiyasini shakllantirish, moliyaviy hisobotni nazorat qilish, shu jumladan yillik hisobotni tasdiqlash, yirik shartnomalarni imzolash va kompaniyaning yuqori rahbariyatini tayinlashdan iborat. Kompaniyaning kundalik ishlarini bosh ijrochi direktor boshchiligidagi ijroiya qoʻmitasi boshqaradi.

  • Endryu Makkenzi[en] (1956-yil 20-dekabrda Londonda tugʻilgan) 2021-yilning may oyidan beri Direktorlar kengashi raisi. Bungacha u BHPni boshqargan (2013-yildan 2019-yilgacha). 2003-yildan 2007-yilgacha Rio Tintoda ishlagan va faoliyatini British Petroleumda boshlagan.
  • Ben van Berden[uz] (1958-yil 23-aprelda tugʻilgan) - bosh direktor 2014-yil yanvaridan beri; 1983-yildan beri Shellda (Delft Texnologiya Universitetini magistratura bilan tamomlagandan soʻng darhol).
  • Euleen Goh - 2020-yil may oyidan Direktorlar kengashi raisi oʻrinbosari va katta mustaqil aʼzosi, 2014-yildan Direktorlar kengashi aʼzosi; ilgari Standard Chartered bilan, shu jumladan 2001-yildan 2006-yilgacha Singapur shoʼba korxonasi rahbari; shuningdek, SATS Limited, CapitaLand Limited va DBS Group Holdings Limited direktorlar kengashlarida ishlaydi.
  • Jessica Uhl - 2017-yil martidan beri moliyaviy direktor (CFO); kompaniya bilan 2004-yildan beri, 1997-yildan 2003-yilgacha Enronda, 1990-yildan 1996-yilgacha Citibank[18]da ishlagan.

Kengashning mustaqil aʼzolari[18]:

  • Dik Bur - 2020-yildan beri direktorlar kengashi aʼzosi, avval Ahold Delhaize raislik qilgan, shuningdek, Nestlé va SHV Holdings direktorlar kengashlari aʼzosi;
  • Nil Karson - 2019-yildan beri direktorlar kengashi aʼzosi, avvalroq Johnson Matthey[en] raisligida ishlagan;
  • Enn Godbehere - 2018-yildan beri direktorlar kengashi aʼzosi; ilgari Swiss Re va Northern Rock'da bosh moliya direktori;
  • Jeyn Xoll Lute - 2021-yildan beri direktorlar kengashi aʼzosi, AQSH davlat xizmatida ishlagan, xususan, u ichki xavfsizlik boʻyicha kotib oʻrinbosari va BMTning Kipr mojarosi boʻyicha elchisi boʻlgan;
  • Ketrin J. Xyuz - 2017-yildan beri direktorlar kengashi aʼzosi; ilgari Nexen Inc neft kompaniyalarida ishlagan. (2009-2013, Vitse-prezident), Husky Oil (2005-2009, Vitse-prezident), faoliyatini Schlumberger neft konlari xizmatlari kompaniyasida boshlagan;
  • Martina Xund-Mejan - 2020-yildan beri direktorlar kengashi aʼzosi, Prudential Financial, Colgate-Palmolive va Truata direktorlar kengashlari aʼzosi, 2007-yildan 2019-yilgacha Mastercard moliyaviy direktori;
  • Abraham Shot - 2020-yildan beri direktorlar kengashi aʼzosi, ilgari Volkswagen kompaniyasida ishlagan;
  • Gerrit Zalm[en] - 2013-yildan beri direktorlar kengashi aʼzosi; ilgari ABN AMRO Bank NV boshqaruvi raisi (2010-yildan 2016-yilgacha), Niderlandiya moliya vaziri (1994-yildan 2007-yilgacha); Moody's va Danske Bank direktorlar kengashlarida o'tiradi;
  • Linda M. Coulter 2017-yildan beri kompaniya kotibi, 2016-yildan yuridik maslahatchi va 1995-yildan beri kompaniyada ishlaydi.


Faoliyat

  • Tabiiy gaz (Integratsiyalashgan gaz) - tabiiy gazni qazib olish, uni tashish, suyultirilgan gazga aylantirish , suyuq yoqilgʻi ishlab chiqarish, gazni isteʼmolchilarga etkazib berish infratuzilmasini saqlash; shuningdek, energiya ishlab chiqarish (umumiy quvvati 1,2 GVt bo'lgan shamol turbinalari), bioyoqilg'i (Hindistondagi tajriba zavodi) va vodorod yoqilgʻisi (Germaniya, Buyuk Britaniya va Kaliforniyadagi loyihalar), uglerod huquqlari savdosi kabi asosiy boʻlmagan faoliyatni ham oʻz ichiga oladi; 2021-yilda daromad 52,4 milliard dollarni, gaz va boshqa mahsulotlar ishlab chiqarish kuniga 942 ming barrel neft ekvivalentini, suyultirilgan gaz ishlab chiqarish 31 million tonnani tashkil etdi, asosan Avstraliya, Nigeriya, Trinidad va Tobago, Rossiya, Qatar va Bruneyda.
  • Neft qazib olish (Upstream) - neft qazib olish, shu jumladan slanets neft va chuqur suv qazib olish; eng muhim davlatlar Braziliya, AQSh, Ummon, Nigeriya, Buyuk Britaniya, Qozogʻiston, Malayziya, Rossiya, Norvegiya, Daniya, Kanada, Gabon, Italiya; qazib olish darajasi kuniga 2,24 million barrelni tashkil etdi, 2021-yilda daromad 9,2 milliard dollarni tashkil etdi.
  • Neft mahsulotlarini sotish (neft mahsulotlari) - neftni qayta ishlash va neft mahsulotlarini (benzin, kerosin, dizel yoqilgʻisi, moylash materiallari), shuningdek bioyoqilgʻi va oltingugurt sotish; Shell 10 ta neftni qayta ishlash zavodlarida ulushga ega boʻlib, jami bu ulushlar kuniga 1,6 million barrel unumdorlikni beradi, ularning eng yiriklari Singapur, Germaniya, Niderlandiya, AQSh, Kanada, Argentina, Janubiy Afrikada; Shell savdo belgisi ostida 70 ta davlatda 46 000 ta yoqilgʻi quyish shoxobchalari ishlaydi va ulardan har kuni 32 milliondan ortiq mijozlar foydalanadi; 2021-yilda daromad 182,9 milliard dollarni tashkil etdi, neft mahsulotlarini sotish kuniga 4,46 million barrelni tashkil etdi (dunyo koʻrsatkichi 97,4 milliondan).
  • Neft kimyosi (kimyoviy mahsulotlar) - neft va gazni kimyoviy mahsulotlarga (etilen, propilen, aromatik birikmalar, stirol, spirtlar) qayta ishlash; neft-kimyo korxonalari AQSH, Kanada, Singapur, Xitoy, Germaniya, Buyuk Britaniya va Niderlandiyada joylashgan; 2021-yilda daromad 17,0 milliard dollarni, mahsulot 14,2 million tonnani tashkil etdi.

