Mavritanii

Mavritanijan Islamine Tazovaldkund
الجمهورية الإسلامية الموريتانية
*(al'-Džumhūrijja al'-ʾIslāmijja al'-Mūrītānijja)*
Flag;	Valdkundznam;
Pälidn	Nuakšot
Eläjiden lugu (2018)	3,840,429 ristitud
Pind	1,030,700 km²
Kel'	araban
Valdkundan pämez'	Muhammed ul'd aš-Šeih al'-Gazuani
Päministr	Ismail ul'd Biddi ul'd Šeih Sidija
Religii	islam
Valüt	mavritanijan ugii (MRO)
Internet-domen	.mr
Telefonkod	+222
Aigvö	UTC+0

Mavritanii (arab.: موريتانيا, Mūrītānjā), täuz' oficialine form — Mavritanijan Islamine Tazovaldkund (arab.: الجمهورية الإسلامية الموريتانية, al'-Džumhūrijja al'-ʾIslāmijja al'-Mūrītānijja), om valdkund Päivlaskmaižes Afrikas. Sen pälidn da kaikiš suremb lidn om Nuakšot.

Istorii

Vl 1960 28. päiväl kül'mkud Mavritanii tedištoiti ičeze ripmatomudes Francijaspäi.

Oli severzid-se sodakukerdusid valdkundan istorijas (vll 2003, 2005, 2008).

Jäl'gmäine Konstitucijan udištamine oli vn 1991 12. päiväl heinkud.

Geografijan andmused

Mavritanii om mavaldkundröunoiš Päivlaskmaiženke Saharanke (röunan piduz — 1561 km) pohjoižes, Alžiranke pohjoižpäivnouzmas (463 km), Malinke päivnouzmas da suves (2237 km) da Senegalanke suves (813 km). Ühthine röun kuivmadme om 5074 km. Mavritanijan päivlaskmaižed randad lainištab Atlantine valdmeri 753 km randanpirdanke.^[1]

Päivlaskmaižen Saharan kivekahad da letkesižed rahvahatomad mad ottas valdkundan territorijan enamba koumed videndest, ned oma tazangištoikahad. Valdkundan kaikiš korktemb čokkoim om Kediet Idžil-mägi, 915 m ü.m.t. kortte. Sebhet Te-n-Dgamč-alangišt sijadase −5 m korktusel, meren pindan al.

Klimat om lujas räk da kuiv lühüdanke vihmsezonanke.

Londuseližed pävarad oma raudkivend, kivivoi, vas'k, kuld, diamantad, fosfatad, sauvondgips, kala.

Tobmuz

Mavritanii om islamine prezidentiž-parlamentine tazovaldkund. Valdkundan pämez' om prezident (arab.: رئيس الجمهورية الإسلامية الموريتانية Rajijs al'-Džumhurijat al'-Iislāmijat al'-Muritanija), rahvaz valičeb händast videks vodeks, strok voib olda kahtenden.

Parlament (arab. Barlamane) om üks'kodine Nacionaline Suim (arab.: الجمعية الوطنية‎ Al' Džamija al'-Vatanija), rahvaz änestab sen 157 (edel 2014 vot heid oli 95) deputatad videks vodeks. Edel vn 2017 elokud Senat oli olmas üläkodikš (arab.: Mažlis al'-Šujuh) 56 ühtnijanke, tühjitihe sidä konstitucižen referenduman satusiden mödhe.

Parlamentan ühtnijoiden järgenduseližed valičendad oliba vn 2018 1. i 15. päivil sügüz'kud. Prezidentan järgvaličendad oliba vn 2019 22. päiväl kezakud, Muhammed ul'd aš-Šeih al'-Gazuani sai vägestust ezmäižes turas (52,01%), tuleškanzi radho vn 2019 elokun 1. päiväspäi. Ismail ul'd Biddi ul'd Šeih Sidija radab päministran vn 2019 elokun 5. päiväspäi.

Administrativiž-territorialine jagand

Kacu kirjutuz: Mavritanijan administrativiž-territorialine jagand.

Mavritanii jagase 12 agjaks (regionaks, arab. vilaja) da sen ühtes pälidnan ümbrikho. Agjad alajagasoiš departamentoikš, kaik niid om 52, arab. mougataa).

Eläjad

Mavritanijas elädas mavritanijalaižed, kaik hö oma islamanuskojad. Vl 2013 valdkundan eläjiden lugu oli 3 537 368 ristitud^[2]. Kaikiš suremb ristitišt om nügüd'.

Etnižed gruppad: muzaverižed mavrad (haratinad — orjad i enččed orjad afrikaiženke augotižlibundanke) — 40%, vaugedverižed mavrad (beidanad — arabiž-berberiženke augotižlibundanke) — 30%, subsaharan mavritanijalaižed (Senegal-jogen alangištospäi, ei tekoi araban kel't) — 30%. Vl 2000 ristitišton pol' ei olend kirjanikoil.

Mavritanijan toižed järedad lidnad (enamba 50 tuh. ristituid vl 2012, surembaspäi penembha): Kiff, Nuadibu, Roso, Kaedi, Zuerat.

Ižanduz

Mavritanijan päeksport om raudkivend, kivivoi, vas'k; toine eksport — kuld, sauvondgips, kala.

Kul'tur

Mavritanii om üks' jäl'gmäižiš valdkundoišpäi, kus orjuz om faktižikš avaitud kundale tähäsai. Sijaližel ohjastusel oliba koume orjusen kel'dandan naprindad (vll 1905, 1981 dai 2007), no nece igänd om jurdunu liigaks mavritanijalaižes kundas, i nügüd' ristitišton läz videndest (600 tuhad ristituid) oma orjad (tobjimalaz mustas rasaspäi, mülüdas vauktoile arabalaižile).^[3]

Homaičendad

Irdkosketused

Mavritanijan parlamentan sait (assembleenationale.mr). (arab.) (fr.)
Mavritanijan ohjastusen sait (primature.gov.mr). (arab.) (fr.)

Mavritanii Vikiaitas

	Afrikan valdkundad
	Afrikan valdkundad Alžir \| Angol \| Benin \| Botsvan \| Burkina Faso \| Burundi \| Čad \| Džibuti \| Efiopii \| Egipt¹ \| Ekvatorialine Gvinei \| Eritrei \| Esvatini \| Gabon \| Gambii \| Gan \| Gvinei \| Gvinei-Bisau \| Jemen¹ \| Kabo Verde \| Kamerun \| Kenii \| Keskafrikan Tazovaldkund \| Komoran Sared \| Kongon Demokratine Tazovaldkund \| Kongon Tazovaldkund \| Kot d'Ivuar \| Lesoto \| Liberii \| Livii \| Madagaskar \| Malavi \| Mali \| Marok \| Mavrikii \| Mavritanii \| Mozambik \| Namibii \| Niger \| Nigerii \| Ruand \| San Tome da Prinsipi \| Seišelan Sared \| Senegal \| Sjerra Leone \| Somali \| Sudan \| Suviafrikan Tazovaldkund \| Suvisudan \| Zambii \| Zimbabve \| Tanzanii \| Togo \| Tunis \| Ugand
	¹ Om Azijas mugažo.

[ciamr-1] 1,0 ^1,1 Mavritanijan ristitišton endustuz vn 2018 heinkus // Mail'man faktoiden kirj. — Cia.gov. (angl.)

[2] Mauritania population. — Geohive.com. (angl.)

[3] ttp://www.bbc.co.uk/worldservice/specials/1458_abolition/page4.shtml

[1]

[2]

[3]