Karakas

Karakas
Caracas

Lidnanznam	Flag
Valdkund	Venesuel
Eläjiden lugu (2014)	1,943,901 ristitud
Pind	776,48 km²
Pämez'	Karmen Melendes (tal'vku 2021—, Carmen Meléndez)
Telefonkod	+58-(0)212
Aigvö	UTC−4

Karakas (isp.: Caracas [kaˈɾakas], sijaline virkand: [kaˈɾaːkaʰ]) om Venesuelan pälidn da kaikiš suremb lidn. Sijadase Pälidnan ümbrikon (isp. Distrito Capital) päivlaskmaižes palas, sen administrativine keskuz.

Lidnan aluz om pandud vn 1567 heinkun 25. päiväl, oigedsaumaiženke planuruindanke. Ispanine Diego de Losada-konkistador pani sidä indejalaižiden karakas-heimon poltnuden žilon sijha i nimiti Santjago-de-Leon-de-Karakas:aks (Santiago de León de Caracas).

Kümnes vodes päliči, vl 1577, lidn kändihe jo pälidnaks — ezmäi ispanižen gubernatoran. Kahtes voz'sadas päliči vl 1777 Karakas oli tedotadud Venesuelan jenaral-gubernatorkundan pälidnaks. Vl 1811 tedotihe valdkundan ripmatomut lidnan ph. Rozan časounäs. Sodategendoiden jäl'ghe ispanijalaižid vaste Venesuel kändihe Suren Kolumbijan palaks vl 1819, Santa Fe de Bogota oli sen pälidnaks. Vspäi 1830 Karakas om Venesuelan Tazovaldkundan pälidnaks rattemata.

Lidn sijadase valdkundan da Suviamerikan pohjoižes, seižub 870..1040 m ü.m.t. korktusil, Andiden mägialangištos. Matkad Kariban meren randhasai om vižtoštkümne kilometrad pohjoižhe orhal Cerro El' Avil-mägiden kal't 2159 metrhasai kortte. Lujad manrehkaidused oleldas, vozil 1812 da 1900 ned panihe lidnan pertišt mantazole.

Klimat om subekvatorialine kaks'sezonine savannan, pil'vekaz vodes läbi. Keskmäine päiväline lämuz om +21,7..+24,5 C° kuidme. Ekstremumad oma +5,1 C° (keväz'ku) i +37,1 C° (sügüz'ku). Il'man lämuz voib ületada +31 C° miččel taht kul. Paneb sadegid 1104 mm vodes. Neps sezon oleskeleb kezakus-tal'vkus (107..144 mm kus), kuivahk sezon tuleb vilukus-sulakus (21..56 mm kus). Kun keskmäine relätivine nepsuz vajehtase 74..82 % röunoiš voden aigan.

Karakas kogoneb vides municipijaspäi: üks' — Pälidnan ümbrikos (Libertador-municipii sen röunoiš) i nell' — Mirand-štatas (Barut, Čakao, El' Hatil'jo, Sukre). Ned alajagasoiš edemba 31 parrokijaks (isp.: parroquia).

Karakas-lidnan pämehen radnikuz (mer, al'kal'd, isp.: Alcalde del Municipio Libertador de Caracas) om olmas vspäi 1990.

Enččed merad:

• Klaudio Fermin (1990−1993, Claudio Fermín);
• Aristobulo Isturiz (1993−1996, Aristóbulo Istúriz);
• Antonio Ledesma (1996−2000, Antonio Ledezma);
• Freddi Bernal (2000−2008, Freddy Bernal);
• Horhe Rodriges Gomes (2008−2017, Jorge Rodríguez Gómez);
• Erika Farias (2017−2021, Erika Farías);

Vn 2011 Venesuelan rahvahanlugemižen mödhe Metropolijan ümbrikon (isp.: Distrito Metropolitano de Caracas) eläjiden lugu om koume millionad ristituid. Kaik 5,3 mln ristituid elädas lidnaglomeracijas (vn 2011 andmused), se om Venesuelan ristitišton videndez.

Ristitišton enambuz oma mestizo (vaugedverižiden da indejalaižiden jäl'gelaižed) i katoližen jumalankodikundan uskojad. Om äi sirdnuzid ristituid Kolumbijaspäi.

Karakas om järed raudtesol'm. Kundaline transport om šingotadud: avtobusad, kiruhavtobusad (Metrobús), lidnelektrojonused, funikulörad. Vodespäi 1983 metropoliten radab lidnas (vspäi 2015 om viž jonod 48 stancijanke, 70 km raudted).

Rahvahidenkeskeine civiline Maiketijan lendimport Simon Bolivaran nimed (CCS / SVMI, isp.: Aeropuerto Internacional de Maiquetía Simón Bolívar, 12 mln passažiroid vl 2013) sijadase Maiketii-ezilidnas, 32 km pohjoižhe lidnan keskusespäi avtotedme La Guair-lidnha (Karakasan avanport). Sišpäi tehtas passažirreisid Suviamerikan da Pohjoižamerikan äjihe maihe, Päivlaskmaižen Evropan erasihe pälidnoihe i Venesueladme, mugažo jügureisid Suvi- da Keskuzamerikadme.

• 
  Lidnan tobmuden sauvuz (Libertador-municipalitetan al'kal'dijan pert'kulu, 2010)
• 
  Venesuelan Keskuzližen universitetan kirjišt i administrativine sauvuz (2010)
• 
  Karakasan municipaline teatr (2012)
• 
  Lidnan flag edel 2022. vot

• Lidnan oficialine portal (caracas.gob.ve). (isp.)

Karakas Vikiaitas