Buyuk Britaniyada ikkita kimyoviy zavod ishlaydi (Mossmorran va Stanlow) va Dragon LNG terminalida ham 50% ulush mavjud (suyultirilgan gazdan gaz olish). Britaniya hududiy suvlaridagi Shimoliy dengizdagi Pingvinlar koni 1974-yilda topilgan, uni oʻzlashtirish 2002-yilda boshlangan (ExxonMobil bilan hamkorlikda). Shuningdek, Britaniya kontinental shelfida Royal Dutch Shell yana bir qancha saytlarga egalik qiladi[19].

  • Yevropa - 78,5 milliard dollar;
  • Osiyo, Okeaniya va Afrika - 87,1 milliard dollar;
  • AQSh - 73,6 milliard dollar;
  • Amerikaning qolgan qismi, 22,2 milliard dollar.
Moliyaviy koʻrsatkichlar milliard AQSH dollarida[20][21][15]
Yil 2004… 2010-yil 2011-yil 2012-yil 2013-yil 2014-yil 2015-yil 2016-yil 2017-yil 2018-yil 2019-yil 2020-yil 2021-yil
aylanmasi 266,4... 368.1 470.2 467.2 451.2 421.1 265,0 233.6 305.2 388.4 344,9 180.5 261.5
Sof foyda 19.49… 20.47 31.19 26.84 16.53 14.73 2200 4.777 13.44 23.35 15.84 -21.68 20.10
Aktivlar 187,4... 322.6 345.3 360.3 357,5 353.1 340.2 411.3 407.1 399.2 404.3 379.3 404.4
Kapital 86,07… 148,0 169.5 188.5 180,0 172,0 162.9 186.6 194.4 198.6 186.5 158.5 175.3

Shell dunyoning 70 dan ortiq mamlakatlarida geologik qidiruv va neft va gaz qazib olish ishlarini olib boradi. Tasdiqlangan neft va gaz zahiralari 2021-yil yakuniga koʻra 9,365 milliard barrel neft ekvivalentini, shundan, 4,581 milliard barrel neft va 27,74 trillion kub metr gazni tashkil etadi.

Shuningdek, 785,6 milliard kub metr; neft va gaz zahiralarining uchdan biridan koʻprogʻi Osiyoda joylashgan.

2021-yilda 1,229 milliard barrel neft va gaz qazib olindi (kuniga 3,237 million barrel; taqqoslash uchun dunyoda neft qazib olish kuniga 97,3 million barrelni tashkil etdi, shundan OPEK mamlakatlari 32,3 million barrel, AQSh 9,3 million barrel). Bir barrel neft qazib olish qiymati Osiyo va Janubiy Amerikada eng past boʻldi - 6 dollardan kam, Avstraliyada 9 dollar, Afrika va Shimoliy Amerikada 11 dollar, Yevropada - 21 dollar.

2017-yilda ilmiy-tadqiqot ishlariga sarflangan mablagʻ 922 million dollarni tashkil etdi, asosiy markazlari Hindiston, Niderlandiya va Qoʻshma Shtatlar, shuningdek, Braziliya, Xitoy, Germaniya, Qatar va Ummonda joylashgan.

Rosariodagi Shell yoqilgʻi quyish shoxobchasi (Argentina)

Faoliyat hududlari

Yevropa

Evropa mamlakatlari ichida Royal Dutch Shellning mavjudligi Niderlandiyada eng muhim hisoblanadi. Shell va ExxonMobil 2017-yilda 21,6 milliard kub metr gaz qazib olgan Groningen gaz konining 60 foiz ulushiga (40 foizi Gollandiya hukumatiga tegishli) egalik qiluvchi Nederlandse Aardolie Maatschappij BV kompaniyasining hamkorlari hisoblanadi. Xuddi shu ulush quruqlikdagi va dengizdagi tabiiy gaz konlari boʻlgan Schoonebeek hududidagi kompaniyaga tegishli. Shuningdek, Gollandiyada kompaniyaning Pernisdagi quvvati kuniga 404 000 barrelni tashkil etadigan ikkinchi yirik neftni qayta ishlash zavodi va Moerdijkdagi kimyo zavodiga ega hisoblanadi.

Norvegiyadagi Gasnor AS shoʻba korxonasi (100%) kemalar va sanoat isteʼmolchilarini suyultirilgan gaz bilan taʼminlaydi. Norvegiya shelfida neft va gaz qazib olishda ham ulush mavjud (Draugen, 44,6%, Gaupe, 60%, Knarr 45%, Ormen Lange, 17,8%[22]).

Buyuk Britaniyada ikkita kimyoviy zavod ishlaydi (Mossmorran va Stanlow) va Dragon LNG terminalida ham 50% ulush mavjud (suyultirilgan gazdan gaz olish). Britaniya hududiy suvlaridagi Shimoliy dengizdagi Pingvinlar koni 1974-yilda topilgan, uni o'zlashtirish 2002-yilda boshlangan (ExxonMobil bilan hamkorlikda). Shuningdek, Britaniya kontinental shelfida Royal Dutch Shell yana bir qancha saytlarga egalik qiladi[23].

Italiyada kompaniya Val d'Agri (39,23%) va Tempa Rossa (25%) neft qazib olish bilan shugʻullanadi.

Gretsiyada Shell Attiki Gas Supply Company SA va Attiki Natural Gas Distribution Company SA gaz taqsimlash kompaniyalarida 49 foiz ulushga ega.

Germaniyada uchta neftni qayta ishlash zavodi (Miro, Reynland va Shvedt) mavjud bo'lib, ularning umumiy quvvati kuniga 826 ming barrelni tashkil etadi.

AQSH

AQSh operatsiyalarining asosi shtab-kvartirasi Texasda joylashgan Shell Oil Company hisoblanadi. Ishlab chiqarish asosan Meksika koʻrfazida amalga oshiriladi, bu Royal Dutch Shell guruhi tomonidan ishlab chiqarilgan barcha neftning qariyb 15 foizini (kuniga 247 ming barrel) taʼminlaydi; Kaliforniyada neft konlari va Luiziana, Pensilvaniya, Texas va Vayoming shtatlarida slanets gaz konlari mavjud (kuniga jami 137 ming barrel neft ekvivalentini beradi). Meksika koʻrfazidagi asosiy ishlab chiqarish markazlari: At Kika (Appomatox maydoni)[24], Cardamom[25], Kaikias[26], Mars A, Mars B[27], Stones[28], Vito[29], Perdido[30], Auger, Ursa, Enchilada / Salsa, Ram Pawell, Whale, ushbu loyihalarda guruhning ulushi 38 dan 100% gacha oʻzgarib turadi.

Qoʻshma Shtatlarda Shell savdo belgisi ostida 14 mingga yaqin yoqilgʻi quyish shoxobchalari, shuningdek, bir qator neftni qayta ishlash zavodlari (kuniga umumiy quvvati 922 000 barrel) va kimyo zavodlari ishlaydi[31]. Pensilvaniya shtatida slanets gazidan etan ishlab chiqarish boʻyicha Pensilvaniya neft-kimyo majmuasi[32] qurilishi tugallanish bosqichida.

Royal Dutch/Shell Group 1912-yildan beri AQShda mavjud boʻlib, dastlab import qilinadigan neft mahsulotlarini sotadi, ammo tez orada bu mamlakatda oʻzining ishlab chiqarish va qayta ishlash quvvatlarini sotib oldi. 1920-yillardan boshlab guruh Amerika kompaniyasining 60-65% aktsiyalariga egalik qildi, 1985-yilda qolganlari sotib olindi va Shell Oil kompaniyasi Britaniya-Gollandiya guruhining toʻliq boʻysunuvchi shoʼba korxonasiga aylandi[33].

Shell Alyaska yaqinidagi Bofort dengizidagi Arktikada neft qazib olishga bir necha bor urinishlar qilgan. 1988-yildan beri u yerda Kulluk[en] burgʻulash kemasi joylashgan boʻlib, u yerda neft qudugʻi joylashgan Shimoliy yulduz nomli sunʼiy orol ham yuvilgan. 2013-yilda Shell oʻsha Kulluk kemasidan foydalangan holda ishni davom ettirishga urindi, biroq jiddiy texnik muammolarga duch keldi va loyiha toʻxtatib qoʻyildi. 2015-yil 11-mayda AQSh prezidenti Barak Obama maʼmuriyati tamonidan Shell kompaniyasiga Alyaska qirgʻoqlari yaqinidagi Arktika suvlarida neft quduqlarini burgʻulashni boshlashga ruxsat berdi[34], AQSh Ichki ishlar departamenti hisob-kitoblariga koʻra, Alyaska konlari 20 milliard barreldan ortiq neft va 2,5 trillion kub metr tabiiy gaz ishlab chiqarishi mumkin. 2017-yil uchun Arktikada neft qazib olish huquqi Italiyaning Eni kompaniyasiga sotildi.

Kanada

Neft va gaz qazib olish asosan Alberta va Britaniya Kolumbiyasi provinsiyalarida jamlangan. Royal Dutch Shell 882 slanetsli gaz quduqlarida ulushga ega boʻlib, 2017-yilda kuniga oʻrtacha 129 000 barrel neft ekvivalentini tashkil etadi. Shell, shuningdek, Albertadagi Atabaskan neft qumlarini oʻzlashtirmoqda. Sharqiy sohilda kompaniya Sable Offshore Energy chuqur suv gaz loyihasida ishtirok etadi (31% SHARE). Royal Dutch Shell - karbonat angidridni (2017-yilda 1 million tonnadan ortiq) ushlash va saqlash boʻyicha Quest CCS loyihasining operatori hisoblanadi. Kanadaning gʻarbiy qismida suyultirilgan gaz LNG ishlab chiqarish boʻyicha kompleks qurilishini yakunlash bosqichida ishlar olib borilmoqda[35].

Janubiy Amerika

Argentinada slanets gazini qazib olish (Vaca Muerta koni), Braziliya sohillarida chuqur dengiz neftini qazib olish (jumladan, Parque das Conchas[36] loyihasi), Boliviya va Trinidad va Tobagoda tabiiy gaz qazib olish va suyultirilgan gaz zavodlari (quvvati 5). Trinidad va Tobagoda 3 million tonna, Peruda 0,9 million tonna).

Avstraliya va Yangi Zelandiya

Royal Dutch Shellning avstraliyalik aktivlari Avstraliya shelfidagi tabiiy gaz ishlab chiqarishdagi ulushlarni oʻz ichiga oladi: Karnarvon (25%) va Browse (67%) havzalari, Timor dengizi (26,6%), shuningdek, suyultirilgan gaz ishlab chiqarish korxonalari. (11,1 mln.t.) Yangi Zelandiya, shuningdek, Maui (83,75%) va Poxokura (48%) uchastkalaridan, shuningdek, Buyuk Janubiy havzadan (61%) gaz ishlab chiqaradi. 2018-yilda Shell Yangi Zelandiyadagi aktivlarini Avstriyaning OMV va Yangi Zelandiyada joylashgan Toddga sotdi.

Nigeriya

1936-yilda Royal Dutch Shell Nigeriyada oldingi British Petroleum bilan qoʻshma korxona tashkil etdi; neft eksporti 1958-yilda boshlangan. 1973-yildan Nigeriya hukumati korxona ishtirokchisiga aylandi, keyingi yillarda hukumat ulushi ortdi va British Petroleum asta-sekin loyihadan chiqdi. 1979-yilda qoʻshma korxona Nigeriyaning Shell Petroleum Development kompaniyasiga aylantirildi, uning nazorat paketi Nigeriya milliy neft korporatsiyasiga (55%), Shell 30%, Total - 10%, Eni - 5%, Shell neft ishlab chiqarish operatori boʻlib qoldi. 1990-yilda shoir Kena Saro-Viva boshchiligidagi Ogoni millatining omon qolish harakati neft qazib oluvchi zonada tuzilib, neft daromadlarini yanada adolatli taqsimlash va atrof-muhitni muhofaza qilish uchun harakat boshladi. 1993-yil yanvar oyida Nigeriya armiyasi tomonidan Shellga qarshi ommaviy namoyishlar uyushtirildi va bostirildi; shu yilning aprel oyida Shell Nigeriyaning hududiy suvlarida neft qazib olish rejalarini eʼlon qildi, 1990-yillarning oxiriga kelib materikdagi ishlar bosqichma-bosqich toʻxtatildi (garchi 2003-yilda neft qazib olish kuniga 1 million barreldan oshib ketgan boʻlsa ham). 2006-yilda Niger deltasini ozod qilish uchun harbiylashtirilgan guruh Shell obyektlariga hujum uyushtirdi. 2010-yilda Shell oʻzining quruqlikdagi aktivlarining bir qismini sotdi va asosiy eʼtiborni dengizda neft qazib olishga qaratdi[37].

Nigeriyada neft va gaz qazib olish kuniga 266 ming barrelni tashkil qiladi. Materikdagi operatsiyalar Shell Petroleum Development Company of Nigeria Limited boʻlib, unda Shell 30% ulushga ega, hududiy suvlarda chuqur suv qazib olish Shell Nigeria Exploration and Production Company Limited (SNEPCo) ning toʻliq boʻysunuvchi shoʼba korxonasi tomonidan amalga oshiriladi, asosiy loyiha. Bonga neft koni[en][38]. Nigeriyada ishlab chiqarilgan suyultirilgan gaz miqdori 5,2 million tonnani tashkil etadi.

Afrikaning qolgan qismi

Misrda Gʻarbiy choʻlda neft va gaz ishlab chiqaruvchi Misrning Badr Petroleum Company neft korporatsiyasi bilan qoʻshma korxona va xuddi shu hamkor bilan yana ikkita qo'shma korxona Nil deltasidagi shelfda tabiiy gaz ishlab chiqaradi. Misrda 0,2 million tonna quvvatga ega suyultirilgan gaz ishlab chiqaruvchi korxona ishlamoqda.

Gʻarbiy Afrika gaz quvuridagi (Gʻarbiy Afrika gaz quvuri kompaniyasi) ulushi 17,9% ni tashkil qiladi. Tanzaniya dengizida tabiiy gaz ishlab chiqarish (4000 km² maydonda 60% ulush). Shell Gabon, Jazoir, Keniya, Namibiya, Janubiy Afrika va Tunisdagi konlarda ham ulushlarga ega. Janubiy Afrikada neftni qayta ishlash majmuasi mavjud (Durban, ulushi 36%, quvvati kuniga 165000 barrel).

Rossiya

Royal Dutch Shell Saxalin shelfini (Saxalin-2 PSA loyihasi (27,5% ulush, hamkorlar Gazprom OAJ va Yaponiyaning Mitsui Group va Mitsubishi korporatsiyasi)[39] va Xanti-Mansiysk avtonomidagi Salym guruhi konlarini rivojlantirishda ishtirok etadi. Royal Dutch Shell, shuningdek, Shimoliy Vorkuta 1, Shimoliy Vorkuta 2 va Siryaga uchastkalarida (Komi Respublikasi, Timan Pechora) qidiruv va qazib olish litsenziyalariga ega. Rossiyada suyultirilgan gaz ishlab chiqarish yiliga 3,1 million tonnani tashkil qiladi.

2021-yil dekabr oyida Shell Perm havzasidagi aktivlarini ConocoPhillips kompaniyasiga 9,5 milliard dollarga sotdi, 2022-yilda kuniga 200 million barrel neft qazib olish rejalashtirilgan[40].

Rossiyadagi Shell moylash materiallarini sotish bilan faol shugʻullanadi - konsern Rossiyaga motor va sanoat moylarining barcha importining qariyb 20 foizini tashkil qiladi. Shell Domodedovo aeroportida 30 dan ortiq aviakompaniyalarni yonilgʻi bilan taʼminlaydi. Neft-kimyo mahsulotlari marketingi rivojlanmoqda. Sankt-Peterburg, Moskva, Leningrad, Moskva, Vologda va boshqa viloyatlarda kompaniya yoqilgʻi quyish shoxobchalari tarmogʻiga ega (2013-yil iyun holatiga koʻra - 100 ta stantsiya). 2009-yil avgust oyida Torjokda (Tver viloyati)[41] qiymati 100 million dollarlik Shell moylash materiallari zavodi qurilishi boshlandi. 2012-yil 3-oktabrda zavodning ochilishi boʻlib oʻtdi. Yiliga 200 million litr mahsulot ishlab chiqarish rejalashtirilgan. Torjokdagi Shell zavodi Yevropa va Afrikadagi Shell moylash materiallari ishlab chiqaruvchi zavodlarining mintaqaviy guruhiga kiradi. Zavod mahsulotlari Rossiya, Belarus, Qozogʻiston va Ukrainaga yetkazib berilmoqda.

2022-yil 28-fevralda Shell Rossiyaning Ukraina hududidagi harakatlari natijasida rossiyalik sherigiga nisbatan joriy qilingan sanksiyalar munosabati bilan “Gazprom” bilan tuzilgan barcha qoʻshma korxonalardan chiqishini e’lon qildi[42]. Kompaniya samolyot yoqilgʻisi va moylash materiallari ishlab chiqarishni toʻxtatdi, Rossiya neftini sotib olishdan bosh tortdi va Rossiyadagi barcha yoqilgʻi quyish shoxobchalari yopilishini eʼlon qildi[43]. 2022-yil 6-mayda kompaniya Torjokdagi zavodi va barcha yoqilgʻi quyish shoxobchalari yangi egasiga sotilguncha yopilishini e’lon qildi[44]. 12-may kuni " Lukoyl " YoAJ Shellning Rossiyadagi aktivlarining xaridoriga aylanishi maʼlum boʻldi. Kompaniya vakili Huibert Vigeveno bir vaqtning oʻzida Shell Oil kompaniyasining barcha xodimlari oʻz ish joylarini saqlab qolishlarini aytdi[45].

Ukraina

Shell Chakana savdosi Ukraina bozoriga 2007-yilda kirdi. Oʻshandan beri Shell markali yoqilgʻi quyish shoxobchalari tarmogʻi Royal Dutch Shell tomonidan boshqariladi. Shell Chakana savdo Ukraina geografik jihatdan Markaziy va Sharqiy Yevropadagi Shell Downstream Chakana savdo klasterining bir qismidir. Bugungi kunga qadar Shell yoqilgʻi quyish shoxobchalari tarmogʻi Ukrainaning 18 viloyatida 132 ta stantsiyaga ega va Shell Ukrainada 1500 dan ortiq kishini ishlaydi.

Osiyo

Bruneyda neft va gaz qazib olish (hududiy suvlarni oʻz ichiga olgan holda) Bruney Shell Petroleum Company Sendirian Berhad qoʻshma korxonasi (Shellning har birining 50 foizi va Bruney hukumati) tomonidan amalga oshiriladi. Gazning katta qismi Bruney LNG Sendirian Berhad suyultirilgan gaz zavodiga sotiladi, bu guruh 25 foiz ulushga ega boʻlib, yiliga 1,6 million tonna quvvatga ega.

Xitoy Xitoy milliy neft korporatsiyasi bilan Changbei gaz konini (Changbei I va Changbei II) oʻzlashtirish boʻyicha qo'shma korxonaga ega. Xitoy milliy offshor neft korporatsiyasi va Shell birgalikda Xitoyning eng yirik neft-kimyo majmuasi Nanxayga (CSPC neft-kimyo majmuasi, Foshan tumani, Guangdong viloyati) egalik qiladi. Ushbu majmua qurilishi 2002-yildan 2006-yilgacha davom etdi va qiymati 4,3 milliard dollarni tashkil etdi, 2018-yilda u kengaytirildi, unumdorligi yiliga 2,3 million tonnaga etdi, shundan 320 ming tonna monoetilen glikol eksklyuziv OMEGA texnologiyasidan foydalangan holda ishlab chiqarilgan[46][47].

Hindistonda Royal Dutch Shell kompaniyasi Panna/Mukta neft va gazni oʻzlashtirishda 30% ulushga, shuningdek, Mumbay gaz taqsimlash kompaniyasida (32,5%) va Gujaratdagi LNG terminalida (74%) ulushga ega.

Royal Dutch Shell Qozogʻistonda katta manfaatlarga ega. Bu Qorachaganak neft koni boʻlib, unda Shell 29,25% ulushga ega boʻlib, kuniga 393 ming barrel ishlab chiqaradi. Guruh shuningdek, Qashagan loyihasida (Kashagan koni, Atirau, Kaspiy dengizi) 16,8% ulushga ega; 3400 km² maydon kuniga 370 ming barrel ishlab chiqaradi. Bundan tashqari, Shellning Kaspiy dengizidagi yana ikkita obyekti - Auezov va Xazarning umumiy maydoni 520 km² bo'lgan Pearls PSC (55%) shoʼba korxonasi mavjud. Qozogʻiston va Rossiya hududi orqali Kaspiy dengizini Qora dengiz bilan bogʻlaydigan Kaspiy neft quvuri konsorsiumidagi Shell ulushi 7,43 foizni tashkil etadi.

Malayziyada kompaniya Sabah va Saravak orollarida, jumladan, Malikay (35% ulush)[48] va Gumusut-Kakap (29% ulush)[49] loyihalarini oʻz ichiga olgan chuqur suvli neft va gaz qazib olish bilan shugʻullanadi. Suyultirilgan gaz ishlab chiqarishdagi ulushi Malayziya LNG Tiga (15%, 1,3 mln. tonna) va Shell MDS gazidan suyuq yoqilgʻi (72%, 14,7 ming barrel).

Ummonda Royal Dutch Shell Petroleum Development Oman kompaniyasining 34% ulushiga ega (Ummon hukumatidan 60%), u umumiy maydoni 86 000 km² bo'lgan 160 ta neft va gaz bloklarini boshqaradi. Suyultirilgan gaz ishlab chiqarish boʻyicha kompaniyada Oman LNG MChJ (30%, 2 mln. tonna).

Iroqda kompaniya Basra gaz kompaniyasida 44 foiz ulushga ega. Shuningdek, 2009-yilda Royal Dutch Shell ikkita neft konida (Gʻarbiy Qurna va Majnun) ulushlarini oldi, biroq 2017-yilda bu loyihalardan voz kechdi.

Qatarda Ras Laffan Pearl GTL[en] gaz suyuqliklari zavodi kuniga 45 million kub metr tabiiy gazni qayta ishlanib, 140 ming barrel suyuq yoqilgʻiga aylantiradi; 2011-yil oʻrtalarida ish boshlagan, 2012-yildan buyon toʻliq quvvatda ishlamoqda, loyiha qiymati 24 milliard dollarga baholanmoqda.

Dunyodagi eng yirik obyekt Qatar Petroleum kompaniyasiga tegishli[50]. Shuningdek, Qatar shimolidagi gaz qazib olish va uni suyultirish (yiliga 2,4 million tonna) ni oʻz ichiga olgan Qatargas 4 majmuasida[51] 30 foiz ulush mavjud.

Singapurda Shell Sharqiy neft-kimyo majmuasi joylashgan, Royal Dutch Shell kompaniyasining eng yirik neftni qayta ishlash majmuasi (Pulau Bukom oroli, sutkalik quvvati 463 ming barrel), shuningdek, etilen, butadien, benzol, monoetilen glikol va propilen ishlab chiqaradigan neft-kimyo zavodini oʻz ichiga oladi; uning qurilishi 2006-yilda boshlangan, 2010-yilda u nominal ishlash darajasiga yetdi[52][53]. KS Investments (Keppel korporatsiyasining bir qismi) bilan qoʻshma korxona Singapur portidagi kemalarni suyultirilgan gaz bilan taʼminlaydi.

Tailand koʻrfazida tabiiy gaz ishlab chiqaradi (Bongkot va G12 / 48 uchastkalari, ulushi 22,2%), bu kon mamlakat isteʼmol qiladigan gazning beshdan bir qismini taʼminlaydi.

Saudiya Arabistoni Al Jubaylda neftni qayta ishlash zavodiga ega (50% ulush, quvvati kuniga 292 000 barrel).

Boshqa Osiyo davlatlaridan Royal Dutch Shell Indoneziyada (dengizda gaz qazib olish, INPEX Masela Ltd loyihasi, 35%), Filippinda (Malampaya loyihasi[54]), BAAda (ADNOC Gas Processing, tabiiy gazni qayta ishlash va qayta ishlashda 15% ulush) taqdim etilgan.

Shell skriptlar

Shell 1970-yillarda jahon energetika bozorining kelajakdagi rivojlanishi uchun senariylarni ishlab chiqqan va taklif qilgan birinchi global neft kompaniyalaridan biri edi[55]. Senariylardan foydalanish kompaniyalarga rivojlanish strategiyasini ishlab chiqish, xatarlarni boshqarish, neft va gaz bozorlaridagi oʻzgarishlar dinamikasini oldindan bilish va tushunish imkonini beradi. 2050-yilgacha boʻlgan Shell energiya senariylarining soʻnggi versiyasi 2011-yilda kompaniya tomonidan yangilangan va taqdim etilgan.

Tanqid

2007-yilda er yuzidagi do'stlar(ingl.)oʻzb. " xalqaro jamiyati ) ” Shellning neft faoliyati natijasida mahalliy hamjamiyatlarga va butun dunyoga yetkazilgan zarar 20-milliard dollarga baholanishi mumkinligini aytdi[56].

Nigeriya

1996-yil boshida Shell Nigeriyadagi eng yirik neft ishlab chiqaruvchisi sifatida mamlakatning harbiy rejimi bilan hamkorlik qilishda ayblandi, bu esa neft platformasi jangchisi shoir Ken Saro-Vivaning yoʻq qilinishiga olib keldi[57]. Shell va uning Nigeriya filiali rahbari Brayan Andersonga qarshi daʼvolar ilgari surildi[58]. 2009-yilda Shell huquqiy kelishmovchilikni hal qilish uchun 15,5 million dollar toʻlashga rozi boʻldi. Shell oʻziga qoʻyilgan ayblovlar uchun hech qanday javobgarlikni tan olmadi[59].

2009-yilda Shell Xalqaro Amnistiya tashkilotining Niger deltasidagi Shell faoliyati natijasida inson huquqlari buzilishi haqidagi hisobotining mavzusi edi. Xususan, Amnistiya gazni yoqish ishlarini va Shellning neft toʻkilishiga sekin javob berishini tanqid qiladi[60]. 2009-yildagi hujjatlar Shell muntazam ravishda Nigeriya harbiylariga noroziliklarning oldini olish uchun toʻlovlarni amalga oshirayotganini koʻrsatadi[61].

Shell kompaniyasining Niger deltasidagi faoliyati atrof-muhitning haddan tashqari ifloslanishiga olib keldi. Hududdagi Shell kompaniyasiga tegishli koʻplab neft quvurlari eskirgan va korroziyaga uchragan. Bu hududda koʻplab neft toʻkilishiga olib keldi, bu esa atrof-muhitning buzilishiga, oʻsimliklar va baliqlarning nobud boʻlishiga olib keldi. Shell neft quvurlari bilan bogʻliq muammoni tan oldi, lekin atrof-muhit ifloslanishi uchun javobgarlikni rad etdi[62]. Bu Niger Deltasi aholisining Shellga va Amnesty International[63] ga qarshi ommaviy noroziliklarga olib keldi. 2011-yil avgust oyida BMT hisobotida Shell va Nigeriya hukumatini 50-yil davomida Niger deltasini ifloslantirgani uchun tanqid qilgan, hisobot mualliflariga koʻra, tozalash uchun 30-yil va kamida[37] milliard dollar kerak boʻladi.[37].

Amerika

Shell shuningdek, chuchuk suvda dunyodagi eng yirik neft toʻkilishi uchun ham javobgardir. 1999-yil 15-yanvarda Magdalena koʻlida (Argentina) Shell tankeri boshqa tanker bilan to'qnashib ketdi, buning natijasida uning barcha tarkibi koʻlga toʻkildi, bu atrof-muhitning, ichimlik suvining ifloslanishiga, oʻsimliklar va hayvonlarning nobud boʻlishiga olib keldi.

Arktika

2012-yil iyul oyida Greenpeace faollari kompaniyaning Arktikada neft qazish rejalariga norozilik bildirish uchun Edinburg va Londondagi 53 ta Shell yoqilgʻi quyish shoxobchalarini toʻsib qoʻyishdi. Greenpeace Arktikani himoya qilish harakati Arktikada neft qazish sanoati va baliq ovlashning oldini olishga va Arktikani xalqaro ahamiyatga ega tabiiy hudud sifatida tan olishga erishishga qaratilgan.

Manbalar

  1. ↑ „Annual Results 2021“. Royal Dutch Shell. 30-iyun 2022-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 14-fevral 2022-yil.
  2. ↑ „About us“. Royal Dutch Shell. Qaraldi: 26-fevral 2021-yil.
  3. ↑ „Royal Dutch Shell on the Forbes Global 2000 List“ (en). Forbes (1-may 2018-yil). 21-yanvar 2019-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 20-yanvar 2019-yil.
  4. ↑ „Forbes Global 2000“. 12-may 2019-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 29-sentyabr 2017-yil.
  5. ↑ „Royal Dutch Shell Stock Price, Financials and News - Global 500“ (en). Fortune. 11-aprel 2019-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 20-yanvar 2019-yil.
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 6,4 6,5 „Royal Dutch Petroleum Company The "Shell" Transport and Trading Company P. L. C. History“ (en). International Directory of Company Histories, Vol. 4. St. James Press, 199. 12-oktyabr 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 7-yanvar 2019-yil.
  7. ↑ Евгений Жирнов. „Керосиновые воины“ (ru). Коммерсант деньги. Коммерсантъ (27-oktyabr 2003-yil). 31-yanvar 2020-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 31-yanvar 2020-yil.
  8. ↑ 125 лет Shell в России: 1892—2017 / Н. В. Манвелов. — Москва: ФАКТОТУМС, 2016. — 208 с.: ил. ISBN 978-5-9908878-0-0
  9. ↑ 9,0 9,1 Eric V. Thompson. „A Brief History Of Major Oil Companies In The Gulf Region“ (en). University of Virginia. 6-avgust 2011-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 7-yanvar 2019-yil.
  10. ↑ Schmid, Alex P. „6 Terrorism and the Media: Freedom of Information vs. Freedom from intimidation“,. Terrorism: Roots, Impact, Responses. New York: Praeger Publishers, April 1992 — 97 bet. ISBN 0-275-94020-9. OCLC 24630166. 23-mart 2010-yilda qaraldi. 
  11. ↑ „Black & Decker, Dutch firm pulling out of South Africa“. Chicago Sun-Times (20-yanvar 1987-yil). Qaraldi: 23-mart 2010-yil.
  12. ↑ „Royal Dutch Shell PLC“ (en). Encyclopædia Britannica, Inc.. 9-fevral 2019-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 21-yanvar 2019-yil.
  13. ↑ Tom Bawden. „Royal Dutch Shell issues shock profit warning“ (en). The Independent (17-yanvar 2014-yil). 23-fevral 2014-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 21-yanvar 2019-yil.
  14. ↑ „Vitol to Pay Shell A$2.9 Billion for Australian Assets“ (en). Bloombrg (21-fevral 2014-yil). 22-fevral 2014-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 21-yanvar 2019-yil.
  15. ↑ 15,0 15,1 „Annual Report 2017 on SEC Filing Form 20-F“ (en). Royal Dutch Shell plc (15-mart 2018-yil). 8-aprel 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 20-yanvar 2019-yil.
  16. ↑ „Shell закончила 2020 год с убытком $21,7 млрд“ (ru). Коммерсантъ (4-fevral 2021-yil). 16-fevral 2021-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 4-fevral 2021-yil.
  17. ↑ „Royal Dutch Shell company Shareholders, managers and business summary Euronext Amsterdam - RDSA MarketScreener“ (en). Surperformance. 22-yanvar 2019-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 21-yanvar 2019-yil.
  18. ↑ 18,0 18,1 Cite warning: <ref> tag with name ar2021 cannot be previewed because it is defined outside the current section or not defined at all.
  19. ↑ „Penguins“ (en). Shell. 22-yanvar 2019-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 21-yanvar 2019-yil.
  20. ↑ „Annual Report 2007 on SEC Filing Form 20-F“ (en). Royal Dutch Shell plc (28-aprel 2016-yil). 25-iyun 2021-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 20-yanvar 2019-yil.
  21. ↑ „Annual Report 2012 on SEC Filing Form 20-F“ (en). Royal Dutch Shell plc (28-aprel 2016-yil). 20-noyabr 2013-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 20-yanvar 2019-yil.
  22. ↑ „Ormen Lange“ (en). Shell. 22-yanvar 2019-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 21-yanvar 2019-yil.
  23. ↑ „Penguins“ (en). Shell. 22-yanvar 2019-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 21-yanvar 2019-yil.
  24. ↑ „Appomattox“ (en). Shell. 22-yanvar 2019-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 21-yanvar 2019-yil.
  25. ↑ „Cardamom“ (en). Shell. 22-yanvar 2019-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 21-yanvar 2019-yil.
  26. ↑ „Kaikias“ (en). Shell. 22-yanvar 2019-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 21-yanvar 2019-yil.
  27. ↑ „Mars B“ (en). Shell. 22-yanvar 2019-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 21-yanvar 2019-yil.
  28. ↑ „Stones“ (en). Shell. 7-mart 2019-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 21-yanvar 2019-yil.
  29. ↑ „Vito“ (en). Shell. 22-yanvar 2019-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 21-yanvar 2019-yil.
  30. ↑ „Perdido“ (en). Shell. 22-yanvar 2019-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 21-yanvar 2019-yil.
  31. ↑ „Shell Oil Company“. Vault.com Inc.. 4-fevral 2019-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 21-yanvar 2019-yil.
  32. ↑ „Pennsylvania Petrochemical Complex“ (en). Shell. 22-yanvar 2019-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 21-yanvar 2019-yil.
  33. ↑ „Shell Oil Company - Company Profile, Information, Business Description, History, Background Information on Shell Oil Company“. Reference for Business. 9-fevral 2019-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 21-yanvar 2019-yil.
  34. ↑ „Obama administration approves Arctic drilling“. 13-may 2015-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 12-may 2015-yil.
  35. ↑ „LNG Canada“ (en). Shell. 22-yanvar 2019-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 21-yanvar 2019-yil.
  36. ↑ „Parque das Conchas“ (en). Shell. 22-yanvar 2019-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 21-yanvar 2019-yil.
  37. ↑ 37,0 37,1 37,2 „TIMELINE-Shell in Nigeria“ (en). Reuters (30-yanvar 2013-yil). 9-fevral 2019-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 21-yanvar 2019-yil.
  38. ↑ „Bonga North West“ (en). Shell. 22-yanvar 2019-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 21-yanvar 2019-yil.
  39. ↑ „Sakhalin 2“ (en). Shell. 22-yanvar 2019-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 21-yanvar 2019-yil.
  40. ↑ „ConocoPhillips закрыла сделку по покупке у Shell активов в Пермском бассейне за $9,5 млрд“. Интерфакс (2-dekabr 2021-yil). 3-dekabr 2021-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 3-dekabr 2021-yil.
  41. ↑ Shell запустит производство смазочных материалов в России // РИА «Новости», 31 августа 2009
  42. ↑ „Shell уходит от Газпрома“. Коммерсантъ (28-fevral 2022-yil). 2-mart 2022-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 2-mart 2022-yil.
  43. ↑ „Shell объявила о закрытии заправок в России“. РБК (8-mart 2022-yil). 3-aprel 2022-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 8-mart 2022-yil.
  44. ↑ „Shell решила закрыть заправки и завод в России до их продажи новому владельцу“ (ru). Медиазона. 9-may 2022-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 9-may 2022-yil.
  45. ↑ „ЛУКОЙЛ купит у Shell «дочку» и сеть АЗС в России“ (ru). РБК. 12-may 2022-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 17-may 2022-yil.
  46. ↑ „CSPC Petrochemical Complex, Daya Bay, Guangdong, China“ (en). Verdict Media Limited. 10-fevral 2019-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 9-fevral 2019-yil.
  47. ↑ „CNOOC and Shell joint venture starts production at new petrochemical units in China“ (en). hydrocarbonprocessing.com (2-may 2018-yil). 10-fevral 2019-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 9-fevral 2019-yil.
  48. ↑ „Malikai“ (en). Shell. 22-yanvar 2019-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 21-yanvar 2019-yil.
  49. ↑ „Gumusut-Kakat“ (en). Shell. 22-yanvar 2019-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 21-yanvar 2019-yil.
  50. ↑ „Pearl GTL“ (en). Shell. 22-yanvar 2019-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 21-yanvar 2019-yil.
  51. ↑ „Qatargas 4“ (en). Shell. 22-yanvar 2019-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 21-yanvar 2019-yil.
  52. ↑ Roslan Khasawneh, Fathin Ungku. „Scale of theft at Shell's Singapore refinery much greater, court documents show“ (en). Reuters (14-dekabr 2018-yil). 22-yanvar 2019-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 21-yanvar 2019-yil.
  53. ↑ „Shell Eastern Petrochemicals Complex - overview“ (en). Shell. 9-fevral 2019-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 21-yanvar 2019-yil.
  54. ↑ „Malampaya Phases 2 & 3“ (en). Shell. 22-yanvar 2019-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 21-yanvar 2019-yil.
  55. ↑ „Living in the Futures“. Harvard Business Review. 7-sentyabr 2015-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 5-noyabr 2015-yil.
  56. ↑ Macalister, Terry. „Campaigners urge Shell to put profits into clean-up“. Business. London: Guardian News and Media Limited (31-yanvar 2007-yil). Qaraldi: 30-avgust 2007-yil.
  57. ↑ „Shell pays out $15.5m over Saro-Wiwa killing“. 5-noyabr 2011-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 28-oktyabr 2011-yil.
  58. ↑ „The case against Shell“. 26-mart 2015-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 28-oktyabr 2011-yil.
  59. ↑ „Shell settles Nigeria deaths case“. BBC News (9-iyun 2009-yil). Qaraldi: 28-oktyabr 2011-yil.
  60. ↑ Amnesty.org
  61. ↑ Smith, David. „WikiLeaks cables: Shell's grip on Nigerian state revealed“. The Guardian (8-dekabr 2010-yil). Qaraldi: 28-oktyabr 2011-yil.
  62. ↑ Shell International Petroleum Company, Developments in Nigeria (London: March 1995)
  63. ↑ „Shell in Nigeria: What are the issues?“. Boycott Shell campaign (Essential Action). 1-iyun 2012-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 15-may 2011-yil.

Havolalar